Mark Landler / The New York Times
Boris Johnson 2019'da Muhafazakar Parti için ezici bir seçim zaferi kazandığında ülkenin siyasi haritasını Brexit'i gerçekleştirme sözüyle yeniden çizmiş, İngiliz siyaseti üzerinde bir dev olarak belirmişti.
1987'de Margaret Thatcher'dan bu yana Muhafazakar bir lider tarafından toplanan en büyük çoğunluk olan, Parlamento’da 80 sandalyelik çoğunluk ile Johnson iktidarda beş yıllık bir güvenceye sahip görünüyordu. Bazı analistler, İngiliz siyasetindeki en güvenilir oy toplayıcı Johnson’ın Downing Sokağı 10 Numara’da rahat bir on yıl geçireceğini öngörüyordu.
Johnson büyük zarar aldı
Şimdi, bu zaferden sadece iki buçuk yıl sonra Johnson'ın siyasi yenilmezliği paramparça oldu. Partisindeki isyancılar, pazartesi günü yapılan dramatik bir güven oylamasında onu devirmekte yetersiz kaldı. Ancak 359 Muhafazakar milletvekilinden 148'i ona karşı oy kullanırken, etkili ve güvenilir bir lider olarak belki de geri dönüşü olmayan şekilde zarar gördü. Başbakan olarak kalmasına rağmen ödünç alınmış bir zamanı harcıyor olabilir.
Tarihin en şaşırtıcı tersine dönüşlerinden biri
Bu, modern İngiliz siyasi tarihindeki en şaşırtıcı tersine dönüşlerden biri. Ne oldu? Johnson ilk başta yükselişini sağlayan, güçlü ve zayıf yönlerinin kafa karıştırıcı karışımı nedeniyle bir dereceye kadar çöktü: nefes kesen kişisel pervasızlıkla dengelenen nadir siyasi sezgi, lider olarak nasıl davranması gerektiği ile eşleşmeyen bir tarih anlayışı ve ona birkaç müttefik kazandıran, tehlikeli anlarda ise yalnız bırakan çıkarcı tarzının bozduğu tekinsiz insan becerileri.
Plansız bir başbakan gibi gözüktü
Analistler, Johnson'ı yaşadığı aksiliklere karşı bu kadar savunmasız kılan şeyin bu son madde olduğunu söylüyor. Partisindeki milletvekillerin bir sonraki seçim için ona güvenemeyeceğini anlamasıyla Brexit'in ötesinde ideolojisi ve siyasi arkadaş ağı olmayan başbakan desteğini kaybetti.
Londra Queen Mary Üniversitesi'ndeki siyaset profesörü Tim Bale, “Johnson o kadar başarılı bir kaçış sanatçısı, meslektaşları da o kadar korkak ki başka bir gün savaşmak için ayakta kalma ihtimalini göz ardı edemezsiniz. Ama tam olarak ne için? Ortada bir şey kalmadı" diye konuştu.
Ne de olsa Johnson, konumunu açıklamadan bir gece önce biri Avrupa Birliği'nden ayrılmayı öne süren, diğeri de buna karşı çıkan iki köşe yazısı yazıp nihayetinde Brexit'i desteklemeye karar vermiş bir politikacı. 2019'da Brexit'i tamamlama sözü vererek kazandı. Ancak bu hedefe seçimden sonra birkaç ay içinde ulaştığı için genellikle planı olmayan bir başbakan gibi göründü.
Covid-19’un etkisi
Bir başka İngiltere başbakanı Harold Macmillan'ın da bir zamanlar söylediği gibi, olaylar da bir rol oynadı. Covid-19 pandemisi diğer dünya liderleri gibi Johnson’ı da sekteye uğrattı. Hükümeti, oldukça görünür bir rol oynadığı, ancak her zaman güven verici olmayan bir sağlık kriziyle tepetaklak oldu.
Johnson yaklaşmakta olan virüs tehdidine geç tepki vererek İngiltere’yi komşu Avrupa ülkelerinden bir hafta sonra karantinaya aldı. Eleştirmenler, pandeminin bu gecikme sebebiyle İngiltere’de daha ağır yaşandığını savundu. Virüs 2020’nin nisanında Downing Street'te dolaşırken Johnson Covid-19'a yakalandı. Yoğun bakım ünitesine alınan başbakan ölümden döndü.
Öte yandan Johnson, İngiltere'yi aşı geliştirmede öncü olmaya da itti. Oxford Üniversitesi ve AstraZeneca’nın ürettiği aşıyı neredeyse diğer tüm büyük ülkelerden daha hızlı piyasaya sürdü. Ayrıca, nüfusun önemli bir yüzdesi aşılandıktan sonra yaşamı normale döndürme kararını veren öncü politikacı oldu. Johnson, İngilizlerin Covid-19 ile yaşamayı öğrenmesi gerektiğini söyledi.
Karantina sırası sosyal etkinlikler
Salgının en karanlık günlerinde Johnson'ın mevcut sorunlarının tohumları ekildi. Ülkenin geri kalanı boğucu karantinalara katlanırken, başbakan ve yardımcıları Downing Sokağı’nda kendi koydukları karantina kısıtlamalarını ihlal eden sosyal toplantılara katılıyordu.
Yasa dışı partilere ilişkin ilk raporlar geçen kasım ayının sonlarında ortaya çıkınca Johnson herhangi bir yasanın çiğnendiğini kapsamlı bir şekilde reddetti. Daha sonraki bir polis soruşturması bunun doğru olmadığını buldu. Johnson, kuralları ihlal ederek kendi doğum günü partisine katıldığı için para cezasına çarptırıldı.
Johnson’ın Ukrayna duruşu
Johnson'ın müttefikleri Londra gazetelerinin takma adıyla Partygate diye adlandırdığı olayın, Avrupa II. Dünya Savaşı’ndan beri ilk büyük savaşını yaşarken önemsiz bir dikkat dağıtmaca olduğunu savunuyor. Başbakan, ordusuna güçlü silahlar göndererek ve yeni arkadaşı Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’le düzenli telefon görüşmeleri yaparak hızla Ukrayna'nın en sadık savunucusu olarak konumlandı.
Ekonomik sıkıntılar
İlk başta savaş skandalı gölgede bırakınca Johnson'a kendisini bir devlet adamı gibi gösterme fırsatı doğdu. Ancak savaş devam ederken hayal kırıklığı yeniden ortaya çıktı. Londra Metropolitan Polisi başbakana para cezası kesti ve kıdemli bir memurun yürüttüğü iç soruşturma hükümetin kalbindeki partinin korkunç bir portresini çizdi.
Bunun da ötesinde, ekonomik rüzgarlar Johnson'ın aleyhine esmeye başladı. Rusya'nın işgalinden sonra gıda ve yakıttaki fiyat artışları ile birlikte pandemi kaynaklı tedarik zinciri kesintileri enflasyonu çift haneli rakamlara çıkarıp stagflasyon hayaletini yükseltti.
İngiltere bununla son karşılaştığında, İşçi Partisi hükümeti Thatcher'ın Muhafazakarlarına karşı ezici bir yenilgiye uğramıştı. Tarihin tekerrür etmesi ihtimali, milletvekillerinin neden Johnson'a karşı döndüğünü açıklamaya yardımcı oluyor.
Bale, "Herhangi bir kesinlik düzeyinde söyleyebileceğimiz tek şey, sıradan İngilizlerin bu yılın geri kalanında ve muhtemelen bir sonrakinde ekonomik zorluklar çekeceğidir. Bu, Johnson olsun ya da olmasın Muhafazakarlar için sorun anlamına geliyor."
© 2022 The New York Times Company
