Sapna Maheshwari ve Amanda Holpuch / The New York Times
ABD’de Çin’in hassas kullanıcı verilerine erişeceği endişesi, hükümeti Çinli şirket ByteDance’e ait kısa video platformu TikTok’u ABD onaylı bir gruba satılmadığı takdirde yasaklayacak bir yasayı yürürlüğe koymaya itti.
ABD Başkanı Joe Biden, ByteDance’e TikTok’taki hisselerini elden çıkarması için bir yıla kadar süre tanıyan yasayı imzaladı. Şirket, yasayı bozma girişiminde ilk çabasını cuma günü kaybetti. Üç federal yargıçtan oluşan bir heyet, yasanın Birinci Anayasa Değişikliği’ni ihlal ettiğine dair TikTok’un iddiasını oybirliğiyle reddetti. Şirket, kararı Yüksek Mahkeme’ye taşımayı taahhüt etti.
TikTok’un ABD’de 170 milyon kullanıcısı bulunuyor ve eğer mahkeme yasayı geçici olarak durduracak bir ihtiyati tedbir kararı vermezse, uygulama ocak ortasında yasaklanabilir. Başkan seçilen Donald Trump’ın uygulamayı kurtarmaya çalışması da mümkün.
TikTok üzerindeki baskının artmasının nedeni nedir?
Bu durum tamamen Çin’le bağlantılı. Batılı yasa yapıcılar ve düzenleyiciler, TikTok ve ana şirketi ByteDance’in, konum bilgisi gibi hassas kullanıcı verilerini Çin hükümetinin eline geçirebileceği konusunda giderek artan bir endişe dile getiriyor. Çin yasalarının, hükümetin Çinli şirketlerden ve vatandaşlardan veri talep etmesine izin verdiğine işaret ediliyor.
Çin’in TikTok’un içerik algoritmalarını yanlış bilgi yaymak için kullanabileceği endişesi de bulunuyor. Bu endişe, özellikle İsrail-Hamas savaşı ve ABD başkanlık seçimleri sırasında daha da yoğunlaştı. Eleştirenler, TikTok’un antisemitizmin yayılmasını teşvik ettiğini iddia ediyor. TikTok bu tür iddiaları uzun süredir reddediyor ve kendisini, dünyanın en yüksek değerli girişimlerinden biri olarak görülen ByteDance’den uzaklaştırmaya çalışıyor.
Yasak nasıl işleyecek?
Yasak, Apple ve Google gibi uygulama mağazalarına odaklanıyor. Eğer bu mağazalar TikTok’u bulundurur veya güncellerse, federal hükümet bu şirketlere yaptırım uygulayabilir. İnternet sağlayan şirketlerin de TikTok’u dağıtmasına veya güncellenmesine yardımcı olması yasaklanacak.
Yasak ne zaman yürürlüğe girecek?
Yasa, 19 Ocak’ta yürürlüğe girebilir. Ancak Yüksek Mahkeme TikTok’un temyiz başvurusunu kabul ederse görüşmeler süresince askıya alınabilir.
ByteDance ve TikTok, yeni yasa kapsamında bir satış düşünürse, TikTok ABD’de birkaç ay daha faaliyet göstermeye devam edebilir. Ayrıca, Trump yönetiminin uygulamayı kurtarma vaatleri bu sürece belirsizlik katıyor.
TikTok neden ilk yasal mücadelesini kaybetti?
ABD Columbia Bölgesi Temyiz Mahkemesi’nden üç federal yargıç, yasayı Cuma günü oybirliğiyle onayladı. Yargıçlar, yasanın TikTok’un iddia ettiği gibi Amerikalıların ifade özgürlüğünü sınırlamadığını belirtti.
Kararda “Devlet, yalnızca bu özgürlüğü düşman bir yabancı ülkeden korumak ve bu düşmanın ABD’deki insanlarla ilgili veri toplama yeteneğini sınırlamak için hareket etti” ifadeleri yer aldı.
TikTok telefonlardan silinecek mi?
Muhtemelen hayır.
Yasa, internet servis sağlayıcılarını ve Apple ile Google gibi uygulama mağazası şirketlerini TikTok’u dağıttıkları veya güncelledikleri için cezalandırmayı hedefliyor. Bu nedenle, TikTok uygulaması zamanla işlevini kaybedebilir ve kullanılmaz hale gelebilir.
Trump TikTok’u kurtarabilir mi?
Trump, bu yıl kampanya sırasında uygulamayı desteklediğini defalarca dile getirerek 2020’de TikTok’u ABD’de engellemeye çalıştığı dönemden farklı bir duruş sergiledi.
Ekibinin bir sözcüsü, asım ayında The New York Times’a yaptığı açıklamada, “Trump, TikTok’u kurtaracak bir plan sunacak” dedi. Yasa, Trump’ın göreve başlama töreninden bir gün önce yürürlüğe girecek.
Bir yasayı yürürlükten kaldırmak için Kongre’nin adım atması gerekiyor. Bazı uzmanlar, Trump’ın yeni Adalet Bakanından bu yasayı uygulamaktan kaçınmasını isteyebileceğini öne sürdü. Ancak bu durum Apple ve Google gibi teknoloji şirketlerini zor bir duruma sokabilir. Teknoloji devleri, Trump yönetiminin değişken olan vaatlerine güvenmek zorunda kalacak.
Yasa, ayrıca, bir satışın ya da benzer bir işlemin TikTok’u “düşman kontrolünden” başarıyla çıkardığına karar verme yetkisini başkana veriyor. Bazı uzmanlar, ByteDance’in bu gereklilikleri karşılamak için yapısal değişiklikler yapabileceğini öne sürdü. Eğer Trump bu değişikliklere onay verirse, uygulamanın ABD’de faaliyet göstermesine izin verebilir. Trump’ın TikTok'la ilgili atabileceği adımlar Çin'e yönelik sert duruşu göz önüne alındığında belirsizliğini koruyor.
Yerel düzeyde neler oluyor?
30’dan fazla eyalet ve New York City, federal hükümetle birlikte TikTok’u kamuya ait cihazlarda yasakladı. Birçok üniversite de kampüs Wi-Fi ağlarında TikTok’u engelledi. Ancak öğrenciler genellikle hücresel veriye geçerek uygulamayı kullanmaya devam ediyor.
TikTok’un yanıtı nedir?
TikTok, yasakları “siyasi tiyatro” olarak nitelendirdi ve yasa yapıcıları Amerikalıları sansürlemeye çalışmakla eleştirdi. Yasaya karşı ilk yasal mücadelesini kaybettikten sonra, TikTok, kararı Yüksek Mahkeme’ye taşımayı planladığını söyledi.
TikTok sözcüsü Michael Hughes, yaptığı açıklamada, “Yüksek Mahkeme, Amerikalıların ifade özgürlüğü hakkını koruma konusunda köklü bir geçmişe sahip ve bu önemli anayasal konuda da bunu yapmasını bekliyoruz” dedi.
TikTok, ayrıca, bir satışın imkansız olduğunu, kısmen Çin hükümetinin bunu engelleyeceğini belirtti.
TikTok kullanıyorsanız verilerinizi korumak için şu anda ne yapabilirsiniz?
TikTok’taki gizliliğinizi korumak için diğer sosyal medya platformlarında kullanılan, uygulamaların konumunuza veya rehberinize erişim izni vermemek gibi önlemleri alabilirsiniz. Ayrıca hesap açmadan da TikTok videolarına erişebilirsiniz.
© 2024 The New York Times Company
