Niraj Chokshi / The New York Times
ABD Hava Kuvvetleri, dikey kalkış ve iniş yapabilen ilk elektrikli yolcu aracını teslim aldığını duyurdu. Pazartesi günü gerçekleşen teslimat, hava taksisi olarak hizmet verecek bu tür araçlar geliştiren şirketler için bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor.
Joby Aviation adlı hava taksi girişimi, aracı ilk süpersonik uçuşun gerçekleştiği Güney Kaliforniya'daki Edwards Hava Kuvvetleri Üssü'ne teslim etti. Bataryayla çalışan hava taksiler helikopterler gibi kalkıp inmek üzere tasarlanıyor ancak kanatları sayesinde havada uçak gibi yol alıyor. Merkezi California eyaletindeki Santa Cruz kasabasında bulunan Joby, elektrikli araçlarının helikopter ve uçaklardan çok daha sessiz olduğunu söylüyor. Bir pilot ve dört yolcu taşıyabilen araçlar ve saatte 200 mil, yani yaklaşık 320 kilometre hızla gidebiliyor. Menzilleri de 160 kilometre.
Uçuş saatine göre ödeme yapılacak
Joby ile ABD Hava Kuvvetleri arasındaki anlaşma 131 milyon dolarlık. Hükümet bu kapsamda dokuz araç alma seçeneğine sahip. Hava Kuvvetleri ve Joby'nin birlikte işleteceği aracın mülkiyeti Joby'e ait olacak. Şirket uçuş saatine bağlı olarak sabit ve değişken ödemeler alacak. NASA da kendi üssünde araç üzerinde araştırma yapacak.
Hava Kuvvetleri yeniliği teşvik etmeye yönelik daha geniş kapsamlı çabalarının bir parçası olan Agility Prime adlı bir program çerçevesinde diğer hava taksi şirketleriyle benzer sözleşmeler imzaladı. Agility Prime'ın misyonu, hava taksilerin ve benzeri teknolojilerin geliştirilmesini desteklemek, Hava Kuvvetleri'ne bu tür uçaklar konusunda bir adım önde başlama şansı tanımak ve aynı zamanda hava taksi şirketlerine finansal destek ve test konusunda yardım sağlamak.
Sırada iki şirket daha var
Joby CEO'su JoeBen Bevirt, “Operasyonlara erken başlamak ve operasyonel güç oluşturmak bizim için inanılmaz derecede değerli” dedi. Ordu ile işbirliği sayesinde Joby pilotların en iyi şekilde nasıl eğitilmesi gerektiğini ve gerçek dünyadaki durumlarda uçakların bakımının ve şarjının nasıl yapılacağını derinlemesine keşfedebilecek.
Joby ile Archer Aviation ve Beta Technologies'in de aralarında bulunduğu diğer hava taksi şirketleri, uçaklarının ticari uçuş izni için Federal Havacılık İdaresi'ne ayrı ayrı başvuruda bulundu. Üç şirket de 2025 yılında ticari hizmete başlamayı umuyor. Havacılık kurumu, 2028 yılına kadar güçlü hava taksi operasyonlarını desteklemeye hazırlandığını söyledi.
Ancak havacılık kurumunun ordu tarafından kullanılan uçaklar üzerinde bir yetkisi bulunmaması nedeniyle hava taksi şirketleri, savunma sözleşmeleri imzalamaya çalışıyor. Joby'nin uçağı, Edwards Hava Kuvvetleri Üssü'nde kargo ve insan taşıma aracı olarak test edilecek. Araçlar aynı zamanda geniş üssü izlemek için de kullanılabilir, tıbbi tahliye gibi görevlerde test edilebilir. Agility Prime programının başkan yardımcısı Beau Griffith, ABD Hava Kuvvetleri'nin değerlendirmek istediği 100'den fazla performans parametresi bulunduğunu söyledi. Griffith “Programın hedefi, bu araçların vaat ettiklerini yerine getirmek” dedi.
NASA şehirde test edecek
NASA da hava taksisinin geliştirilmesine rehberlik etmek ve ABD Havacılık İdaresi'ni desteklemek amacıyla aracın test sürecinde ordu ve Joby ile yakın işbirliği içinde çalışacak. Önümüzdeki yıldan itibaren NASA pilotları ve araştırmacıları, Joby'nin aracının şehir ortamında nasıl çalışacağını, uçuş prosedürlerini ve hava trafik kontrolü ve yerel altyapı ile nasıl etkileşime girebileceğini inceleyecek. Joby’nin aracın en az bir yıl süreyle üste kalması ve şirketin 2024'te ikinci bir araç teslim etmesi planlanıyor.
Diğer önde gelen hava taksi şirketlerinin de benzer ortaklıkları var. Merkezi California eyaletindeki Santa Clara kasabasında bulunan Archer da bu yaz ABD Hava Kuvvetleri ile Joby'ninkine benzer altı uçağın teslimatını da içeren, değeri 142 milyon dolara varan bir sözleşme imzaladığını duyurdu. Vermont eyaletindeki Burlington’dan Beta hem ABD Hava Kuvvetleri hem de Kara Kuvvetleri'nden insanlı uçuş için uçuşa elverişlilik sertifikası alan ilk elektrikli hava taksi üreticisi. Bu şirket aynı zamanda askeri bir tesise ilk elektrikli uçak şarj istasyonunu da kuruyor. Hava taksi sektörü, havacılık ve otomotiv şirketlerinden de önemli destek alıyor.
Fabrikaları araba üreticileri kurdu
Joby'nin yatırımcıları arasında Delta Air Lines ve Toyota da yer alıyor. Joby'nin en büyük dış hissedarı olan Toyota hava taksi üreticisinin Ohio'da bir fabrika kurmasına destek oldu. Archer da kısa süre önce Boeing United Airlines'tan destek aldı. Chrysler, Jeep ve Ram'ın üreticisi Stellantis de Archer'ın Georgia'da bir fabrika kurmasına yardımcı oldu. Beta ise Birleşik Arap Emirlikleri'nde teslimat görevlerini test etmek için UPS ile işbirliği yapıyor. Fidelity ve bazı diğer yatırımcılardan fon topladı.
© 2023 The New York Times Company
