Tara Parket-Pope ve Knvul Sheikh / The New York Times
Soru: Uçakta, metroda, mağazada veya başka bir kapalı yerde maske takan tek kişi bensem, enfeksiyondan gerçekten korunuyor muyum?
Cevap: Etrafınızdaki herkes maske taktığında maskelerin en iyi sonucu verdiği doğrudur. Bunun nedeni enfekte kişinin maske taktığında soluduğu bulaşıcı parçacıkların büyük bir yüzdesinin engellenerek viral yayılmayı kaynağında durdurmasıdır. Odanın etrafında kalan daha az viral partikül varken de diğerlerinin taktığı maskelerin onları bloke etmesi muhtemeldir.
Ancak maskelerin, etraftakiler maskesizken dahi bireyleri koruduğunu gösteren çok sayıda kanıt var.
Maskenin etkisini ne artırır?
Koruma miktarı maskenin kalitesine ve yüzde kadar iyi oturduğuna bağlıdır. Sağlık uzmanları şu anda koronavirüsün baskın varyantı olan ve öncekilerden çok daha bulaşıcı Omicron alt varyantı BA.2'ye karşı kendinizi korumak için N95, KN95 veya KF94 kullanmanızı tavsiye ediyor.
Uçaklar ne kadar güvenli?
Enfekte kişiye ne kadar süre maruz kaldığınız ve alanın ne kadar iyi havalandırıldığı gibi diğer değişkenler de riski etkileyecektir.
Örneğin çoğu uçakta kabin havası sıklıkla virüs bulaşmasını azaltmada oldukça işe yarayan, yüksek verimli partikül yakalayıcı (HEPA) filtreleri aracılığıyla pompalanır. Ancak bu, riskini tamamen ortadan kaldırmaz. Araştırmacılar aralık 2021'de yayınlanan bir modelleme çalışmasında, Covid-19 olan biriyle aynı sırada veya bir sıra uzakta oturan yolcuların hala doğrudan solunum partikülleri yoluyla enfekte olma riskinin yüksek olduğunu buldu. Maske takmak ise enfeksiyon riskini yüzde 54 oranında azaltıyor.
Uçak gibi kapalı ortamlarda, farklı seviyelerde koronavirüs bulaştırabilecek aşılı ve aşısız, semptomatik veya asemptomatik insanlardan oluşan karma bir gruptan kaçınmak zor olabilir. Uçuş, yolculuğun en riskli kısmı dahi olmayabilir.
Uçağa biniş ve iniş sırasında hava sirkülasyonu ya düşük güçte çalışıyor ya tamamen kapalı oluyor. Yani bu sırada ve havaalanında geçirdiğiniz süreler, enfeksiyon kapma riskinin en yüksek olduğu zamanlar olabilir ve maske takmak faydalı olabilir.
Toplu taşıma daha tehlikeli
Diğer kapalı alanlar daha da endişe verici olabilir.
Virüslerin hava yoluyla bulaşması konusunda uzman olan Virginia Tech'ten Linsey Marr, "Herkesin uçaklardan bahsettiğini biliyorum. Ancak sırayla otobüslerin, sonra da trenlerin muhtemelen daha riskli olduğunu söyleyebilirim" dedi.
Marr “İnsanlar harika havalandırma filtrelemesine sahip uçaklar hakkında konuşuyorlar. Filtreleme bulaşma riskini azaltmaya büyük ölçüde yardımcı oluyor. Ancak virüsün havada olacağından eminim çünkü hala çok sayıda vaka var" diye konuştu.
Maskesiz yüz siperliği takmak korumuyor
Diğer iç mekanlarda da maskelerin koruyucu etkilerini destekleyen veriler var. Örneğin İsviçre'de bir otel salgınıyla ilgili 2020'de yapılan araştırma, koronavirüs testi pozitif çıkan birkaç çalışanın ve bir misafirin yalnızca yüz siperliği taktığını bulguladı. Maske takanlar ise enfekte değildi.
Bir Tennessee araştırması maske zorunluluğu olan toplulukların, maskelerin gerekli olmadığı bölgelere göre daha düşük hastaneye yatış oranlarına sahip olduğunu buldu.
Bir dizi laboratuvar çalışması da maskenin onu takan kişiyi koruduğunu belgeledi. Ancak koruma seviyesi maskenin tipine, yapıldığı malzemeye, deney düzenine ve partikül teşhirinin nasıl ölçüldüğüne bağlı olarak değişebilir.
Tüm çalışmaların özü, maskenin onu takan kişinin Covid-19’a yakalanma riskini azalttığıdır.
İşte bulgulardan bazıları
— Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri’nde yapılan bir araştırma, standart cerrahi maskenin kullanıcıyı simüle edilmiş bir öksürüğün ürettiği parçacıklardan yalnızca yaklaşık yüzde 7,5'inden koruduğunu buldu. Ancak kenarları düğümlemek ve tıbbi maskenin yanlarını sıkıştırmak korunmayı yaklaşık yüzde 65 artırdı. Çift maskeleme, yani cerrahi maskeyi bir bez maske ile kapatmak simüle edilmiş öksürük parçacıklarına maruz kalmayı yüzde 83 oranında azalttı.
— Bir Virginia Tech araştırması, virüs partikül boyutuna göre ev yapımı maskelerin, cerrahi maskelerin ve yüz siperlerinin kullanıcıyı ne kadar iyi koruduğunu inceledi. Araştırma, çoğu maskenin çok büyük parçacıkları engelleyebileceğini gösterdi. Ancak araştırmacılar engellenmesi en zor olan daha küçük partiküllere baktıklarında, koruma oranları sıfıra yakın olan yüz siperliğinden yüzde 30’luk cerrahi maskeye kadar değişiyordu.
— Tokyo'da yapılan bir araştırma, farklı maske türlerinin kullanıcıyı gerçek koronavirüs parçacıklarından ne kadar iyi koruduğunu test etti. Çalışma, basit bir pamuklu maskenin bile kullanıcıya yüzde 17 ila yüzde 27 koruma sağladığını tespit etti. Cerrahi maske yüzde 47 ila yüzde 50 koruma, gevşek oturan N95 yüzde 57 ila yüzde 86 koruma ve sıkıca kapatılmış N95 ise yüzde 79 ila yüzde 90 koruma sağlıyor.
Tıbbi maskeler en yüksek korumayı sağlıyor
Laboratuvar çalışmalarının tümü bir maskenin kullanıcıyı koruyabileceğini gösterse de maskelerin gerçek dünyada ne kadar iyi performans gösterdiği, insanların maskeleri ne kadar tutarlı kullandığı, kişinin yüksek riskli durumlarda olup olmadığı ve toplumdaki enfeksiyon oranı gibi bir dizi değişkene bağlı.
Laboratuvar çalışmaları N95, KN95 veya KF94 gibi yüksek kaliteli tıbbi maskelerin en iyi sonucu verdiğini gösterdi. Aşı ve hatırlatma dozu, koronavirüs enfeksiyonuna karşı en iyi koruma olsa da aşılı kişiler bile başkalarının aşı durumu bilinmediğinde kapalı mekanlarda kalabalıklar veya büyük gruplar etrafında dikkatli olmalı.
Marr, mesafenizi koruyamadığınızda, dışarıda olamadığınızda veya etrafınızdaki hiç kimsenin maske takmadığı durumlarda mümkün olan en yüksek kalitede maske takmanızı öneriyor. Bu, bir N95 veya eşdeğeri anlamına geliyor.
© 2022 The New York Times Company
