Ronen Bergman, Aaron Boxerman, Adam Rasgon / The New York Times
Biden yönetimi, Gazze Şeridi'nde 10 aydır süren savaşı sona erdirecek bir ateşkes için İsrail ve Hamas arasındaki müzakerelerde yaşanan tıkanıklığı aşmak için diplomatik ağırlığını bir kez daha ortaya koyuyor ve ABD'li yetkililer bir ilerleme potansiyeli konusunda iyimserliklerini dile getiriyorlar.
İsrailli ve Hamaslı yetkililer ise farklı bir tutum sergiliyor. Her iki taraf da arabulucuların çabalarının - ve iki taraf arasındaki uçurumları kapatmayı amaçlayan son Amerikan önerisinin - görüşmelerdeki en önemli anlaşmazlıklardan bazılarını çözmede başarısız olduğunu söyleyerek bir anlaşmanın yakın olabileceği fikrine karşı mesafeli duruyor.
Pazartesi günü, savaşın başlamasından bu yana İsrail'e dokuzuncu ziyaretini gerçekleştiren Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Başbakan Binyamin Netanyahu ile üç saat süren bir toplantıdan çıktı ve İsrailli liderin, geçen hafta Katar'daki görüşmelerde sunulan ve iki taraf arasındaki farklılıkları gidermeyi amaçlayan yeni ABD önerisini kabul ettiğini açıkladı.
ABD önerisi anlaşmazlıkları çözemiyor
Ancak görüşmelere aşina olan İsrailli ve Hamaslı yetkililer ABD planının önemli anlaşmazlıkları büyük ölçüde çözümsüz bıraktığını söyledi. Hamas, ABD öncülüğündeki çerçeveyi Netanyahu'nun son haftalarda daha da sertleştirdiği koşullarına uyduğu gerekçesiyle reddetti.
Salı günü, Blinken bir anlaşma için bastırmaya devam etmek üzere Mısır ve Katar'a giderken, Hamas son Amerikan önerisini, Hamas'ın Temmuz başında kabul ettiği ve ABD yetkililerinin bir atılım olarak nitelendirdiği önerinin “tersine çevrilmesi” olarak eleştiren bir bildiri yayınladı.
Hamas yetkilileri, ABD Başkanı Joe Biden'ın ateşkes çerçevesini memnuniyetle karşıladıklarını, ancak kendilerine sunulan önerilerde değişiklik yapılmasını talep ettiklerini söylediler. Yetkililer ayrıca, Netanyahu'nun Mayıs ayından bu yana görüşmelerdeki bazı anlaşmazlık noktalarında İsrail'in tutumunu sertleştirdiğine dikkat çektiler.
Pazartesi gecesi Biden da Netanyahu'ya destek vererek olası bir ateşkes konusunda ayak sürüyen İsrail yerine Hamas'ı suçladı ve “Hamas şimdi ateşkesten geri adım atıyor” dedi.
Bölgesel savaş riski
Hamas'ın siyasi lideri İsmail Haniye'nin İran'ın başkenti Tahran'da ve Hizbullah'ın üst düzey komutanlarından Fuad Şükür'ün Temmuz sonunda Beyrut'ta öldürülmesinin ardından müzakereler yeniden aciliyet kazandı. Hizbullah ve İran misilleme sözü verdi ve Gazze'deki savaşın bölgesel bir silahlı çatışmaya dönüşme tehlikesi var.
Biden yönetimi ateşkes yönünde ilerleme kaydedilmesi ihtimalinin bile İran ve Hizbullah'ı misillemelerini durdurmaya ya da köreltmeye ikna edebileceğini umuyor.
ABD'nin yeni önerisine göre İsrail askerleri, sayıları azalsa da Gazze'nin Mısır sınırının bir bölümünde devriye gezmeye devam edebilecek. Bu da Netanyahu'nun temel taleplerinden biri.
İsrail'in Gazze Şeridi'nden tamamen çekilmesi için sürekli çağrıda bulunan Hamas için bu kabul edilebilir bir nokta olmayacak. Mısır da İsrail'in Philadelphia Koridoru olarak bilinen bölgede uzun süreli varlığına şiddetle karşı çıkıyor. Kahire, Mısırlı yetkililerin ulusal güvenlik kaygılarına yol açacağını ve Mısır halkını kızdıracağını söylediği İsrail birliklerinin Philadelphia Koridoru'nda kalmasını kabul etmeyeceğini savunuyor.
Mısır'ın yaşadığı hayal kırıklığının bir göstergesi olarak, hükümetin sözcülüğünü yapan devlet kontrolündeki medya kuruluşları son günlerde İsrail'e karşı söylemlerini sertleştirdi ve İsrail'i Gazze'de ateşkes konusunda ilerleme kaydedilmesini geciktirmek için Mısır'la koridor üzerinden kavga çıkarmaya çalışmakla suçladı.
Netanyahu'nun ateşkes gibi bir derdi yok
“Netanyahu ateşkes istemiyor. Bu yüzden Mısır'la yapay bir sorun yaratıyor” diyen eski general olan Samir Farag, Pazartesi gecesi yayınlanan bir TV programında konuştu.
Görüşmeler hakkında bilgi sahibi iki yetkiliye göre, son ateşkes görüşmeleri sırasında ABD'li yetkililer, İsrail'in Gazze'nin kuzeyine dönen yerinden edilmiş Filistinlilerin silah taramasından geçirilmesi talebiyle ilgili görüşmelerin ertelenmesini istedi.
Geçtiğimiz birkaç ay boyunca ABD'li yetkililer defalarca Mısır ve Katar'ın arabuluculuğunda yürütülen müzakerelere ivme kazandırmaya çalıştılar. Mayıs ayında Biden, İsrail destekli bir ateşkes önerisini destekledi. Görüşmeler Hamas'ın Temmuz ayındaki karşı önerisine kadar aylarca sürüncemede kaldı ve ardından durdu.
Ateşkes çıkmaza girebilir
Görüşmeler şimdi bir kez daha çıkmaza girme riski taşıyor gibi görünüyor. ABD, Mısır ve Katar ile birlikte hafta sonundan önce Kahire'de yeni bir zirve yapılması çağrısında bulundu. İsimlerinin açıklanmaması kaydıyla konuşan iki İsrailli yetkili, toplantı için henüz bir tarih belirlenmediğini ve nerede yapılacağının belli olmadığını söyledi. Cuma günkü görüşmelere katılmayan Hamas'ın bu kez katılıp katılmayacağı belli değil.
Umut ve ıstırap arasında gidip gelen bu inişli çıkışlı süreç, Gazze'de 10 aydır savaşa ve yokluğa katlanan ve ateşkes için umutsuzluğa kapılan milyonlarca Filistinli sivile hayatlarının en zor günlerini yaşatıyor. Gazze'deki sağlık yetkilileri, askeri operasyonlarda çoğunluğu sivil olmak üzere en az 40 bin kişinin öldüğünü kaydetti.
Görüşmelerde ilerleme kaydedilememesi Gazze'de hala tutulan yaklaşık 109 rehinenin yakınlarına da işkence ediyor. Bazıları Biden yönetiminin, lakabı Bibi olan Netanyahu'ya uzlaşması için neden daha fazla baskı yapmadığını soruyor.
Oğlu da rehinelerin arasında olan 63 yaşındaki Gilad Korngold şu sözleri kaydetti:
“Netanyahu Amerikalıların arkasına saklanıyor. Amerikalıları anlamıyorum. Bibi'ye gerçekten söylemeleri gerekiyor: Bak, biz senin dostun ve koruyucunuzuz ama gidip rehineleri serbest bırakacaksın. Şimdi tam zamanı”
© 2024 The New York Times Company
