Steven Erlanger ve Adam Sella / The New York Times
ABD, Almanya ve diğer Batılı ülkelerin desteğine büyük ölçüde bağımlı olan İsrail, Ukrayna'daki fetih savaşı sırasında Rusya ile ilişkiler söz konusu olduğunda bu ülkelerle belirgin bir şekilde ters düştü. Hamas 7 Ekim'de Gazze Şeridi'nden İsrail'e saldırmadan çok önce, Ukrayna'nın silah gönderme ya da Rusya'ya uçuşları durdurmak da dahil olmak üzere geniş çaplı yaptırımlar uygulama taleplerini reddetti. Kendisi de Yahudi olan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'nin saldırıdan sonra ülkeyi ziyaret edip dayanışma gösterme isteğine rağmen bu ziyareti hiç gerçekleştirmedi.
Putin'le arayı iyi tutmaya ihtiyacı var
Bu nedenler İsrail'in kendine özgü güvenlik ihtiyaçlarını ve Başbakan Binyamin Netanyahu'nun, İsrail'in bölgedeki düşmanlarının başlıca destekçisi olan ve İsrail'in bozmayı göze alamayacağı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile olan hassas ilişkisini yansıtıyor. İsrail'in Hamas'la savaşı altıncı ayına girerken, Netanyahu'nun özellikle İran'ı sınırlandırmak ve Suriye'deki İran hedeflerini vurmaya devam ederken Rusya'nın orada bulundurduğu güçlere zarar vermekten kaçınmak için Putin'in iyi niyetine ihtiyacı var.
Bu yüzden Netanyahu, İsrail'in Avrupa ve ABD'deki başlıca müttefiklerine karşı yabancılaşma pahasına da olsa Rus lidere sürekli olarak geniş bir serbestlik tanıdı. İsrail ve Avrupa arasındaki diplomatik bağları güçlendirmeyi amaçlayan bir sivil toplum kuruluşu olan ELNET Israel'in İsrail merkezli yönetici direktörü Emmanuel Navon, "İsrail hassas bir ip üzerinde oynuyor" dedi.
Ancak İsrail, Rusya söz konusu olduğunda elini korkak alıştırsa da, ilişkiler büyük ölçüde dengesiz olmaya devam ediyor. Putin, İsrail'in Gazze'deki savaşını kınadı ve eleştirdi. Hamas'ın 7 Ekim'de gerçekleştirdiği ve İsrailli yetkililerin çoğu sivil yaklaşık bin 200 kişinin ölümüne yol açtığını söylediği saldırının ardından Putin üç gün boyunca hiçbir şey söylemedi. Ardından İsrail ya da kurbanlar için başsağlığı dilemeyen Rus lider, ABD'yi eleştirerek 7 Ekim'i "ABD'nin Orta Doğu'daki politikasının başarısızlığının açık bir örneği" olarak nitelendirdi.
"Putin, Rusya'yı İsrail'den uzaklaştırmaya başladı"
O tarihten bu yana Rusya, İsrail'in Hamas'a karşı yürüttüğü ve Gazze'deki sağlık yetkililerine göre aralarında savaşçıların da bulunduğu 31 binden fazla kişinin ölümüne neden olan savaşı kınamaktan geri durmadı. Carnegie Endowment for International Peace'de çalışan eski bir ABD'li diplomat olan Aaron David Miller, "7 Ekim geldiğinde Putin, İsrail ile ilişkileri koparmak için değil ama Rusya'yı İsrail'den uzaklaştırmaya başlamak için hazır bir konu buldu" diyor.
Batı'ya ikiyüzlülük suçlaması
Rusya, Birleşmiş Milletler'de İsrail'in meşru müdafaa hakkını sorguladı ve İsrail'in askeri harekatını durdurmak için defalarca ateşkes çağrısında bulundu. Rus yetkililer, Güney Afrika'nın Uluslararası Adalet Divanı'nda İsrail'in soykırım yaptığı yönündeki suçlamasına destek verdiklerini ifade ettiler. Rusya aynı zamanda Gazze'deki savaşı Ukrayna'daki kendi savaşını savunmak için de kullandı. Batı'nın, Rusya'nın Ukrayna'da sivillere yönelik saldırılarını kınarken, İsrail'in Gazze'de sivillere yönelik benzer saldırılarını destekleyerek ikiyüzlülük yaptığını savunuyor. Ekim ayı sonunda Rusya bir Hamas heyetini Moskova'da ağırladı ve İsrail Dışişleri Bakanlığı bunu kınanacak bir davranış olarak nitelendirdi. Şubat ayı sonunda Rusya, Moskova'da Filistinlilerle bir araya gelen bir başka Hamas heyetini ağırladı.
Aralık ayında Netanyahu ve Putin arasında gerçekleşen ve Miller'ın iki ülke arasındaki gerilimi yansıttığını söylediği telefon görüşmesinin ardından Netanyahu Rusya'yı İran'ı desteklediği için eleştirdiğini, Putin ise İsrail'i Gazze'deki insani kriz nedeniyle eleştirdiğini söyledi. Netanyahu geçmişte Putin'le olan mükemmel ilişkisiyle ve kendi deyimiyle büyük güçlerle başa çıkma becerisiyle övünürdü. Miller'a göre şimdi bu ilişki bir avantajdan ziyade bir yükümlülük.
Rusya-İran yakınlaşması endişelendiriyor
Geçen cuma günü Rusya'nın Tel Aviv Büyükelçisi Anatoly Viktorov, Rus yetkililerin Birleşmiş Milletler'de Hamas'ın cinsel şiddet uyguladığına dair bulguları destekleyen bir BM raporuna şüpheyle yaklaşan açıklamalarını protesto etmek üzere İsrail Dışişleri Bakanlığı'na çağrıldı. Şubat ayı başında Rusya, İsrail'in Moskova Büyükelçisi Simona Halperin'i, Rusya'nın dış politikasını çarpıttığını söyledikleri "kabul edilemez açıklamalar" nedeniyle çağırdı. Ukrayna savaşı sırasında Rusya ve İran arasında derinleşen bağlantı da İsrailli ve ABD'li yetkilileri endişelendirdi. İran Rusya'ya insansız hava araçları, füzeler ve diğer silahları sağlıyor.
"İlişkiler daha kötüye gidebilir"
Tel Aviv Üniversitesi Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü'nde görev yapan İsrail'in eski Rusya Büyükelçisi Arkady Mil-Man, Netanyahu'nun "İsrail'in Ruslar tarafından düşman olarak algılandığını" görmezden geldiğini söyledi. Arkady Mil-Man, İsrail ve Rusya arasındaki ilişkilerin daha da kötüye gideceğini çünkü "Rusların açıkça İsrail karşıtı bir tarafı seçtiğini" de ekledi.
Ancak İsrail'in ilişkilerin kopmasını göze alması zor. Önemli sayıda İsrail vatandaşı eski Sovyetler Birliği'nden göç ederek hayatlarını İsrail'de kurdu. Ancak İsrail'in Rusya'da kalan Yahudi nüfusa sahip çıkma konusunda hala bir çıkarı var. Ekim ayı sonlarında bir çete, İsrail'den gelen bir uçaktaki Yahudileri aramak için bir Rus havaalanını bastı.
Tel Aviv Üniversitesi'nin Rusya ve Çin'in Orta Doğu'daki rolü üzerine araştırma programının direktörü Sarah Fainberg "Kapıyı açık tutmak istiyoruz" dedi. Yahudilerin İsrail'e göç etmesine yardımcı olan ve kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Yahudi Ajansı'nın Rusya'da faaliyet göstermeye devam etmesinin önemli olduğunu berliterek, "Acil durumlarda bu nüfusu kurtarabilmek istiyoruz" diye konuştu. Fainberg, antisemitizmin Rusya'da yeni olmadığını ancak Putin'in İsrail'e yönelik yeni düşmanlığının endişeleri arttırdığını aktardı. Fainberg, "Eskiden antisemitik bir Rusya ama Yahudi yanlısı bir başkan olduğunu düşünüyorduk. Şimdi işler değişti" ifadelerini kullandı.
©️ 2024 The New York Times Company
