Ana Swanson / The New York Times
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in çarşamba gecesi Amerikalı iş dünyası yöneticilerinden oluşan bir kalabalığa hitap ettiği San Francisco otelinin dışındaki sokaklar kaotikti, polis sirenleri ve protestocuların sloganlarıyla yankılanıyordu. Bir kadın otelin önünde kendini 25 metre yükseklikteki bir direğe bağlamış, soğuk bir yağmur yağarken "Tibet'e Özgürlük!" diye bağırıyordu.
Kalıcı dostluk mesajı
Ancak Hyatt Regency'nin balo salonunda atmosfer sıcak ve dostçaydı. Genellikle ABD'nin en büyük rakibi olarak görülen bir ülkenin lideri olan Şi, yarım saatten fazla bir süre boyunca Çin ve ABD arasında son dönemde yaşanan çalkantıların azaltamayacağı kalıcı dostluk hakkında konuşurken 300'den fazla yönetici ve yetkili dikkatle dinledi.
Şi pandalardan bahsetti. Pingpong'dan bahsetti. Dünya Savaşı sırasında Japonlarla savaşmak için birlikte çalışan Amerikalılar ve Çinlilerden bahsetti. Geçtiğimiz yıl ABD-Çin ilişkilerini sarsan gerginliklere sadece kısaca ve dolaylı olarak değindi ve ilişkiyi fırtınalar arasında yol almaya çalışan dev bir gemiye benzetti.
Ünlü iş insanları yemekteydi
Şi, "Bizim için 1 numaralı soru şu: Düşman mıyız yoksa ortak mıyız?" diye sordu. Karşı tarafı rakip olarak görmenin sadece yanlış politikalara ve istenmeyen sonuçlara yol açacağını belirten Şi, "Çin, ABD'nin ortağı ve dostu olmaya hazırdır" dedi. Yemeğe katılmak ve Şi'nin mesajını dinlemek için binlerce dolar ödeyenler arasında Apple CEO'su Tim Cook, BlackRock'tan Larry Fink ve California'nın eski valisi Jerry Brown da vardı. Boeing, Pfizer, Nike ve FedEx'ten yöneticilerle kaynaştılar. Elon Musk kokteyl saatinde Şi'yi selamlamak için uğradı ancak akşam yemeği başlamadan önce ayrıldı.
Katılımcılar memnuniyetle karşıladı
Şi'nin üslubu, ABD ve Çin arasında daha fazla etkileşimin her iki ülkedeki insanların yaşamlarını iyileştireceğine, yanlış anlamaları azaltacağına ve hatta potansiyel olarak bir savaşı caydıracağına inanan birçok katılımcı tarafından memnuniyetle karşılandı. Bir danışmanlık şirketi olan McLarty Associates'in Çin Genel Müdürü John Holden otelin dışında kuyrukta beklerken, "Amerikalılar ve Çinlilerin tekrar yüz yüze görüşmesinin önemli olduğunu düşünüyorum. Bu sihirli bir değnek değil ama başka türlü var olmayacak olanaklar sağlayabilecek bir şey" diye konuştu.
Çin'in yükselişinden duyulan endişe
Şi'nin olumlu tonu ve etkinliğe katılanların bazılarının coşkusu, ABD'de son zamanlarda Çin hakkında yapılan ve potansiyel ekonomik ve güvenlik tehditlerine odaklanan konuşmaların çoğuyla keskin bir tezat oluşturdu. Cumhuriyetçi milletvekilleri Başkan Joe Biden'ı Çin'le olan "zombi bağlılığı" nedeniyle eleştirdi. Son zamanlarda yapılan anketler Amerikalıların Çin'in yükselişinden Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana hiç olmadığı kadar endişe duyduğunu gösteriyor.
Çarşamba günü bir basın toplantısı düzenleyen Biden, Şi ile günün erken saatlerinde gerçekleştirdiği ve uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele ve iki ülke orduları arasındaki iletişimi arttırmaya yönelik anlaşmalarla sonuçlanan başarılı toplantıyı kutladı. Ancak Şi'nin hala bir diktatör olduğunu düşünüp düşünmediği sorulduğunda Biden, "Aslında öyle" yanıtını verdi.
Yabancı yatırımlar azaldı
Çin, büyüklüğü ve büyümesi nedeniyle onlarca yıldır Amerikan şirketleri için cazip bir pazar oldu ancak ülkenin yavaşlayan ekonomisi ve giderek otoriterleşen eğilimi, yöneticilerin Çin'e karşı duyduğu heyecanı azaltıyor. Yabancı şirketler Çin hükümetinin yerel rakipleri lehine kendilerini yavaş yavaş saf dışı bıraktığını söylüyor. Bazıları Çinli liderlerin son dönemde Çin'deki yabancı yatırımların azalmasıyla sarsıldığını ve ilişkileri düzeltmek için motive olduğunu düşünüyor ancak yöneticiler Çin'de yabancı işlere yönelik son baskılar ve şirketlerin Çin verilerini nasıl kullandıkları da dahil olmak üzere katı düzenlemeler konusunda hala endişeli.
Çin'de üretim yapan şirketler için pandemi sırasında yaşanan tedarik zinciri aksaklıkları da firmaların malları için tek bir ülkeye güvenmemeleri gerektiği yönünde güçlü bir mesaj gönderdi ve riskten arınma eğilimini başlattı. Yine de bazı Amerikan şirketleri Çin'de hala çok para kazanıyor.
"Bir akşam yemeğiyle tersine dönmez"
Çin'deki Amerikan Ticaret Odası Başkanı Michael Hart salı günü verdiği bir röportajda "Kimsenin bir akşam yemeğinin, bir ziyaretin ya da bir konferansın ABD ile Çin arasında biriken tüm düşmanlığı tersine çevireceğini düşündüğünü sanmıyorum" dedi. Ancak Şi'nin ABD'ye karşı daha dostane bir tutum sergilemesi halinde, "Bunun Çin'deki ABD iş dünyası için biraz daha dostane bir çalışma ortamı anlamına geleceğini" de sözlerine ekledi.
Balo salonunda 34 masa güller ve orkidelerle donatılmıştı. Masalar 1'den 39'a kadar numaralandırılmıştı; Çince'de ölüme benzeyen 4 ve şanssız 13 sayıları atlanmıştı. Konuklar kahve kabuklu Black Angus bifteği ile yasemin pirinci ve kızarmış antep fıstığı eşliğinde körili sebze arasında seçim yaptılar. Yemekte bir konuşma yapan ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, Şi'ye günün erken saatlerinde Çinli yetkililerin Biden ve yardımcılarıyla bir araya geldiği verimli toplantı için teşekkür etti. Raimondo yemekte kalabalığa "Hepimiz farklılıklarımız olduğunu biliyoruz. Aksini iddia edecek değilim. Bununla birlikte, Başkan Biden, Çin ve diğer ülkelerle rekabet ederken, çatışma istemediğimiz ve karşı karşıya gelmek istemediğimiz konusunda çok açık oldu" dedi.
"Çin'in ABD'yi yerinden etmek gibi bir niyeti yok"
"Çin ile güçlü bir ticaret istiyoruz" diyen Raimondo, katılımcıların birçoğunun Çin'de iş yapmakla yakından ilgilendiğini de sözlerine ekledi. Raimonda, "Bunu biliyorum çünkü birçoğunuz beni görmeye geliyor ve bana bunu söylüyorsunuz" dedi kahkahalar eşliğinde. Çin'in askeri modernizasyonunu ve yurtdışında giderek daha güçlü bir güç projeksiyonunu denetleyen Şi, Çin'in kurallara dayalı bir uluslararası sisteme olan bağlılığını, yoksulluğu ortadan kaldırma çabalarını ve barışçıl doğasını vurguladı. Şi ayrıca 1980'lerde Iowa'da geçirdiği zaman ve Golden Gate Köprüsü önünde çektirdiğini söylediği eski bir fotoğraf da dahil olmak üzere ABD ile olan kişisel bağlantılarını da tanıttı. "Çin'in ABD'ye meydan okumak ya da onu yerinden etmek gibi bir niyeti yok" dedi.
© 2023 The New York Times Company
