Lara Jakes / New York Times
Milyarlarca dolarlık Amerikan yapımı silahlar olmadan Ukrayna güçlerinin Rusya karşısında bocalaması an meselesi olabilir. Ancak bunun ne kadar zaman alacağı, Avrupa ve Ukrayna'nın, Trump yönetimi yetkililerinin Pazartesi günü askıya alındığını söylediği top, füze, hava savunma sistemleri ve diğer silahları ne kadar çabuk telafi edebileceğine bağlı.
Amerika Birleşik Devletleri bu yıl Ukrayna'ya 11 milyar dolarlık silah ve teçhizat teslim etmeyi taahhüt etmişti. Washington'daki Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi tarafından yapılan yeni bir analize göre bu miktarın bir kısmı Pentagon stoklarından karşılanırken bir kısmı da yeni savunma sözleşmeleri yoluyla sipariş edildi. Salı günü eski bir üst düzey ABD savunma yetkilisi gerçek rakamın muhtemelen 9 milyar dolara yakın olduğunu söyledi.
Avrupa'nın, Trump yönetiminin geri çekilmeye başlamasından bu yana daha da yoğunlaşan Ukrayna'ya sarsılmaz destek vaatlerine rağmen, silah açığını hızlı bir şekilde kapatması neredeyse imkansız olacak. Avrupa savunma sanayileri yavaş yavaş faaliyete geçmiş durumda. Ve tek tek ülkelerin kendi silah stoklarını muhafaza etmeleri gerekiyor.
"ABD'nin yerini Avrupa dolduramaz"
Ukrayna'nın eski genelkurmay başkan yardımcısı Korgeneral Ihor Romanenko geçen ay yaptığı açıklamada “Avrupa'nın Amerikan yardımının yerini alması mümkün değil” dedi.
İnsansız hava araçları üreten ve yerli topçu sistemleri inşa eden Ukrayna, bu yıl bütçesinin %26'sını savunmaya harcamayı planlıyor. Ancak bazı üst düzey Ukraynalı yetkililer, ABD desteğinin yeniden başlatılmaması halinde ordunun zor durumda kalacağını söylüyor.
Bir milletvekili olan Fedir Venislavskyi, Salı günü Ukrayna haber ajansı RBC'ye verdiği demeçte, “Ukrayna'nın ABD'den sistematik yardım almadan bile yaklaşık 6 aylık bir güvenlik marjı var, ancak elbette çok daha zor olacak” dedi.
Bazı analistler bunun bile aşırı iyimserlik olabileceğini düşünüyorlar.
En fazla dört ay dayanabilirler
Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi araştırmasının yazarlarından, Beyaz Saray'ın eski silah stratejistlerinden Mark F. Cancian, “Kesinlikle, dört aylık bir süre zarfında, güçleri bükülmeye başlayacak, çünkü kaybettiklerini yerine koymak için yeterli mühimmat ve ekipmana sahip olmayacaklar” dedi.
Peki Avrupa bu boşluğu neden dolduramıyor?
Bir Alman araştırma kuruluşu olan Kiel Dünya Ekonomisi Enstitüsü'ne göre, Şubat 2022'deki geniş çaplı Rus işgalinin başlangıcından geçen yılın sonuna kadar müttefiklerin Ukrayna'ya sağladığı 136 milyar dolarlık askeri yardımın neredeyse yarısı ABD'den geldi.
Ukrayna ve Avrupa'daki savunma sanayileri üretimi hızlandırdıkça Amerika'nın payı zaman içinde azaldı. İngiliz ordusuna bağlı bir analitik grup olan Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü'nün son tahminlerine göre, şu anda Ukrayna'ya tedarik edilen askeri donanımın yalnızca %20'si ABD'den geliyor.
Enstitünün genel müdür yardımcısı Malcolm Chalmers, “Ancak %20'lik kısım en ölümcül ve önemli olanı” dedi. Chalmers, ABD silahları olmadan Ukrayna'nın aniden çökmeyeceğini ve etkisinin kümülatif olacağını öngörüyor.
Dünyanın en büyük ekonomisi olan ABD'nin elinin altında daha fazla kaynak var. Örneğin Londra'daki Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nde askeri havacılık uzmanı olan Douglas Barrie'ye göre Hava Kuvvetleri'nin 17 büyük elektronik gözetleme uçağı varken İngiltere'nin sadece üç tane var. Amerika Birleşik Devletleri NATO'nun tüm savaş uçaklarının ve kara saldırı uçaklarının yarısından fazlasına katkıda bulunuyor.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen Salı günü “kısa vadede harekete geçmenin aciliyetine” atıfta bulunarak Avrupa genelinde savunma bütçelerini arttırmak ve silah üretimini hızlandırmak için devletler arasında ortak tedariki teşvik etmek üzere 841 milyar dolarlık bir plan açıkladı. Ancak daha önceki çabalar, AB ülkelerinin iç harcama öncelikleri arasında sıkışması ve savunma müteahhitlerinin ön sermaye olmadan büyük miktarlarda maliyetli silah üretememesi nedeniyle yetersiz kalmıştı.
Von der Leyen bunu kabul etmiş görünüyordu.
Leyen, “Önümüzdeki asıl soru, Avrupa'nın durumun gerektirdiği kadar kararlı bir şekilde hareket etmeye hazır olup olmadığı ve Avrupa'nın ihtiyaç duyulan hız ve hırsla hareket etmeye hazır ve muktedir olup olmadığıdır” dedi.
Rusya işgal ettiğinde NATO'nun savunma yatırımlarından sorumlu genel sekreter yardımcısı olan Camille Grand, Avrupa'daki topçu üretiminin artık neredeyse savaş zamanı taleplerini karşılayabilecek durumda olduğunu söyledi. Bu, 1991'de Soğuk Savaş'ın sona ermesinden sonra körelmiş bir endüstri için dikkate değer bir dönüş.
Ancak Ukrayna'nın hayatta kalması için hayati önem taşıdığını söylediği hava savunma sistemleri gibi daha gelişmiş silahların üreticileri hala bu sistemleri çok sayıda ve hızlı bir şekilde üretmekte zorlanıyor. Sınırlı tedarik zincirinin yavaşlattığı rekabetçi bir piyasada ilave işçi almak ve eğitmek, fabrika alanını genişletmek ve nadir toprak ve diğer hammaddeleri temin etmek yıllar alabiliyor.
Ve endüstri yöneticileri, genellikle en az 10 yıl süren ve bazı hükümetlerin sağlamaya isteksiz olduğu sözleşmelerin garantisi olmadan bu iyileştirmelere yatırım yapamayacaklarını söylüyorlar.
Ukrayna silahlanmak için ne yapıyor?
Ukrayna Başbakanı Denys Shmyhal bu hafta sosyal medyada ısrarla “elbette ordumuz, hükümetimiz, cephe hattındaki durumu koruyacak yeteneklere, araçlara sahip” dedi. Ancak muhtemelen Rusya'ya karşı herhangi bir zafiyetin ortaya çıkmasını önlemek için Ukrayna'nın stoklarında ne kaldığını açıklamadı.
Shmyhal, Ukrayna'nın bu yılın sonlarına doğru kendisine yetecek kadar top üretebileceğini ve kendi zırhlı araçlarını ve tanksavar silahlarını inşa ettiğini söyledi. Ukrayna geçen yıl 1 milyondan fazla birinci şahıs görüşlü insansız hava aracı üretti ve 2025 yılında üretimi arttırmayı planlıyor.
Ukrayna'nın ayrıca balistik füzeleri engelleyebilen Amerikan yapımı Patriot sistemi kadar sofistike hava savunma sistemleri üretmeye çalıştığı bildiriliyor. Önleyici füzeler, fırlatıcılar, radar ve bir komuta merkezinden oluşan her bir Patriot sistemi 1 milyar dolara mal olabiliyor ve yapımı iki yıl kadar sürüyor.
Ukrayna artık yok olmaya mı mahkum?
“Ukrayna Şimdi Yok Olmaya mı Mahkum?” başlıklı çalışmasında Cancian, ABD askeri yardımı olmadan Ukrayna'nın Rusya ile olumsuz bir ateşkes anlaşmasını kabul etmek zorunda kalacağını öngördü. Bu da topraklarının beşte birini terk etmesi ve NATO'ya katılma arzusundan vazgeçmesi anlamına gelebilir.
Cancian bir röportajında, bazı müttefiklerin Amerikan desteği olmadan “bunun kaybedilmiş bir dava” olduğu gerekçesiyle kendi yardımlarını kesmeye karar verebileceklerini söyledi.
CIA Direktörü John Ratcliffe Çarşamba günü Fox Business News'e verdiği röportajda, askıya alınan askeri yardımın yanı sıra Trump yönetiminin Ukrayna ile istihbarat paylaşımını da durdurduğunu söyledi. Ratcliffe, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'nin Başkan Donald Trump'ın Rusya ile ateşkes planı üzerinde çalışma konusunda daha fazla isteklilik göstermesi halinde bu duraklamanın “ortadan kalkacağını” öngördü.
Ukrayna ordusunda Starlink endişesi
Son zamanlarda Ukrayna'nın askeri iletişimi kolaylaştıran ve Trump'ın yakın müttefiki Elon Musk'ın sahibi olduğu Starlink uydu internet sistemine erişimini kaybedeceği korkusu da gündeme geldi.
Ancak Biden yönetimi sırasında Ulusal Güvenlik Konseyi'nin Doğu Avrupa ve Ukrayna direktörü olan David Shimer, “Güvenlik yardımını durdurmanın Ukrayna'nın bu savaşa adil ve kalıcı bir son vermesini daha da zorlaştıracağı açıktır” dedi.
Shimer, “Bu durum Ukrayna'nın elindeki kozları azaltacak, Ukrayna ordusunu zayıflatacak ve dolayısıyla Ukrayna'nın Rusya ile müzakere pozisyonunu zayıflatacaktır” dedi ve şöyle devam etti: “Amerika Birleşik Devletleri müzakere öncesinde Ukrayna'nın elini zayıflatmaya değil güçlendirmeye odaklanmalıdır”
© 2025 The New York Times Company
