Patrick Kingsley ve Ronen Bergman / The New York Times
İsrail'in bazı Arap hükümetleriyle ilişkilerini sıkılaştırdığı ve Ortadoğu ittifaklarının yeniden konumlandırdığı bu dönemde, hükümet pazartesi günü İran'dan gelen tehditlerle mücadele etmek için bölgesel bir askeri ortaklığın parçası olduğunu doğruladı. İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz milletvekillerine verdiği bir brifingde Ortadoğu Hava Savunma İttifakı adı verilen yeni girişimdeki üyelerin, İran füzelerine ve İHA’larına karşı ABD ile birlikte çalıştığını söyledi.
“Program halihazırda yürütülüyor"
Gantz, "Bu program halihazırda yürütülüyor. İran'ın İsrail ve diğer ülkelere saldırma girişimlerinin başarılı bir şekilde engellenmesini sağladı" diye konuştu. İlk olarak The New York Times tarafından martta bildirilen bu askeri ortaklık, yaklaşık iki yıl önce İsrail ile Arap dünyasının bazı bölgeleri arasında imzalanan ve onlarca yıllık İsrail izolasyonuna son veren diplomatik yumuşamanın en önemli sonuçlarından biri.
İki Arap devleti dışında yıllarca dışlanan İsrail, Trump hükümetinin arabuluculuğunun ardından ağustos 2020'de Birleşik Arap Emirlikleri de dahil olmak üzere dört ülkeyle olan ilişkilerini resmileştirmeye başladı.
İran tehdidi birleştirdi
Hava savunma ittifakı, bu ilişkilerin sembolizmden somutlaşmaya geçiş hızını vurguluyor. Aynı zamanda bazı Arap liderlerin İran'ın saldırganlığından duyduğu korkunun, İsrail'in Batı Şeria işgalinin hemen sona ermesinden daha acil bir endişe haline geldiğini de gösteriyor. 2020’ye kadar Mısır ve Ürdün dışındaki tüm Arap ülkeleri, İsrail-Filistin çatışması çözülene kadar İsrail ile ilişkileri normalleştirmeyi reddetmişti. Ancak zamanla, İsrail ile tam bağların getireceği ekonomik fırsatlar ve askeri faydalar bu duruşu aşındırdı.
İran ise ortak çıkarların en açık örneği. İran'ın nükleer programına ilişkin ortak korkular ve Gazze, Lübnan, Batı Sahra ile Yemen'deki uydularına verdiği destek İsrail, Bahreyn, Fas ve BAE'nin askeri iş birliğini sıkılaştırmasına neden oldu. İsrailli yetkililer, ABD dışında yeni ittifaka dahil olan ülkeleri henüz isimlendirmedi. Diğer Orta Doğu ülkeleri de katılımlarını doğrulamadı.
Ancak Gantz, ABD Başkanı Joe Biden’ın temmuzdaki İsrail ve Suudi Arabistan ziyaretleri sırasında daha fazla ayrıntının açıklanabileceği söyledi. Suudi Arabistan ve İsrail arasındaki ilişkiler halen normalleşmedi. Ancak İsrail ve Arap dünyası arasındaki bazı askeri iş birlikleri şimdiden doğrulandı.
İran İHA’sı vuruldu
İsrail Savunma Bakanlığı kısa süre önce Bahreynli ve Faslı mevkidaşlarıyla ön anlaşmalar imzalayarak üç ülkenin askeri koordinasyonunu kolaylaştırdı. BAE hava kuvvetleri şefi, ekim ayında İsrail liderliğindeki bir hava kuvvetleri tatbikatına katılarak iki ordu arasındaki büyüyen bağları gösterdi. İsrail, korsanlıkla mücadele için ayrı bir bölgesel girişimin parçası olarak Bahreyn'de askeri bir irtibat kurdu.
İsrail protokolü doğrultusunda isminin açıklanmaması koşuluyla konuşan üst düzey bir İsrail askeri yetkilisine göre yeni hava savunma ittifakı Irak'tan İsrail'e doğru ateşlenen bir İran İHA’sını vurmak için beraber çalıştı. Üst düzey savunma yetkilisi, ittifaktaki her üyenin İran ve vekillerinden gelen İHA’lar hakkında birbirini uyarabildiği bir iletişim sisteminin geliştirildiğini söyledi.
İsrail-Arap ilişkileri
İsrailliler gibi BAE de İran'ı topraklarındaki nükleer programını durdurmaya ikna etmeye yönelik ABD destekli müzakerelerin, sınırları dışındaki diğer saldırganlıklarını sınırlamak için hiçbir şey yapmayacağından korkuyor. İsrail ve İran yıllardır Orta Doğu'da bir çatışmaya kilitlenmiş durumda. Bu savaş, son haftalarda İranlı yetkililere yönelik birkaç şüpheli suikast ve Türkiye'deki İsrailli turistlerin kaçırılma girişimlerine ilişkin uyarılarla tırmandı.
İran ve uyduları Sünni Arap komşularını da hedef alıyor. Bu yılın başlarında Yemen'deki İran destekli militan grup Husiler, BAE ve müttefiki Suudi Arabistan'a İHA’lar ve füzelerle saldırınca İsrail ile bölgesel bir savunma mimarisi arzuları hızlandı. Yeni hava savunma ittifakı, İsrail ile BAE arasında mayıs ayında imzalanan büyük bir ticaret anlaşmasını takip ediyor. Anlaşma onaylanınca karşılıklı ticaretin yüzde 96'sını kapsayacak. Bu, İsrail ile bir Arap ülkesi arasındaki türünün en geniş kapsamlı anlaşması olacak.
Arap-İsrail ilişkilerinin ısınmasının bir başka işareti ise İsrail ve dört Arap ülkesinden üst düzey diplomatların mart ayında İsrail'de bir araya gelmesiydi.
© 2022 The New York Times Company
