New York Times yazdı: İsrail saldırısı sonrası İran bir ikilemle karşı karşıya

Steven Erlanger / The New York Times

İsrail'in cumartesi günkü saldırılarının ardından İran bir ikilemle karşı karşıya. Misilleme yapması halinde ekonomisinin zorda olduğu, müttefiklerinin bocaladığı, askeri zafiyetinin açık olduğu ve liderlik koltuğunun sallantıda olduğu bir dönemde gerilimi daha da tırmandırma riskiyle karşı karşıya kalacak. Eğer yapmazsa, aynı müttefiklerinin yanı sıra içerideki daha agresif ve güçlü seslere karşı da zayıf görünme riski var. İran bölgesel bir savaşın ortasında. Hamas liderliğindeki 7 Ekim 2023 saldırısından bu yana İsrail, Gazze Şeridi'ndeki gruba ve Hizbullah, Husiler ve Suriye ve Irak'taki müttefikleri de dahil olmak üzere diğer İran vekillerine zarar vermek için hızla harekete geçti.

Bu gruplar İran'ın İsrail'e karşı savunmasını temsil ediyor ve ülkenin caydırıcılığının kalbini oluşturuyor. Bu gruplar, İsrail ordusunun 7 Ekim'den bu yana verdiği sert karşılık nedeniyle oldukça zayıfladı ve bu durum İran'ı da zayıflatarak daha kırılgan hale getirdi. İranlı yetkililer İsrail ile doğrudan bir savaş istemediklerini açıkça belirttiler. İsrail'in etrafındaki ateş çemberi olarak adlandırılan müttefiklerini korumak istiyorlar.

İsrail'in İran'ı vurmasının ardından Tahran, cumartesi günü saldırının etkisini kamuoyu önünde küçümsedi ve televizyonda sıradan programlar gösterdi. Hemen büyük bir misilleme sözü vermedi ancak bunu yapma hakkı olduğunu yineledi. İran'ın büyük ekonomik sorunlarla karşı karşıya olması, İsrail ile uzun ve maliyetli bir savaştan çekinmesine neden oluyor. Nükleer programı nedeniyle ABD ve Avrupa tarafından ağır bir şekilde cezalandırılan İran, Rusya ve Çin ile yakınlaşmaya zorlanıyor.

İslami rejim aynı zamanda artan fiyatlar ve sert yönetimi nedeniyle içeride ciddi bir muhalefetle karşı karşıya. İsrail'i yok etmeye kararlı olan rejim, aynı zamanda giderek daha az popüler olduğu sofistike bir ülkede iktidarını korumaya çalışıyor. Analistlere göre dini lider Ayetullah Ali Hamaney'in, sertlik yanlısı İbrahim Reisi'nin bir helikopter kazasında ölmesinin ardından daha ılımlı bir cumhurbaşkanı olan Mesud Pezeşkiyan'ın seçilmesine izin vermesinin bir nedeni de bu.

Meseleleri daha da karmaşık hale getiren bir diğer husus da halefiyet konusunda sessiz bir savaşın başlaması. Ayetullah Ali Hamaney'in (85) ağır hasta olduğuna inanılıyor. Reisi'nin gidişiyle birlikte Hamaney'in ikinci oğlu 55 yaşındaki Mücteba'nın onun yerine geçme ihtimali içeride huzursuzluk yaratıyor. İran'ın güçlü Devrim Muhafızları önemli bir söz sahibi olacak ve İsrail'le yüzleşmeye daha istekli olduğu düşünülüyor. İran'ın nihai hesabı ne olursa olsun, daha büyük bir savaştan kaçınmayı umması bunu yapabileceği anlamına gelmiyor.