Gaya Gupta / The New York Times
İran'ın desteklediği Yemenli grup Husiler, Kasım ayının ortasından bu yana Kızıldeniz ve dünya ticaretinin yüzde 12'sinin geçtiği Süveyş Kanalı'nda seyreden gemilere onlarca saldırı düzenledi. Bugün erken saatlerde ABD ve aralarında İngiltere'nin de bulunduğu müttefikler, Yemen'deki Husi hedeflerine füze saldırıları düzenleyerek savaşçıları ve uzun süredir devam eden silahlı mücadelelerini daha da bir üst noktaya taşıdı.
Husi üslerine yönelik saldırı, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin Husiler tarafından ticari gemilere yönelik olarak gerçekleştirilen ve küresel ticareti engellediği, seyir özgürlüğünü baltaladığı belirtilen en az iki düzine saldırıyı en güçlü ifadelerle kınama kararı almasından bir gün sonra gerçekleşti. İşte Husiler, Hamas ile ilişkileri ve Kızıldeniz'deki saldırılara dair bilinmesi gerekenler:
Husiler kim?
Abdul Malik el-Husi liderliğindeki Husiler, yaklaşık yirmi yıldır Yemen hükümetine karşı savaşan ve şu anda ülkenin kuzeybatısını ve başkenti Sanaa'yı kontrol eden İran destekli Şii savaşçılardan oluşan bir grup. İdeolojilerini İsrail ve ABD karşıtlığı üzerine kurmuşlar ve kendilerini Gazze Şeridi'ndeki Hamas ve Lübnan'daki Hizbullah ile birlikte İran liderliğindeki "direniş ekseninin" bir parçası olarak görüyorlar.
2014 yılında Suudi Arabistan liderliğindeki bir askeri koalisyon, Husilerin başkenti ele geçirerek yüz binlerce kişinin ölümüne neden olan bir iç savaş başlatmasının ardından ülkenin eski hükümetini yeniden kurmak için müdahalede bulundu. Geçtiğimiz Nisan ayında Husiler ve Suudi Arabistan arasında yapılan görüşmeler, Husilerin kuzey Yemen'i yönetme hakkını potansiyel olarak tanıyacak bir barış anlaşması için umutları arttırdı. Bir zamanlar kötü organize olmuş bir isyancılar grubu olan Husiler, son yıllarda cephaneliklerini güçlendirdiler ve artık seyir ve balistik füzeler ile uzun menzilli insansız hava araçlarına sahipler. Analistler bu genişlemeyi, kendi nüfuzunu genişletmek için Orta Doğu'da savaşçılara destek veren İran'a bağlıyor.
Neden Kızıldeniz'deki gemilere saldırıyorlar?
İsrail-Hamas savaşı 7 Ekim'de başladığında Husiler Hamas'ı desteklediklerini açıkladılar ve İsrail'e giden ya da İsrail'den ayrılan her gemiyi hedef alacaklarını söylediler. Husi sözcüsü Yahya Sarea sık sık grubun Gazze'deki ölüm, yıkım ve kuşatmayı protesto etmek ve Filistin halkıyla dayanışma içinde olmak için gemilere saldırdığını söyledi.
Gazze'deki yetkililer, Hamas'ın sınır ötesi baskınlar düzenleyerek yaklaşık bin 200 kişiyi katletmesinin ardından başlayan İsrail bombardımanı ve kara harekâtında çoğu sivil 23 binden fazla kişinin öldüğünü söylüyor. Husiler Kasım ayından bu yana Kızıldeniz ve Aden Körfezi'nde İsrail limanlarına doğru gittiğini ya da bu limanlardan ayrıldığını iddia ettikleri gemilere insansız hava araçları ve füzelerle 27 saldırı düzenledi. ABD ordusu en son saldırının perşembe günü saat 02:00'de bir füzenin ticari bir geminin yakınına düşmesiyle gerçekleştiğini açıkladı. Belki de en cüretkâr Husi operasyonu 19 Kasım'da silahlı kişilerin Galaxy Leader adlı bir gemiyi kaçırarak Yemen'deki bir limana götürmesi ve çoğu Filipinli 25 mürettebatı esir almasıyla gerçekleşti.
Saldırılar diğer ülkeleri nasıl etkiliyor?
Çarşamba günü Bahreyn'de gazetecilere konuşan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Kızıldeniz'de devam eden Husi saldırılarının tedarik zincirlerini aksatabileceği ve dolayısıyla günlük malların maliyetlerini arttırabileceği uyarısında bulundu. Blinken, Husilerin saldırılarının 40'tan fazla ülkeye bağlı gemileri etkilediğini söyledi. Dünyanın en büyük konteyner şirketleri MSC ve Maersk bölgeden uzak durduklarını açıkladılar ve nakliye şirketleri zor seçeneklerle karşı karşıya kaldılar.
Gemilerin rotasını Afrika'ya çevirmek, nakliye rotalarına fazladan 6 bin kilometre ve 10 gün ekliyor ve daha fazla yakıt gerektiriyor. Ancak Kızıldeniz'i kullanmaya devam etmek sigorta primlerini yükseltecektir. Her iki seçenek de zaten kırılgan olan küresel ekonomiye zarar verecektir.
ABD saldırıları durdurmak için ne yapıyor?
Biden yönetimi Kızıldeniz'deki Husi saldırılarını defalarca kınadı ve onları kontrol altında tutmaya çalışmak için bir deniz görev gücü oluşturdu. Refah Muhafızı Operasyonu adı verilen görev gücü ABD, İngiltere ve diğer müttefikleri bir araya getirdi ve Blinken'in ifadesiyle seyrüsefer özgürlüğünü korumak ve gemicilik özgürlüğü için Kızıldeniz'de devriye geziyor.
Bahreyn bu güce katılmayı kabul eden tek Orta Doğu ülkesi oldu. Analistlere göre bölgedeki pek çok ülke Kızıldeniz üzerinden yapılan ticarete bağımlı olsa da, pek çoğu İsrail'in en yakın müttefiki olan ABD ile birlikte anılmak istemiyor.
ABD ve İngiliz savaş gemileri Husilere ait bazı füze ve insansız hava araçlarını hedeflerine ulaşmadan engelledi. Merkez Komutanlığı'ndan yapılan açıklamada çarşamba günü USS Dwight D. Eisenhower uçak gemisinden kalkan ABD savaş uçaklarının diğer dört savaş gemisiyle birlikte 18 insansız hava aracı, iki gemi savar seyir füzesi ve bir gemi savar balistik füzeyi engellediği belirtildi. 31 Aralık'ta ABD Donanmasına ait helikopterler ticari bir yük gemisine saldıran üç Husi botunu batırdı.
© 2024 The New York Times Company
