Patricia Cohen / New York Times
Bolton'da bulunan MBDA'nın füze rampası fabrikasında bir test mühendisi, İngiltere’nin silahlı kuvvetlerden sorumlu bakanı Luke Pollard'ın avucuna mikroelektronik parçacıkları döktü.
Teknisyen bu parçacıklar için “Bunlar füzenin hedefini bulmasını ve kilitlenmesini sağlayacak sofistike bileşenlerden oluşan beyin” dedi.
Pollard, Avrupa merkezli bir silah üreticisi olan MBDA ile altı adet karadan havaya füze rampası üretmek üzere yapılan 118 milyon sterlinlik (158,4 milyon dolar) yeni sözleşmeyi tanıtmak için geçen hafta Bolton’daydı.
“Savunma büyümenin motorudur” diyen Pollard, İngiltere’nin 650 seçim bölgesinin her birinde savunma sanayiiyle bağlantılı bir üretici bulunduğunu belirtti.
Rusya'nın etkisiyle savunma sanayi vites yükseltiyor
Sadece Britanya değil. Avrupa genelinde hükümetler, Rusya’nın Ukrayna’daki saldırganlığının sürmesiyle, yüz milyarlarca dolarlık artan askeri harcamaların durgun ekonomilerini canlandırmasını umuyor. Soğuk Savaş sonrası durum tersine dönmüş durumda. Artık okullar ve emekli maaşları için daha az, tanklar ve füzeler için daha çok para olacak.
Yine de, daha büyük savunma bütçelerinin gerçekten uzun vadeli ekonomik büyüme yaratıp yaratmayacağı ya da sadece silah üreticilerinin hisselerini şişirip şişirmeyeceği belirsiz. Başarı, artan paranın neye harcandığına ve nereden geldiğine bağlı olabilir.
Elbette bu durum umutları bastırmış değil. İngiltere Başbakanı Keir Starmer, “savunma için daha fazla yatırım” yapmaya söz verdi ve bu sayede yeni iş olanaklarının yaratılabileceğini dile getirdi.
Almanya otomotiv sektöründe kaybettiği işgücünü savunma sanayinde bulabilir
Almanya’da silah üreticisi Rheinmetall, önümüzdeki iki yıl içinde 8 bin yeni işçi almayı planlıyor. Bu da, genişleyen savunma sanayiinin ülkenin zor durumdaki otomobil sektöründeki iş kayıplarını telafi edebileceği yönünde spekülasyonları körüklüyor.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ise “Ekonomik güç ile Avrupa’nın yeniden silahlanma planı aynı madalyonun iki yüzü” sözlerini kaydediyor.
Ekonomik fayda vaadi, sol ve popülist partilerden gelen silahlanma karşıtı siyasi muhalefeti savuşturmanın da bir yolu.
Ama Londra Ekonomi Okulu profesörü Ethan Ilzetzki, büyüyen savunma bütçelerinin ekonomiyi canlandırmak için kullanılmasına ilişkin tereddüdünü dile getirdi ve “Bunu yanlış yapmanın birçok yolu var” dedi.
ABD ürünleriyle beklenen fayda sağlanamaz
Ilzetzki, mevcut ekipman stoklarını artırmak ya da Amerikan yapımı savaş uçakları ve mühimmat almak için çok fazla para harcamanın çok sınırlı ekonomik fayda sunduğunu söyledi, “Aynı eski üreticilerden aynı eski ekipmanları almak, inovasyona sınırlı teşvik sağlar” ifadelerini kullandı.
Ekonomistler genel olarak her bir dolarlık askeri harcamanın gayri safi yurtiçi hasılayı 50 sent artıracağını tahmin ediyor. Eğitim ya da altyapıya yapılan harcamaların getirisi ise genellikle çok daha yüksek; başlangıç yatırımından daha büyük bir büyüme sağlıyor.
Avrupa Komisyonu bu bahar, artan savunma harcamalarının AB’nin 27 üyesinin toplam ekonomik üretiminde 2028’e kadar yüzde 0,3 ile 0,6 arasında küçük bir artış sağlayacağını tahmin etti.
Savunma sanayinin reel ekonomiye katkısı uzun vadede sınırlı olur
Ekonomistler, askeri harcamalardan büyük ekonomik faydaların ancak uzun vadede ve ancak sivil sektöre yansıyan araştırma-geliştirme yatırımlarına ciddi paralar ayrıldığında gerçekleşeceğini söylüyor.
Büyümeyi yapay zeka, havacılık ve yarı iletkenler gibi alanlara daha fazla yatırım sayesinde ortaya çıkan teknolojik ilerlemeler ve yan ürünler tetikleyebilir. Dahası, araştırmalar, savunma ile ilgili Ar-Ge’ye yapılan kamu harcamalarının artmasının özel sektörü de kendi Ar-Ge’sine daha çok yatırım yapmaya teşvik ettiğini gösteriyor.
İnternet, GPS, dijital kameralar, mikrodalga ve naylon, savunma araştırmalarından doğan yeniliklerdi. Harvard Üniversitesi ekonomi profesörü Kenneth Rogoff, bunun Amerika’nın teknolojik başarısının “gizli sosu” olduğunu söyledi.
Amerikan endüstrilerinden ziyade yerli üretime daha fazla güvenme yönünde bir baskı da var. AB’nin bazı askeri harcama programları, üye devletler ve seçilmiş partner hükümetlerle sınırlı.
Yerli mi Amerikan mı?
Almanya Ocak ayında, büyüyen sektör için siyasi yönergeler belirleyen bir Ulusal Güvenlik ve Savunma Sanayi Stratejisi açıkladı. Ve İngiltere’de hükümet yakında yeni bir Savunma Sanayi Stratejisi duyuracak. Pollard “Eğer hükümet savunmaya daha çok para harcamak istiyorsa, bunu Britanya işletmelerini destekleme çerçevesinde harcamak zorunda” dedi.
Ilzetzki’nin askeri harcamaların ekonomik etkisine ilişkin raporu, ek askeri harcamaları finanse etmenin en iyi yolunun vergilendirme değil kamu borcunu artırmak olduğunu savunuyor ve “Artışlar vergi artışlarıyla finanse edilirse, GSYİH büyümesi daha küçük olacak, hatta negatif olabilir” deniliyor.
Bu öneri, kamu borcunu yakın zamana kadar sıkı biçimde sınırlayan Almanya gibi bir ülke için çok daha kolay. Mart ayında anayasal sınırlamalar kaldırıldı, böylece Berlin ülkenin yıllık ekonomik üretiminin yüzde 5’ini askeri ve stratejik altyapıya harcama taahhüdünde bulunabildi.
Ancak Fransa ve İtalya’nın yıllık ekonomik üretimlerini aşan devasa kamu borçları zaten var ve artan borçlanma maliyetleriyle karşı karşıyalar. İngiltere’nin borcu da gayri safi yurtiçi hasılasına yaklaşmış durumda.
© 2025 The New York Times Company
