Kenneth Chang / New York Times
Güney Kore Perşembe günü Ay'a doğru yola çıktı. Ama sadece bununla yetinmek istemiyor. Güney Kore Bilim Bakanlığı uzay ve nükleer enerji genel müdürü Kwon Hyun-joon, yayınladığı yazılı açıklamada “Ay'ı uzay araştırmaları için bir merkez olarak kullanmayı da düşünüyoruz. Ay'ın kendisini keşfetmeyi istememize rağmen, Mars ve ötesi gibi daha derin uzay araştırmaları için bir üs olarak hareket etme potansiyelinin de farkındayız" dedi.
Güney Kore’nin Danuri adındaki ay uzay aracı SpaceX Falcon 9 roketiyle Florida’dan fırlatıldı. Aralık ortasında aya ulaşması bekleniyor. Keşif, Ay yüzeyinden 62 mil yükseklikte bir yörüngede başlayacak. Ana görevin bir yıl sürmesi planlanıyor. Başlangıçta Kore Pathfinder Lunar Orbiter olarak bilinen göreve, isim bulma yarışması sonucunda Danuri adı verildi. Korece "ay" ve "keyfini çıkar" kelimelerinin birleşiminden oluşuyor.
Küresel çapta bilimsel bilgiler sağlayacak
Danuri şu anda Dünya'nın uydusunu keşfetmekte olan NASA, Hindistan ve Çin’in uzay araçlarına katılacak. 2020’de Birleşik Arap Emirlikleri’nin Mars’a bir Japon roketi fırlatması gibi Güney Kore de küçük ama iddialı uzay programına sahip olan ülkelerden biri. Ayrıca BAE'nin Hope yörünge aracı gibi, Danuri görevi de güneş sistemini keşfetme ve anlama konusundaki küresel çabalara bilimsel katkılar sağlamayı amaçlıyor.
Manyetik alanı inceleyecek
Kwon, Danuri görevinin ana hedefinin yörünge tasarımları, derin uzay navigasyonu, uzak uzay araçlarıyla iletişim kurmak için 115 fitlik bir anten gibi temel teknolojileri geliştirmek olduğunu söyledi. Ancak uzay aracının bilimsel yükü çok yönlü. Güney Kore’deki ve dünyadaki bilim insanlarının ayın manyetik alanını incelemesine yardım edecek. Aynı zamanda uranyum, su, helyum-3 gibi element ve moleküllerin miktarını ölçecek ve Güneş’in hiç parlamadığı ay kutuplarındaki karanlık kraterleri fotoğraflayacak.
NASA, 9 bilim insanı seçti
ShadowCam adlı araçlardan birini sağlamanın yanı sıra NASA, Danuri'ye katılması için dokuz bilim insanı seçti. En önemli bilimsel araçlarından biri manyetometre. Ayın içi artık bir manyetik alan oluşturmuyor ancak bir zamanlar oluşturuyordu ve bu alan sertleşen lav akıntılarından korunuyor.
Kyung Hee Üniversitesi'nde astronomi ve uzay bilimi profesörü olan manyetometrenin baş araştırmacısı Ho Jin, “İki büyük bilimsel hedefimiz var. Biri aya yakın olan uzay ortamı, diğeri ise ayın evriminin erken tarihini anlamak” dedi.
Kaliforniya Üniversitesi’nde gezegen bilimi profesörü ve Danuri misyonuna katılan bir bilim insanı olan Ian Garrick-Bethell, erken manyetik alanın şaşırtıcı derecede güçlü göründüğünü söyledi. Potansiyel olarak Dünya'nın mevcut manyetik alanının gücünün iki katı kadar.
Garrick-Bethell, "Bu kadar küçük demir çekirdeğinin bu kadar güçlü bir manyetik alan oluşturabilmesinin şaşırtıcı olduğunu" söyledi. Garrick-Bethell, uzay aracının bir yıllık görevi tamamlandıktan sonra, Güney Kore'nin Danuri'yi ay yüzeyine 12 mil veya daha az bir mesafeye, manyetometrenin manyetize kayalara çok daha iyi bakabileceği yere taşımayı seçeceğini umuyor.
Güneş rüzgarındaki manyetik alanın gücündeki artış ve düşüş, ayda elektrik akımlarına neden olur ve bu elektrik akımları da Danuri tarafından ölçülecek olan manyetik alanlar üretiyor. Manyetik alanın özellikleri, ayın iç yapısı ve bileşimi hakkında ipuçları verecektir.
Radyoaktif elementler yeni bilgilere ışık tutacak
Bilim insanları, ay yüzeyindeki farklı elementlerin miktarını ölçmek için bir başka Danuri aracı olan bir gama ışını spektrometresini kullanacaklar. Danuri'nin cihazı, daha önceki ay görevlerindeki benzer cihazlardan daha geniş, düşük enerjili gama ışını spektrumu alabilir. Arizona'daki Gezegen Bilimleri Enstitüsü için çalışan bilim insanı Naoyuki Yamashita, "Bu aralık, aydaki elementleri tespit etmek için yeni bilgilerle dolu” dedi. Yamashita, aynı zamanda Danuri'ye katılan bilim insanlarından biri.
Ayın içinden yüzeyine doğru hareket edebilen, uranyumun bozulmasından oluşan radon gazı üzerine çalışan Yamashita, radyoaktif elementlerin miktarlarının, ay yüzeyinin çeşitli bölümlerinin ne zaman soğuduğunu ve sertleştiğini açıklayan bir tarih verebileceğini ve bilim insanlarının ayın lav akışlarından hangisinin daha yaşlı veya daha genç olduğunu bulmasına yardımcı olabileceğini savunuyor.
Ay'a iniş görevi için de bilgi sağlayacak
Kwon, Güney Kore'nin NASA'ya eşdeğer olan Kore Havacılık ve Uzay Araştırma Enstitüsü'nün, 2031'de robotik bir iniş görevi için Danuri’nin yüksek çözünürlüklü kamerasıyla ay yüzeyini keşfederek potansiyel alanları tespit edebileceklerini söyledi.
İkinci bir kamera, ay yüzeyinden yansıyan polarize güneş ışığını ölçerek ay toprağını oluşturan parçacıkların boyutuyla ilgili ayrıntıları ortaya çıkaracak. Güneş rüzgarı, radyasyon ve mikro meteoritlerin sürekli bombardımanı toprağı parçaladığından, bir kraterde bulunan tanelerin boyutu, yaşı hakkında bir tahmin verebilir. Daha küçük taneler daha eski bir krater olduğu fikrini verebilir.
Titanyumu haritalandırmak için kullanılacak
Polarize ışık verileri, bir gün Dünya'da kullanılmak üzere çıkarılabilecek olan, aydaki titanyum bolluğunu haritalamak için de kullanılacak. NASA, ayın karanlık kraterlerinin birkaç fotoğrafını çekebilecek kadar hassas olan kameralarından ShadowCam’i kullanmalarına izin verdi.
ShadowCam'in temel amaçlarından biri buz bulmaktır. Ancak Danuri'nin sofistike araçlarıyla bile bu zorlayıcı olabilir. Hawaii Üniversitesi araştırmacılarından Danuri’ye katılan bilim insanı Shuai Li, konsantrasyonların çok düşük olabileceğini ve buz içermeyen alanlardan daha parlak olmayacaklarını düşünüyor. Li, “Dikkatli bakmazsanız göremeyebilirsiniz” dedi.
16 Aralık'ta Ay yörüngesinde olacak
Araştırmacılar, çalışmaların başlaması için birkaç ay beklemek zorunda. Uzay aracı, aya doğru uzun, enerji tasarruflu bir rota izliyor. Önce güneşe doğru yöneliyor, ardından 16 Aralık'ta ay yörüngesinde için geri dönecek. Bu balistik yörünge daha uzun sürüyor ancak uzay aracı aya ulaştığında yavaşlatmak için büyük bir motor ateşlemesi gerektirmiyor.
Roket fırlatma imkanlarını genişletecek
Güney Kore'nin kapsamlı bir askeri füze programı var ve 1992'de ilk fırlatmasından bu yana birkaç iletişim ve gözlem uydusunu Dünya yörüngesine yerleştirdi. Ve gelecekteki görevlerde uzaya gitmek için SpaceX'e veya diğer ülkelere güvenmek zorunda kalmaması için yerel roket fırlatma imkanlarını genişletiyor. Haziran ayında, Kore Havacılık ve Uzay Araştırma Enstitüsü, yerli roketi Nuri'nin ikinci uçuşuyla yörüngeye birkaç uyduyu başarıyla yerleştirdi. Kwon, “Ay'a iniş ve asteroit keşfi gibi zorlu projeleri üstleneceğiz” dedi.
© 2022 The New York Times Company
