Farah Stockman / New York Times
Alaska’nın geniş arazilerinde, bir yamaçta uzun menzilli bir İHA, çim biçme makinesi gibi homurdanarak havalandı. Programlandığı hedefi aramak için yer yüzeyini taradı ve ardından dalışa geçerek hedefini vurarak imha etmeye çalıştı. Ancak hedefi ıskaladı ve yaklaşık 25 metre uzağa düştü.
Başka bir denemede İHA kalkışta doğrudan yere çakıldı. Sonraki denemede bir drone dağa çarptı.
Bu İHA’lar amatör meraklılar tarafından değil, ABD Savunma Bakanlığı’nın özel bir birimi tarafından finanse edilen İHA üreticileri tarafından uçuruluyordu. Bu üreticiler, ABD’nin kabiliyetlerini iyileştirmek için yürütülen acil bir eylem planınıjn parçası olarak testlere katıldı. Geçen ay dört gün boyunca, tek yönlü saldırı İHA prototiplerini hedeflere çarptırarak test ettiler. Aynı anda askerler de özel elektronik ekipmanlarla bu İHA’ları durdurmaya çalıştı.
ABD İHA savaşlarında yetersiz
Bu tatbikat, ABD’li savunma sanayii şirketlerinin ve askerlerin İHA savaşında yeteneklerini geliştirmeyi amaçlıyordu. Ancak aynı zamanda ABD ordusunun bu alandaki yetersizliğini de gözler önüne serdi. ABD, hem İHA üretiminde hem de askerlerini eğitme ve savunma konusunda Rusya ve Çin’in gerisinde kalmış durumda. Bu tespit, bir düzineden fazla ABD askeri yetkilisi ve İHA sektöründen uzmanın ifadeleriyle de destekleniyor.
ABD Savunma Bakanlığı İnovasyon Birimi’nden (DIU) Proje Yöneticisi Trent Emeneker, “Hepimiz aynı şeyi biliyoruz. Amerikan askerine bugünün savaşlarında hayatta kalması için ihtiyaç duyduğu şeyi vermiyoruz” dedi. Alaska’daki tatbikatı düzenleyen ve uçurulan prototipleri finanse eden birimin başındaki Emeneker, “Yarın savaşa girsek, elimizde ihtiyaç duyduğumuz şeyler var mı? Hayır. Yapmaya çalıştığımız şey, bunu düzeltmek” ifadelerini kullandı.
Savunma Bakanı Pete Hegseth, ülkenin İHA konusunda geride kaldığını kabul ederken, aradaki farkı kapatmak için yeni politikalar ve yatırımlar açıkladı. Perşembe günü yayımladığı bir videoda, eski kurallar ve satın alma süreçlerinin komutanların İHA almasını ve askerlerini eğitmesini zorlaştırdığını belirtti.
Hegseth, “Düşmanlarımız milyonlarca ucuz İHA üretti, biz ise bürokratik kırmızı bantlara saplandık” dedi.
Bu video, Başkan Donald Trump’ın geçen ay imzaladığı “Amerikan İHA Üstünlüğünü Serbest Bırakmak” başlıklı kararnameyi takip etti. Kararname, federal kurumlara ABD’li İHA üreticileri için onay süreçlerini hızlandırma ve ABD İHA tedarik zincirini “yabancı etkilerden” koruma talimatı veriyor.
Ancak ABD’nin ordu ihtiyacını karşılayacak kadar İHA üretebilecek bir yerli sanayi kurması zaman ve para gerektiriyor. ABD büyük, karmaşık ve maliyeti on milyonlarca dolar olan Predator ve Reaper gibi insansız hava araçlarında başarılı olsa da günümüz savaşları, çoğunluğu Çin yapımı parçalardan oluşan, daha küçük ve ucuz İHA sürüleri tarafından şekillendiriliyor.
İHA’lar modern savaş alanlarında tercih edilen bir silah haline geldi. Ukrayna savaşının ilk günlerinde askerler, DJI adlı Çinli bir şirketin hobi amaçlı sattığı Mavic adlı drone’a öldürücü modifikasyonlar yaparak Rus işgalini püskürttü. Online satış sitelerine göre Mavic modelleri 300 ila 5 bin dolar arasında satılıyor.
Shenzhen merkezli DJI, hobi ve endüstriyel amaçlarla satılan tüm ticari İHA’ların küresel pazarının %70’ini elinde tutuyor. Şirket ürünlerini ABD’de de satıyor ve Manhattan’daki Beşinci Cadde’de bir mağazası da bulunuyor. Ancak ABD yasaları, ordunun Çin yapımı İHA almasını yasaklıyor. DJI piyasa verisi paylaşmasa da sektör uzmanları, DJI’nın üretim kapasitesinin diğer tüm üreticilerden katbekat fazla olduğunu söylüyor.
Silikon Vadisi yatırımcıları, Pentagon’un yerli üretim İHA siparişi vereceğini öngörerek Amerikan İHA şirketlerine milyarlar akıtıyor. Peter Thiel’in Founders Fund şirketi, gelişmiş otonom sistemler alanında uzmanlaşmış savunma şirketi Anduril Industries’e 1 milyar dolar yatırım yaptı. Donald Trump’ın oğlu Donald Trump Jr. ise geçen yıl ABD’li İHA üreticisi Unusual Machines’in yönetim kuruluna katıldı.
ABD’de yaklaşık 500 şirket İHA üretiyor. Bunlar yılda toplam 100 binden az İHA'nın üretimini üstleniyor. Sektör derneği AUVSI’ye göre çoğu, üretim ve satış geçmişi olmayan girişimler. Kurucular, ordu birimlerine ürünlerini gösterebilmek için yarışıyor. Hegseth’in Perşembe günü açıkladığı, komutanların İHA alımını kolaylaştıracak düzenlemeler, bu rekabeti daha da artıracak.
Ancak Alaska’daki tatbikat, yerli İHA kapasitesi geliştirmenin zorluğunu gösterdi.
Testlerin ilk iki günü başarısızlıklarla doluydu. İki şirket, saatlerce uçabilen, GPS ya da insan operatöre ihtiyaç duymadan yol bulabilen ve eğitildiği hedefe dalış yaparak imha edebilen uzun menzilli İHA prototiplerini test etti. 100’den fazla başvuru arasından seçilen dört finalistten ikisi, Savunma İnovasyon Birimi’nden geliştirme fonu almıştı. Diğer iki şirket, prototiplerini Ukrayna’da test edecekti.
Arizona Tucson merkezli Dragoon şirketinin ürettiği araç, önce motor, sonra navigasyon sorunları yaşadı. Hedefi vuramadı. Ancak son gün, bir M113 zırhlı personel taşıyıcısını hedef olarak tanıdı ve dalışa geçti. Hedef vuruldu, ancak aslında amaçlanan hedef değildi.
Şirketin kurucu ortaklarından Jason Douglas, “Operasyonel hale getirmek için daha çok yolumuz var ama bu bile büyük bir adım” şeklinde konuştu.
AeroVironment daha kötü sonuç aldı. İlk denemede İHA kalkış yapamadı. İkinci denemede, navigasyon sistemi engellenince bir dağa çakıldı. Neredeyse yanında sinyal bozucu cihazlarla bekleyen askerlerin üzerine düşüyordu. GPS desteğiyle hedefi bulan bir uçuş hariç, GPS engellendiğinde hedefi vurmayı başaramadı.
Şirket sözcüsü Paul Frommelt, tatbikatın “ürünlerinin deneysel bir varyantı hakkında veri toplama fırsatı” sunduğunu söyledi.
Tatbikata katılan askerler de kendi zorluklarını yaşadı. 11. Hava Tümeni’ne bağlı Elektromanyetik Savaş Bölüğü’nden askerler, bir dağın tepesine mikrofon gibi duran altı elektronik sinyal bozucu kurdu. Bu cihazlar, İHA operatörlerinin sinyallerini bastırmak için radyo sinyali yayıyordu. Ancak terörle mücadele dönemi için tasarlanmış bu eski jammer’lar neredeyse etkisizdi. Askerlerin sırtında taşıdığı yeni nesil drone savar cihazlar da işe yaramadı.
Ekibin bir de “Ghostbusters” filminden fırlamış gibi görünen, silah şeklinde büyük bir drone savar cihazı vardı. Ancak kimse onu denemedi bile. Bir asker “O zaten hiç çalışmadı” dedi.
Zamanla askerler ilerleme kaydetti. Tatbikatın dördüncü gününde jammer cihazlarını daha etkili kullanmayı öğrendiler. Magpie adı verilen bavul büyüklüğündeki siyah bir cihazın özellikle etkili olduğu söylendi.
Ancak 11. Hava Tümeni’ninden Yarbay Scott Smith, tatbikatın ABD’nin İHA savaşına pek de hazır olmadığını gösterdiğini belirtti ve “Ekipmanlarımız, son teknoloji karşısında istenilen etkiyi yaratmıyor” dedi.
Tatbikatı düzenlemeye yardım eden Contact Front Technologies danışmanlık firmasından Chris Bonzagni, ABD’den Ukrayna’ya gönderilen birçok İHA’nın savaş alanında başarısız olduğunu çünkü eski teknolojilere sahip olduklarını ya da Ruslarca kolayca engellendiklerini söyledi.
Bonzagni, “Ukrayna’da teknoloji tedarikçileri askerlerin yanında, sahada neyin çalışıp neyin çalışmadığını doğrudan gözlemliyor. Ukrayna aynı zamanda bir İHA üretim üssüne dönüştü çünkü askerleri ve mühendisleri hayatta kalmak için bu teknolojiyi ustaca kullanmayı öğrenmek zorunda. Bu, Amerikalıların henüz yaşamadığı bir deneyim” ifadelerini kullandı.
© 2025 The New York Times Company
