Jack Ewing / The New York Times
Dünya genelinde otomotiv sektöründe çok az sayıda yönetici, yönettikleri şirketlerle Tesla'nın CEO'su Elon Musk kadar yakından özdeşleşmiş durumda. Muhtemelen de bu yöneticilerin hiçbiri siyasi görüşlerini sosyal medyada yayınlama konusunda Musk kadar 'cömert' değil.
Ancak Musk'ın kamusal kişiliği giderek daha sağcı hale geldikçe, bunun Tesla satışlarına olumsuz bir yansıması oluyor gibi görünüyor. Özellikle de elektrikli araç satın alma olasılığı muhafazakarlara göre çok daha yüksek olan liberal ve sol eğilimli müşterileri karşısına alan Musk, 'kendi ayağına kurşun sıkıyor' olabilir. Analistlere ve The New York Times'ın web sitesinde Musk'ın davranışlarının Tesla hakkındaki görüşlerini etkileyip etkilemediğine dair bir ankete yanıt veren birçok araba sahibi de bunu doğruluyor.
Dengesiz, fevri bir yönetici olarak imajı araçlarına da yansımış gibi görünüyor, bu da bazı insanların zihninde kaliteleri hakkında şüpheler uyandırıyor ve Tesla satışlarının neden düştüğünü açıklamaya yardımcı oluyor. Salı günü şirket, yılın ilk üç ayındaki yüzde 8,5'lik düşüşün ardından ikinci çeyrekte küresel satışlarının bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4,8 düştüğünü bildirdi.
Tesla ve şirketin yönetim kurulundan bir temsilci yorum taleplerine yanıt vermedi.
Times'ın anketine yanıt veren 7 bin 500'i aşkın kişiden bazıları, Musk'ın reddettiği antisemitizm olarak algıladıkları duruşundan rahatsız olduklarını söyledi. Bazıları ise Musk'ın 2022'de şirketi satın almasından bu yana şu anda X olarak adlandırılan Twitter'ı yönetme şeklinden rahatsız oldu. Binlerce çalışanı işten çıkardı ve sosyal medya platformunda paylaşılan içerik üzerindeki sınırları kaldırdı. Eski Başkan Donald Trump ve diğer muhafazakâr şahsiyetlerle giderek artan dostane ilişkileri de endişe kaynağı olarak gösterildi. Ankete yanıt veren okuyucuların büyük çoğunluğu Musk'ı eleştirdi.
Seattle'da Microsoft'ta ürün tasarımcısı olarak çalışan ve Tesla yerine elektrikli bir Volkswagen ID.4 almayı planladığını söyleyen Aaron Shepherd, "Temelde dev bir kırmızı MAGA (Trump'ın Make America Great Again sloganı) etiketiyle dolaşıyorsunuz" dedi.
Tesla küresel otomotiv sektöründe güç kaybediyor
Musk'ın siyasi açıklamaları ve faaliyetleri nedeniyle Tesla'nın nasıl bir bedel ödediğini bilmek mümkün değil. Açık olan şu ki, bir zamanlar dünya çapında hakim elektrikli araç satıcısı olan Tesla, çeşitli nedenlerle birçok ülkede pazar payı kaybetti. Bunların başında, şirketin satışlarının neredeyse tamamını yıllardır önemli ölçüde güncellenmeyen Model Y ve Model 3 sedana dayandırması geliyor. Diğer şirketler yeni ya da güncellenmiş araçlarını daha sık tanıtarak alıcıları cezbediyor.
Çinliler bir adım önde
Çin'de BYD gibi yerli otomobil üreticileri, dönen ekranlar gibi Çinli tüketicilere hitap eden teknoloji özelliklerine sahip daha uygun fiyatlı otomobiller sunarak Tesla'nın önüne geçti. Avrupa'da BMW, Volkswagen ve diğer yerel markalar Tesla'dan daha lüks veya daha ucuz otomobiller sunarak iyi iş çıkarıyor. Amerika Birleşik Devletleri'nde ise Hyundai-Kia, Ford Motor ve General Motors giderek artan model seçenekleri sunarak satışlarını artırdı.
Online ankete yanıt veren Times okurları, Musk'ın açıklamalarından ve Tesla'nın otomobilleri ve servis operasyonlarıyla ilgili deneyimlerinden rahatsız olduklarını belirtti. Şirket, otomobilleri bayiler aracılığıyla değil doğrudan satıyor ve servis hizmeti veriyor.
Musk'ın politik tutumu marka imajını zedeliyor
Bir yazılım şirketinde mühendislik direktörü olan Tim Yocum, "Bir zamanlar Musk'a ihtiyacı olsa bir organımı verirdim" dedi. Ancak Chicago'da yaşayan Yocum, Tesla Model S aracıyla ilgili sorunlar yaşadığını ve şirketin tamir ve bakım hizmetlerinden memnun olmadığını söyledi. Musk'ın sağa kayması onu da üzmüş.
Yocum sözlerinin devamında "Bu araba sahip olduğum son Tesla olacak" şeklinde konuştu.
Bu tür yorumlar, Tesla'nın itibarının son zamanlarda zarar gördüğünü söyleyen anketleri aydınlatmaya yardımcı oluyor. Şirket, katılımcılara kurumsal markalar hakkındaki görüşlerini soran 2024 Axios Harris Poll 100'de 63. sıraya geriledi. Şirket 2021 yılında sekizinci sıradaydı.
Benden nefret etseniz de en iyisini biz yapıyoruz
Musk, kamuoyuna yaptığı açıklamaların ve kişiliğinin Tesla'nın satışlarını etkilemediğini savunuyor. Kasım ayında Times'ın DealBook Zirvesi'nde "Biz en iyi arabaları yapıyoruz" dedi ve şöyle devam etti: "Benden nefret etseniz de, beni sevseniz de ya da kayıtsız kalsanız da, en iyi arabayı mı istiyorsunuz yoksa istemiyor musunuz?"
Tüm bunlara karşın Musk'ın hala çok sayıda tutkulu hayranı var. Bazıları da Musk'ın kamuoyuna yaptığı açıklamaların Tesla satın alma kararlarını etkilemeyeceğini savunuyor. Birçok kişi, iklim değişikliğiyle mücadelede güçlü bir araç olan elektrikli araçların üretilmesinde otomobil endüstrisini zorladığı için Musk'ı takdir ediyor.
San Francisco'da yaşayan yazılım mühendisi Julian Mehnle, Musk için "Yozlaşmış, yeniliğe kapalı bir otomobil endüstrisini başarıyla altüst eden bir şirkete liderlik etti" dedi. Musk'ın hayranı olmasa da Mehnle, "Bu endişeleri tüketici ürünleri seçimimden ayıracak kadar yetişkinim" dedi.
Musk dönüştürücü bir kişilik
Connecticut'ta yaşayan bir mimar olan Robert Dean de bu duyguları yineledi: "Musk, içinde yaşadığımız dünya üzerinde dönüştürücü ve olumlu bir etkisi olan devasa, yıkıcı bir yetenek. Aynı zamanda tuhaf bir kişiliği var ama sonuçta onunla evlenmiyorum, zekice yönettiği bir şirketten araba satın alıyorum"
Tesla'nın hissedarlarının çoğu Musk'ı büyük ölçüde desteklemeye devam ediyor. Geçtiğimiz ay yatırımcılar Musk için 45 milyar dolarlık bir tazminat planını büyük bir farkla onayladılar.
Ancak Times'ın görüştüğü otomobil alıcıları ve analistler, Musk'ın siyasi faaliyetlerinin şirketin sol eğilimli tüketiciler nezdindeki itibarına açıkça zarar verdiğini söyledi. Musk'ın sağa dönüşünün daha fazla muhafazakârı Tesla satın almaya çektiğine dair çok az kanıt var. Pew Araştırma Merkezi'ne göre, Cumhuriyetçilerin ve Cumhuriyetçi eğilimli seçmenlerin yüzde 77'si bu yıl elektrikli araçlarla ilgilenmediklerini söylerken, geçen yıl bu oran yüzde 70'ti.
Musk'ın daha fazla müşteri çekebilmesi güç
Müşterilerine pazarlama stratejileri konusunda danışmanlık hizmeti veren Interbrand'in küresel marka ekonomisi direktörü Greg Silverman, "Musk'ın konumunu beğenen bazı insanları bu işten kazançlı çıkıyor olabilir" dedi. Ancak Silverman, Musk'ın müşterileri uzaklaştırmak yerine daha fazla müşteri çekme ihtimalinin çok düşük olduğunu da sözlerine ekledi.
Silverman, Interbrand araştırmasının, müşterileri rencide eden bir CEO veya başka bir şirket temsilcisinin satışları yüzde 10'a kadar düşürebileceğini gösterdiğini söyledi.
Bazı araç sahiplerinin endişeleri Musk'ın siyasi açıklamalarının ötesine geçti. Tesla fabrikalarında ırkçılık yapıldığına dair suçlamalar ya da X'te ırkçı içeriğin gelişmesine izin verdiği algısı konuşuluyor. Tesla ise fabrikalarında ayrımcılığa izin vermediğini savunuyor.
Diğer otomotiv devleri de çok farklı değil
Birçok Times okuru diğer otomobil şirketlerinin de sorunlu olduğuna dikkat çekti. Volkswagen birkaç yıl önce bir emisyon skandalı yaşamıştı. Ford Motor'un kurucusu Henry Ford antisemitik görüşlere sahipti ve bunları yaydı. On yıl önce GM, 100'den fazla ölümden sorumlu tutulan hatalı kontak anahtarlarına sahip otomobiller sattı.
Pek çok otomobil şirketleri hala sera gazı ve diğer kirleticileri yayan benzinli otomobiller satıyor. Tesla ise sadece elektrikli araç satıyor. Ancak muhtemelen şu anki hiçbir otomobil yöneticisi Musk kadar sivrilmiş değil.
Zürih'te bir Tesla sahibi olan Jan Leys, "İnsanlar diğer şirketlerin CEO'larının aziz olduğunu düşünüyorlarsa, bence biraz saflar" dedi ve ekledi: "Sadece Elon Musk kadar sivrilmiyorlar ya da seslerini duyuracakları platformları yok"
© 2024 The New York Times Company
