Vivian Wang / New York Times
Tina Liu, Çin’in güneyindeki bir devlet ilkokulunda edebiyat öğretmenliği yapmak üzere işe alındığında, sözleşmesinde devamsızlık ve iş performansına ilişkin olağan uyarılar yer alıyordu.
Sonra başka bir satır dikkatini çekti: Okulun izni olmadan yurt dışına seyahat etmesi işten çıkarılma sebebi olabilirdi.
Bu kurala personel grup sohbetinde de vurgu yapıldı. Mesajda, “Üst makamların talimatlarına göre öğretmenler disiplin bilincini güçlendirmelidir. Şu anda hiçbir yurt dışı tatiline izin verilmeyecek” ifadelerine yer verildi.
Kamu çalışanlarından mevcut pasaportlarının iadesi isteniyor
Çin genelinde, yetkililer devlet çalışanlarının yabancılarla temasını sıkılaştırdıkça benzer uyarılar yayılıyor. Bazı anaokulu öğretmenlerinden, doktorlardan, hatta devlet kurumlarıyla sözleşmeli çalışanlardan ve kamu şirketi çalışanlarından pasaportlarını teslim etmeleri istendi. Bazı şehirlerde emekliler, pasaportlarını geri alabilmek için iki yıl beklemek zorunda kalıyor.
Birçok şehirde kamu çalışanlarının, kişisel sebeplerle bile yurt dışına çıkmaları onaya tabi. “Sıradan araştırma, değişim ve eğitim” amaçlı yurt dışı iş seyahatleri zaten yasak.
Yurt dışına eğitime gidenler kamu görevlerine alınmıyor
Çoğu eyalette, yurt dışında eğitim görmüş kişiler artık bazı kamu görevlerine başvuramıyor.
Yetkililer; ulusal güvenliğin korunması, yolsuzlukla mücadele ve maliyetleri düşürme gibi gerekçeler öne sürüyor. Ancak kısıtlamaların kapsamı hızla genişleyerek hassas bilgi veya devlet fonuna erişimi olmadığını söyleyen çalışanları da etkiliyor. New York Times, aralarında bir ilkokul müzik öğretmeni, bir hemşire ve bir edebiyat profesörünün de bulunduğu yedi kamu çalışanıyla konuştu. Hepsi de bu kısıtlamaları doğruladı.
Bu kurallar, merkezi yönetimin kamu çalışanları üzerinde daha fazla “politik disiplin” ve ideolojik sadakat sağlama çabasının parçası. Görüşülen iki kişi, kişisel sosyal medya hesaplarını işverenlerine bildirmelerinin istendiğini söyledi. Başka biri, çalıştığı şehirden ayrıldığında işverene haber vermek zorunda olduğunu belirtti. Bazı yerel yönetimler, memurların üçten fazla kişiyle dışarıda yemek yemesini yasakladı. Bu önlemler, resmi davetlerde aşırı alkol tüketildiğine dair raporların ardından geldi.
Yetkililer, özellikle yurt dışı temaslar konusunda tetikte. Çin hükümeti uzun süredir casusluk tehdidinden endişe ediyor. Temmuz ayında, Çin Komünist Partisi’nin yayın organı Halkın Günlüğü, halklar arası diplomasinin “parti sayesinde var olduğunu” ve parti tarafından yönlendirilmesi gerektiğini yazdı.
Çin yönetiminin hedefi: Turist gelsin, kendi vatandaşı dışarı çıkmasın
Sonuç olarak, Pekin yabancı iş insanlarını ve turistleri çekmeye istekli olduğunu ilan etse de, kendi vatandaşlarının birçoğunun ülkeyi terk etmesini engelliyor.
20’li yaşlarındaki Liu, “Bir yandan yabancıların Çin’e gelmesini istiyorsunuz. Çin kültürünü tanıtıyor ve ekonomiyi canlandıracaklarını umuyorsunuz. Ama diğer yandan bizi neden buraya hapsediyorsunuz, neden dünyayı daha fazla görmemize izin vermiyorsunuz?” diye sordu.
Bazı devlet çalışanlarına seyahat kısıtlamaları yeni değil. 2003’ten bu yana üst düzey yetkililer veya devlet sırlarıyla ilgilenenler, yurt dışı seyahatlerini önceden bildirmek zorunda. İsimleri, izinsiz çıkışları engellemek için sınır görevlilerine veriliyor.
Ancak Çin’in onlarca yılın en güçlü lideri Xi Jinping döneminde bu kontrol, çok daha alt düzey çalışanlara kadar indi.
Zhejiang eyaletinin kıyısındaki Zhoushan kenti yakınlarındaki altı balıkçı köyünde görev yapan tam zamanlı yetkililerden belgelerini teslim etmeleri istendi; bu durum yerel bir hükümet bildirisinde yer aldı. Jiangxi eyaletinde bir halk sağlığı kurumu da çalışanlarına 2018’den beri yaptıkları tüm yurt dışı seyahatleri bildirme talimatı verdi.
Hebei eyaletinin merkezinde bir ilkokulda müzik öğretmenliği yapan Wang (güvenlik nedeniyle yalnızca soyadı paylaşıldı), bu yaz Malezya’ya gitmek için başvuruda bulunduğunu, çünkü kız kardeşinin orada eğitim göreceğini söyledi. Ancak okul müdürü bu talebi reddetti.
Zhejiang’da bir hastanede hemşire olarak çalışan Zhu, yurt dışına çıkabilmek için dört katmanlı onay gerektiğini belirtti. Uzun süredir Vietnam’a gitmeyi hayal etmesine rağmen başvurmadığını söyledi. Kısıtlamaların, sıradan çalışanların bile hassas bilgi veya yasa dışı fonlarla kaçabileceği korkusunu yansıttığını belirten Zhu, bu fikri alaya aldı ve “Eğer sırlar varsa, bizim gibi insanlar bunları bilir mi? Kaçacak ne paramız var?” dedi.
Hong Kong City University’de Çin kamu hizmeti üzerine çalışan Profesör Dongshu Liu, birçok kısıtlamanın muhtemelen net bir merkezi talimattan kaynaklanmadığını, ancak orta düzey yetkililerin üzerindeki denetimin artmasıyla, bu yetkililerini daha fazla kullanmaya başladıklarını söyledi.
“ABD-Çin ilişkileri ve rekabeti nedeniyle, Çin toplumunun genel olarak yabancı ülkelere karşı daha hassas hale geldiğini söylemek mümkün” diyen Liu, politika yapıcılar için “yabancı ülkelerle ilgili her şeyin riskli” göründüğünü kaydetti.
© 2025 The New York Times Company
