David Streitfeld / New York Times
Google, geçen yıl içinde iki önemli antitröst davasını kaybetti. Arama motoru işi tehdit altında ve hisse senedi duraksamış durumda. Federal savcılar, şirketin çeşitli işlerini elden çıkarmasını talep ediyor. Mahkemelerde birkaç mucize gerçekleşmediği sürece, Google’ın küçülmeye zorlanması muhtemel.
Ancak başka bir ihtimal daha var: Google, değişime direnmek yerine bunu hızlandırabilir. Kendini, büyük bölümler halinde bağımsız şirketlere ayırabilir.
Bu, aslında tipik bir Silikon Vadisi hamlesi olurdu: "Mahkemeler seni bölmeden önce kendini böl"
Büyük teknoloji şirketlerinin şüpheyle izlendiği bir çağda, böyle bir manevra siyasi yelpazenin her kesiminden alkış alabilir. Bir zamanlar “Kötü olma” mottosuyla tanınan bir şirket için böyle bir “kurtuluş”, karşı konulamaz olabilir.
Adalet Bakanlığı, Google’ın tekel sorunlarını çözmek için Chrome tarayıcısını, reklam ağını ve belki de Android mobil işletim sistemini satmasını istiyor. Ancak Montana merkezli ve 6 milyar dolarlık varlığı yöneten yatırım şirketi D.A. Davidson & Co.'da teknoloji analisti olan Gil Luria, daha büyük düşünüyor.
Luria, 12 Mayıs’ta yayımladığı bir analiz notunda Google’ın bir holding haline geldiğini söyledi. Bu bir övgü değildi. Kastettiği şey, Google’ın birbirinden bağımsız çok sayıda ürün ve hizmet sunuyor olmasıydı: Waymo sürücüsüz taksi servisi, YouTube, bulut depolama hizmeti, bir arama şirketi ve reklam ağı gibi.
Google'ın gelirlerinin yarısı arama motorundan
Google’ın 2 trilyon dolarlık piyasa değeri, gelirinin yarısından fazlasını sağlayan arama reklamcılığına dayanıyor. Ancak yapay zekânın sorulara yanıt vermeye başlamasıyla bu alan baskı altında. Nisan ayında Apple’ın Safari tarayıcısında yapılan Google aramaları ilk kez düştü. Google hisselerinin bu yıl %9’dan fazla değer kaybetmesinin en büyük nedenlerinden biri bu.
Google’ın diğer bölümleri ise hak ettikleri değeri görmüyor. Luria’ya göre, Waymo halka açık bir şirket olsaydı, Tesla’nın 1 trilyon dolarlık değerlemesine yaklaşabilirdi; üstelik Tesla’nın sürücüsüz taksi hedefleri hâlâ bir fikir aşamasında. Aynı şey, özellikle de Netflix gibi borsa yıldızlarıyla kıyaslandığında YouTube için de geçerli olabilir.
3,7 trilyon dolarlık dev
Luria, Google’ın tüm bölümlerinin ayrı şirketler halinde toplamda 3,7 trilyon dolar değerinde olabileceğini hesapladı. Bu, mevcut toplam değerinin neredeyse iki katı. Luria “Yatırımcılar izole edilmiş ayrışmalar değil, büyük çaplı bir bölünme istiyor” diye yazdı.
Luria’ya göre bu adım yalnızca mali anlamda değil, rekabet açısından da fayda sağlayabilir. Serbest bırakılan mühendisler, 25 yıl önce ilk kullanıldığında herkesi büyüleyen orijinal Google arama motoru gibi şeyler yaratabilir.
Luria, önerisinin gerçekleşme ihtimalinin düşük olduğunu biliyor ve “Google yönetim kurulunun bu yönde hareket etme olasılığı %10’un altında. Ama her geçen gün bu olasılık artıyor” sözleriyle dikkat çekiyor.
Analistin değerlendirmesi Silikon Vadisi'nde dikkatleri Luria'nın söylemleri üzerinde topladı. Zamanlama da uygundu: Google, ABD’nin başkenti Washington’daki Bölge Mahkemesi’nde Yargıç Amit Mehta’ya, çevrim içi aramada yasa dışı tekel oluşturduğu gerekçesiyle alacağı cezanın hafif olması gerektiğini savunuyordu.
Cuma günü hükümet ve Google, davanın ceza aşamasında bir kez daha karşı karşıya geldi. Mehta’nın kararı bu yaz çıkabilir. Google ise kararı temyize götüreceğini açıkladı. Başkan Donald Trump’tan gelebilecek beklenmedik bir hamle olmazsa, bu süreç yıllarca sürebilir.
Google’ın sıkıntıları, ikinci bir antitröst davasıyla daha da arttı. Bu dava, Google’ın reklam teknolojisi üzerindeki hâkimiyetiyle ilgiliydi ve Nisan ayında yine şirket aleyhine sonuçlandı. Bu davanın ceza duruşmaları yıl sonuna doğru yapılacak. Google bu davayı da temyize götürmeye hazırlanıyor.
Bölünme fikri ağır basmaya başladı
Diğer varlık yöneticileri de bir bölünmenin mantıklı olduğunu düşünüyor.
Deepwater Asset Management’ın yönetici ortağı Gene Munster “Parçalara ayrılmak, teoride hissedar değeri yaratma vaadi taşısa da pratikte genellikle başarısız olur. Ancak bu durum istisna olabilir ve gerçek değer ortaya çıkabilir” ifadelerini kullandı.
Bu konuda bir emsal de mevcut. 1980’lerin başında ABD'nin ulusal telefon şirketi AT&T, yıllarca Adalet Bakanlığı ile mücadele etti. Davayı kaybetme korkusuyla AT&T, gönüllü olarak kendini bölmeyi kabul etti. Uzun mesafe hatlarını elinde tutup, yerel çağrıları sağlayan yedi bölgesel şirketten vazgeçti. En az bir 10 yıl boyunca rekabet arttı.
Google ve diğer teknoloji şirketleri tarafından finanse edilen ticaret grubu Progress Odası’nın CEO’su Adam Kovacevich, Google’ın büyük olması ve büyük düşünmesi gerektiğini söyledi.
Kovacevich şu ifadeleri kullandı:
“Google bir yolcu gemisi büyüklüğünde bir şirket. Onu dört yat boyutundaki şirkete ayırabilir miyiz? Evet. Ama bundan ne kazanılır? Google; Apple, Meta ve Amazon gibi diğer devlerle yoğun rekabet içinde. Ve yapay zekâ gibi bazı fırsatlar ancak bu boyutta şirketler tarafından değerlendirilebilir”
Bir başka engel de Google’ın alışılmadık hisse yapısı. Büyük değişiklikler, kurucular Larry Page ve Sergey Brin’in onayı olmadan mümkün değil. Ve kurucular, yarattıkları yapıya genellikle duygusal bağlarla bağlı.
Ancak Kovacevich, “asla asla deme” diyor. Yıllarca Google’da kamu politikaları bölümünde çalışmış olan Kovacevich sözlerini şöyle noktaladı:
“Larry ve Sergey cesur ve alışılmadık hamleleri sever. Bir noktada bunun şirketin yararına olacağına karar verebilirler. Her iş lideri tüm seçenekleri masada tutmalı”
© 2025 The New York Times Company
