Justin Scheck ve Lara Jakes / The New York Times
Ukrayna, teslim edilmeyen silahlar için yüz milyonlarca dolar ödedi. Bunun yanında müttefikleri tarafından bağışlanan ve kamuoyunda çokça tartışılan bazı silahlar o kadar yıpranmıştı ki sadece yedek parça için kullanılmaya uygun görülmüşlerdi. Ukrayna hükümet belgeleri, geçen yılın sonu itibariyle, ülkenin Şubat 2022'deki Rus işgalinden bu yana silah tedarikçilerine tamamen ya da kısmen yerine getirilmeyen sözleşmeler için 800 milyon dolardan fazla ödeme yaptığını gösteriyor.
Ukrayna'nınki kadar büyük bir silah edinme çılgınlığında sorunlar kaçınılmaz. Rusya'nın geçen yılki işgalinden bu yana Batılı müttefikler Ukrayna'ya on milyarlarca dolar değerinde silah gönderdi. Geçen hafta itibariyle ABD tek başına yaklaşık 40 milyar dolar değerinde askeri yardım (ve daha fazlası mali ve insani yardım) taahhüt etti ve Avrupalı müttefikler de on milyarlarca dolar katkıda bulundu. Buna ek olarak Ukrayna özel silah pazarında milyarlarca dolar harcadı.
Yüzde 30 tamirde
Batılı müttefiklerden yapılan transferlerin çoğu, Rus insansız hava araçları ve füzelerine karşı son derece etkili olduğu kanıtlanan ABD hava savunma sistemleri gibi modern silahları içeriyor. Ancak diğer durumlarda müttefikler, en iyi ihtimalle kapsamlı revizyona ihtiyaç duyan stoklanan ekipman sağladılar. Savunma uzmanları, Ukrayna'nın cephaneliğinin yüzde 30'unun herhangi bir zamanda tamir altında olduğunu ve bunun, gelişmekte olan karşı saldırı için alabileceği her silaha ihtiyaç duyan bir ordu için yüksek bir oran olduğunu söyledi.
Yıllar önce hizmet dışı bırakıldılar
Londra'daki Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nde kara savaşı uzmanı olan Ben Barry, "Ukrayna'ya teçhizat hediye eden bir ordunun başında olsaydım, malzemeleri kötü bir düzende teslim edersem profesyonel olarak çok utanırdım" dedi. İtalyan hükümeti tarafından hibe edilen 33 adet kundağı motorlu obüslerin yakın zamanda yapılan teslimatı buna bir örnek teşkil ediyor. Videolarda bir tanesinin motorundan dumanlar yükseldiği ve bir diğerinden de motor soğutma sıvısı sızdığı görülüyor. İtalya Savunma Bakanlığı yaptığı açıklamada araçların yıllar önce hizmet dışı bırakıldığını ancak Ukrayna'nın Rus saldırganlığına karşı koymak için acil araç ihtiyacı göz önüne alındığında, elden geçirilmelerini ve faaliyete geçirilmelerini istediğini söyledi.
Onarımı için 19 milyon dolar ödedi
Ukrayna hükümet belgeleri Savunma Bakanlığı'nın 33 obüsün onarımı için Amerikalı silah tüccarı Tampa, Florida merkezli Ultra Defense Corp. şirketine 19.8 milyon dolar ödediğini gösteriyor. Belgelerden birine göre Ocak ayında bu obüslerden 13'ü Ukrayna'ya sevk edildi ancak muharebe görevlerine uygun olmayan şekilde geldi.
Başkent Kiev'deki yetkililer Ultra Defense'i Aralık ayı sonunda tamamlanması gereken işi bitirememekle suçladı. Ukrayna'nın savunma tedarik direktörü Volodymyr Pikuzo, Pentagon'un genel müfettişine 3 Şubat'ta yazdığı mektupta "Hizmetlerini sunan Amerikan şirketinin yükümlülüklerini yerine getirmek gibi bir niyeti yoktu" dedi.
Ultra Defense CEO'su Matthew Herring suçlamayı şiddetle reddetti. Bu ay gönderdiği bir kısa mesajda "Teslim ettiğimizde her biri çalışıyordu" diyen Herring, Ukraynalıların obüsleri teslim ettikten sonra gerekli bakımı yapmadıklarını söyledi. Buna Ukrayna'da teslim edildikten sonra sihirli bir şekilde ortaya çıktığını söylediği soğutma sıvısı sızıntısı olan obüs de dahildi. ABD'li bir savunma yetkilisi ve Ukrayna ile silah tedariki konusunda çalışan bir Amerikalıya göre Pentagon'un genel müfettişi konuyu soruşturuyor.
Şikayet etmekten kaçınıyorlar
Ukraynalı yetkililer, hayırseverlerini utandırmamak için bozuk ekipmanlar hakkında şikayet etmekten çoğunlukla kaçındılar. Havrylov, "Bazı obüslerde kalite sorunları vardı ama bunun bir hediye olduğunu unutmamalıyız" dedi. Ancak bir başka üst düzey Ukraynalı yetkiliye göre Kiev'deki hükümet, bazılarının kötü ya da kullanılamaz durumda gelmesi ve savaştan alınıp parçalara ayrılması nedeniyle yeterince Batılı silaha sahip olduğunun söylenmesinden bıkmış durumda.
Yetkili, görüşülen diğer bazı yetkililer gibi, müttefikler arasında sürtüşmeye neden olma riski taşıyan hassas bir güvenlik meselesini açıkça tartışmak için adının açıklanmaması koşuluyla konuştu. Ukrayna Savunma Bakanlığı yorum yapmayı reddetti. Ordunun silahlandırılmasıyla ilgili sorunlar Sovyet sonrası Ukrayna'nın kendisi kadar eski.
Silah bulmak da zorlandılar
Ukrayna 1991 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra, Sovyet döneminden kalma silah stoklarını satarak önemli miktarlarda gelir elde etti. Ülkenin cephaneliği, özellikle 2010'ların başında Ukrayna'nın Rusya yanlısı lideri Viktor Yanukoviç döneminde küçüldü. Rusya'nın 2014 yılında Kırım'ı ilhak etmesinden sonraki yıllarda, silah endüstrisinin yeniden canlandırılıp canlandırılmayacağı ve ne ölçüde canlandırılacağı konusunda hararetli bir tartışma patlak verdi. Ancak değişimler yavaş oldu ve Rusya geçen yıl işgal ettiğinde Ukrayna kendini silah ve mühimmat konusunda çaresiz buldu. Liderleri her yerden silah bulabilmek için çabaladılar. Havrylov, çoğu güvenilmez olan komisyoncuların Ukrayna'yı teklif yağmuruna tuttuğunu söylüyor.
New York Times tarafından elde edilen ve bu yıl yapılan bir hükümet denetimi sonucunda oluşturulan belgeler, silahları henüz teslim edilmemiş anlaşmalardan bazılarının Savunma Bakanlığı ile bağımsız aracılar olarak işlev gören devlete ait Ukrayna silah şirketleri arasında olduğunu gösterdi. Geçtiğimiz aylarda bakanlık bu devlet firmalarından en az ikisine yerine getirilmeyen sözleşmeler nedeniyle dava açtı ve Ukrayna kısa süre önce bu şirketleri daha verimli hale getirmeyi amaçlayan revizyonları duyurdu. Batı tarafından hibe edilen teçhizatla ilgili de sorunlar yaşandı ve bu da bazı silahların Ukrayna'nın karşı saldırı planlamasını zorlaştıracak kadar geç ya da öngörülemez bir şekilde teslim edilmesine katkıda bulundu.
©️ 2023 The New York Times Company
