Tony Romm / New York Times
ABD Başkanı Donald Trump’ın yüksek gümrük vergileri politikası, teknoloji devlerinden perakende sektörüne kadar birçok Amerikan şirketini harekete geçirdi. Apple CEO’su Tim Cook’un Beyaz Saray’ı arayarak iPhone fiyatlarının yükselmesini önlemek adına Trump’ın planlarını ertelemesini sağlamasının ardından, diğer sektör temsilcileri de benzer bir yaklaşım için girişimlerde bulunmaya başladı.
Trump’ın üst düzey yardımcıları, ithalat vergilerinin tüm ekonomiyi kapsayacak şekilde uygulanacağı yönündeki tutumlarını sürdürse de, Apple’a sağlanan istisna ülke genelinde diğer işletmelerin de dikkatini çekti. Bu durum, küresel ticaret savaşlarının ortasında birçok sektörün benzer muafiyetler için yeni bir mücadele başlatmasına yol açtı.
Tarım, inşaat, imalat, perakende ve teknoloji sektörlerinin önde gelen lobi grupları son günlerde Beyaz Saray’a baskı yaparak gümrük vergilerinin hafifletilmesini talep ediyor. Şirketler, bazı ürünlerin ABD’de üretilmesinin çok pahalı ya da pratik olmadığını ve bu nedenle ithalatın kaçınılmaz olduğunu savunuyor.
Pazartesi günü Home Depot, Target ve Walmart gibi dev perakende şirketlerinin yöneticileri, yüksek ithalat vergilerinin milyonlarca Amerikalı tüketici için fiyat artışlarına neden olabileceği endişesini Trump’a doğrudan iletti.
“Verimli Görüşmeler”
Target sözcüsü Jim Joice, “Başkan Trump ve perakende sektöründeki meslektaşlarımızla ticaret konusunda izleyeceğimiz yolu görüşmek üzere verimli bir toplantı gerçekleştirdik ve Amerikalı tüketicilere değer sunmaya kararlıyız” dedi.
Walmart CEO’su Doug McMillon daha önce gümrük tarifeleri konusunda birçok değişkenin bulunduğunu belirtmişti. Şirketin bir sözcüsü Pazartesi günü gerçekleşen görüşmeyi “verimli” olarak değerlendirdi. Diğer şirketler ise yorum yapmaktan kaçındı.
Ulusal Perakende Federasyonu (NRF) Başkan Yardımcısı David French, geçen hafta yaptığı açıklamada “Anlaşma penceresi açık olabilir” ifadelerini kullandı. French, sektörün Trump’a, tüketicilerin yüksek fiyatlar konusunda ciddi endişeleri olduğunu aktarmaya çalıştığını belirtti.
Yerli Üretim Çağrısı ve Zorluklar
Birçok şirket, Trump'ın taleplerini karşılamak adına üretimi yerli hale getirme niyetinde olduklarını ifade etse de, karmaşık küresel tedarik zincirlerinin bir gecede değiştirilemeyeceğini vurguluyor. Özellikle makine ve kritik bileşenlere yönelik yüksek vergilerin üretim maliyetlerini ciddi biçimde artıracağına dikkat çekiliyor.
Ulusal İmalatçılar Birliği’nden Charles Crain, ABD’de üretim için gerekli olan bazı girdilerin vergi muafiyeti kapsamına alınması gerektiğini savunurken, Ekipman Üreticileri Birliği’nden Kip Eideberg ise gümrük vergilerinde rahatlama sağlanmazsa ABD’nin küresel rekabet gücünü kaybedebileceğini belirtti.
“90 Günde 90 Anlaşma” Hedefi
Trump yönetimi şu anda, Hindistan, İtalya, Japonya, Güney Kore, Vietnam ve Avrupa Birliği gibi ülkelerle ikili ticaret anlaşmaları müzakerelerine odaklanmış durumda. Bu kapsamda, Başkan Yardımcısı JD Vance, Hindistan’da Başbakan Narendra Modi ile bir araya geldi. Beyaz Saray, bu süreçte “90 günde 90 anlaşma” hedefini gerçekleştirmeyi amaçlıyor.
Trump, herhangi bir anlaşma yapılmasa dahi politikalarının Apple, OpenAI ve Nvidia gibi şirketlerin ABD’ye yatırım yapmasına katkı sağladığını vurguladı. Truth Social’da yaptığı açıklamada “Dünyanın bizim ciddi olduğumuzu bildiğini görmek güzel, çünkü biz ciddiyiz!” ifadelerini kullandı.
Ticaret Politikalarının Ekonomik Etkisi
Ancak ekonomideki ilk veriler, şirketlerin yüksek ithalat maliyetleri nedeniyle harcamalarını kısmaya başladığını gösteriyor. New York Fed’in Nisan ayında yayınladığı bir ankete göre, imalat faaliyetleri üst üste ikinci ayda da düşüş gösterdi ve işletmeler gelecekte daha da zor koşullar beklediklerini ifade etti.
İş dünyası temsilcileri, bu koşullar altında ABD firmalarının verdikleri yatırım ve istihdam sözlerini yerine getirmekte zorlanabileceği konusunda Beyaz Saray’ı uyarıyor. Yeni fabrikalar ve istihdam için istikrarlı finansal piyasalar ve uygun kaynaklara erişim gerektiği vurgulanıyor.
Yönetim bazı ürünleri – bakır, çinko ve nadir toprak mineralleri gibi – geçici olarak gümrük vergilerinden muaf tuttu. Ancak uzmanlara göre bu muafiyetler kalıcı olmayabilir. Öte yandan Beyaz Saray, kereste ithalatının ulusal güvenliği tehdit edip etmediğine dair bir soruşturma başlattı.
Coalition for a Prosperous America Başkan Yardımcısı Nick Iacovella, muafiyet kararlarının stratejik olduğunu ve şirketlere üretimi ABD’ye kaydırmaları için zaman kazandırmayı amaçladığını belirtti. Iacovella, “Muafiyet isteyen şirketler her zaman olacaktır” diyerek, bu çağrıların Trump’ın politikalarını baltalayabileceği uyarısında bulundu.
© 2025 The New York Times Company
