Caroline Hopkins / The New York Times
Domates, bazı Avrupalıların zehirli olduğuna inandıkları için zehirli elma olarak adlandırdıkları 16. yüzyıldan bu yana uzun bir yol kat etti. Şimdi, Amerika Birleşik Devletleri'nde en çok tüketilen ikinci sebze (patatesin ardından) ve bir dizi sağlık faydasıyla tanınıyor. İşte beslenme uzmanlarının domates hakkında söyledikleri:
Su deposu
Domateslerin yüzde 95'i su. Bir fincan doğranmış çiğ domateste yaklaşık 177 mililitre su vardır, bu da onları karpuzdan bile daha fazla su kaynağı yapıyor. Urbana-Champaign Illinois Üniversitesi'nde beslenme ve gıda bilimi alanında fahri profesör olan John Erdman, taze ve çiğ domateslerin en yüksek su içeriğine sahip olduğunu söylüyor. Pişirildiklerinde, bu suyun bir kısmını kaybediyorlar.
Kansere karşı korunmaya yardımcı olabilir
Domates ister çiğ, ister pişmiş ya da güneşte kurutulmuş olsun, yüksek dozda antioksidan likopen içerir. Erdman, domates ve domates ürünlerinin (ketçap, spagetti sosu, domates suyu) ABD diyetindeki likopenin yüzde 80'inden fazlasını sağladığını söyledi. Ayrıca Erdman, şikopen gibi antioksidanların vücudumuzdaki oksidatif stresi önlemeye yardımcı olabileceğini de ekledi. Zamanla, bu stres inflamasyona neden olabilir ve bu da birçok kanser türü için riski artırabilir.
Ohio Eyalet Üniversitesi'nde insan beslenmesi alanında doçent olan Rachel Kopec, bilim insanlarının likopen ya da herhangi bir antioksidan içeriği yüksek gıdalarla beslenmenin kanseri doğrudan önleyebileceğini kesin olarak bulamadıklarını söyledi. Ancak insan ve hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar (bazıları domates, bazıları takviye gibi diğer likopen kaynaklarını kullanarak) yüksek likopen seviyeleri ile prostat ve akciğer kanseri riskinin azalması arasında bağlantılar olduğunu öne sürüyor.
Bazı çalışmalar likopenin kalp hastalığı, karaciğer hastalığı ve diğer kronik sağlık koşullarını önlemeye yardımcı olabileceğini de iddia ediyor. Ancak Kopec, araştırmacıların burada da neden-sonuç ilişkisini kanıtlayamadıklarını söyledi. Erdman, domates ne kadar kırmızıysa likopen seviyesinin de o kadar yüksek olduğunu belirtti. Turuncu ve sarı domatesler, muhtemelen benzer sağlık yararlarına sahip olan farklı bir likopen türüne sahip ancak bunun üzerine yapılan kesin çalışmalar yok. Yeşil domatesler likopen içermiyor.
Tufts Üniversitesi'nde beslenme bilimi ve politikası profesörü olan Alice H. Lichtenstein, pişmiş domateslerin çiğ olanlardan daha fazla likopen içerdiğini de sözlerine ekledi. Bunun nedeni, pişmiş domateslerin bir miktar su kaybettiklerinde daha konsantre hale gelmeleri. Bir fincan pişmiş domateste yaklaşık 7 bin 300 mikrogram likopen bulunurken, çiğ domateste bu miktar yaklaşık 4 bin 600'dür. Dahası Lichtenstein, domatesin pişirilmesindeki ısının hücre duvarlarını parçalayarak likopeni daha erişilebilir hale getirdiğini söyledi.
Kopec, likopen yağda çözündüğü için, domatesleri biraz sağlıklı yağ ile birlikte yemenin vücudunuzun likopeni emmesine yardımcı olabileceğini de ekledi. Domateslerin üzerine zeytinyağı gezdirilmesini ya da avokado ile tüketilmesini önerdi.
Bol miktarda vitamin ve mineral içeriyor
Rutgers Üniversitesi'nde beslenme bilimleri profesörü ve diyetisyen olan Pinkin Panchal, domatesin iyi bir potasyum kaynağı olduğunu söylüyor. Bir büyük, çiğ domateste 431 miligram potasyum var, bu da yaklaşık orta boy bir muz kadar. Panchal ayrıca domateslerin hücrelerinizin bölünmesine yardımcı olan bir vitamin olan folat (özellikle hamilelik sırasında önemlidir) ve kanın pıhtılaşmasına ve kemik sağlığına yardımcı olan K vitamini içerdiğini belirtti.
Nasıl tüketilmeli?
Panchal, taze domateslerin en besleyici olduğu zamanın, olgunluklarının zirvesinde toplandıkları zaman olduğunu, bu nedenle mevsiminde satın almanın en iyisi olduğunu söyledi. Tüm uzmanlar, organik satın almanın gerekli olmadığını ancak çiğ domatesleri yemeden önce durulamanın, kalan pestisit veya kalıntıların giderilmesine yardımcı olabileceğini ifade etti. Panchal, kendi domateslerini suyla karıştırılmış bir kapak dolusu damıtılmış beyaz sirke ile durulamayı sevdiğini belirtti. Sirkenin tek başına sudan daha fazla kalıntıyı temizleyebileceğini de ekledi.
©️ 2024 The New York Times Company
