Patrick Kingsley ve Aaron Boxerman / The New York Times
İsrail ve Hamas rehine ve esir takasını sürdürürken, İsrailli liderler dört günlük ateşkes salı sabahı sona erdiğinde Gazze Şeridi'ndeki askeri harekâtı yeniden başlatıp başlatmama konusunda bir ikilemle karşı karşıya kaldı.
Pazar sabahı erken saatlerde İsrail, Gazze'de tutulan sekiz çocuk ve beş kadın olmak üzere 13 İsrailli rehineyi ve dört yabancı uyruklu kişiyi teslim aldığını ve karşılığında 39 Filistinliyi İsrail hapishanelerinden serbest bıraktığını açıkladı. Takas, çatışmalara verilen aranın uzatılmasına olanak tanıyan anlaşmanın son parçasıydı. İsrail, Hamas'ın anlaşmada belirtilen 50 rehinenin ötesinde serbest bıraktığı her 10 rehine için bir gün daha ara vermeye hazır olduğunu söyledi ancak Hamas bu teklife yanıt vermedi.
"Asıl soru 5. gün"
İsrailli siyasi yorumcu ve eski üst düzey diplomat Alon Pinkas, "Asıl soru 5. gün. İsrail savaşa devam edecek mi?" dedi. Daha fazla rehinenin serbest bırakılmasına olanak tanıyan bir uzatma, rehinelerin özgürlüğünü ülkenin en büyük acil önceliği olarak gören İsraillileri daha da rahatlatabilir. Ateşkesin her günü geçtikçe ve daha fazla rehine serbest bırakıldıkça bu duygu İsrailliler arasında daha da yaygınlaşabilir.
Ana hedefi tehlikeye atabilir
New York merkezli bir siyasi araştırma grubu olan Israel Policy Forum'da kıdemli araştırmacı olan Shira Efron, "Hamas da bunu çok iyi biliyor. İsrail'le oyun oynayacaklar ve 'Beş çocuk daha bulduk' diyecekler. Bize bir gün daha verirseniz kuzeyde bulabileceğimiz birkaç çocuk daha var" diye konuştu. Ancak daha uzun bir duraklama İsrail'in Gazze'deki askeri harekâtının ana hedefini tehlikeye atabilir: İsrail makamlarına göre 7 Ekim'de İsrail'in güneyinde tahminen bin 200 kişinin ölümüne ve yaklaşık 240 rehinenin kaçırılmasına yol açan baskına liderlik eden silahlı grup Hamas'ın yok edilmesi.
Ateşkes dört günden uzun sürerse, İsrail geçen ay Gazze Şeridi'ni işgal edene kadar tüm Gazze Şeridi'ni kontrol eden Hamas'ın yeniden toparlanmak için daha fazla zamanı olacak ve İsrail askeri harekatını yenilediğinde daha sert bir savunma yapabilecek. Uzatılmış bir ateşkes aynı zamanda başta ABD olmak üzere diğer ülkelerin İsrail'e askeri hedeflerini küçültmesi yönünde baskı yapmaları için daha fazla fırsat yaratabilir. İsrail'in 7 Ekim saldırısına verdiği karşılık Gazze'deki sağlık yetkililerine göre 12 binden fazla kişinin ölümüne neden oldu ve bu durum İsrail'in müttefikleri arasında harekatın gidişatına ilişkin endişelerin artmasına yol açtı.
Cuma günü Massachusetts'te konuşan Başkan Joe Biden, duraklamanın daha uzun bir ateşkese kapı aralayabileceğine dair "şansın gerçek olduğunu" söyledi. Cumartesi günü saatler süren bir gecikmenin ardından Hamas ve İsrail'in ikinci bir rehine takasını gerçekleştirdiklerini açıklamaları, kırılgan anlaşmanın çökebileceği endişelerini arttırırken savaşın geleceğine ilişkin tartışmalar da sürüyordu.
Pazar günü erken saatlerde İsrail 17 rehinenin Gazze'den İsrail'e ulaştığını ve karşılığında 39 Filistinli mahkumu serbest bıraktığını doğruladı. Günün erken saatlerinde Hamas, İsrail'i ateşkes şartlarını ihlal etmekle suçlayarak Gazze'nin kuzeyine yeterli yardımın ulaşmasına izin vermediğini ve Filistinli mahkumları üzerinde anlaşılan şartlara göre serbest bırakmadığını söyledi.
İsrail anlaşmanın şartlarını ihlal ettiğini reddetti ve Hamas'ın ikinci rehine grubunu serbest bırakmaması halinde dört günlük ateşkesin erken sona ereceğini ima etti. İsrail ordu sözcüsü Yarbay Richard Hecht, "Çerçevenin bize düşen kısmında duruyoruz" dedi. Saatler sonra, Mısır'la birlikte anlaşmaya aracılık eden Katar, iki arabulucunun takası geciktiren ve belirtilmeyen engelleri aşmayı başardığını söyledi. Katar, Hamas'ın rehineleri, İsrail'in de Filistinli tutukluları serbest bırakacağını söyledi.
Hamas, Katar ve Mısır'ın İsrail'in anlaşmada detaylandırılan tüm koşullara bağlılığını iletmesinin ardından daha fazla rehinenin serbest bırakılması için harekete geçeceğini duyurdu. Başbakanlık ofisinden yapılan açıklamaya göre İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, takasın planlandığı gibi ilerlemesini sağlamak amacıyla cumartesi akşamı geç saatlerde üst düzey güvenlik yetkilileriyle bir araya geldi. Cuma günü Hamas 39 Filistinli tutuklu ve mahkûm karşılığında 13 İsrailli rehineyi serbest bıraktı. Hamas ayrıca Cuma günü ayrı bir pazarlık kapsamında 10 Tayland vatandaşı ve bir Filipinliyi serbest bıraktı.
Cuma ya da cumartesi günü serbest bırakılan rehineler arasında hiçbir Amerikalı bulunmuyor. Biden cuma günü yaptığı açıklamada umudunun ve beklentisinin yakında serbest bırakılacakları yönünde olduğunu söyledi. Ulusal güvenlik konularını tartışma yetkisi olmayan ve adının açıklanmasını istemeyen bir Biden yönetimi yetkilisi cumartesi günü yaptığı açıklamada Beyaz Saray'ın Amerikalı rehinelerin önümüzdeki günlerde serbest bırakılacağı konusunda umutlu olduğunu söyledi.
Yardım kamyonları bölgeye ulaştı
Anlaşma rehine ve tutuklu takasına izin vermenin yanı sıra Gazze'ye daha fazla yardım girmesine de olanak sağladı. İsrail ablukası gıda, su, yakıt ve ilaç girişini büyük ölçüde engelleyerek Gazze'de yaşayan 2,3 milyon Filistinli için insani bir krize neden oluyordu. Bölgenin Mısır'la olan sınır kapısı sözcüsü Wael Abu Omar'a göre cuma günü 196 yardım kamyonu bölgeye giriş yaptı. Omar, cumartesi günü 200 kamyonun daha Gazze'ye geçmesinin planlandığını ve bunlardan 185'inin cumartesi akşamına kadar giriş yaptığını söyledi. Filistin Kızılay Derneği'ne göre gıda, su, ilaç ve acil tıbbi malzeme yüklü bu kamyonlardan 59'u cumartesi günü ağır bombardıman altındaki kuzey Gazze'ye ulaştı.
© 2023 The New York Times Company
