Eric Schmitt, Ronen Bergman ve Adam Goldman / The New York Times
İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nin en büyük tıbbi kompleksi olan Şifa Hastanesi'ni ele geçirmesi, kara harekatının merkezinde yer alan askeri stratejinin merkezinde yer alıyor: Hamas'ı ortadan kaldırmak ve 7 Ekim'deki sürpriz saldırı sırasında alınan yaklaşık 240 rehineyi serbest bırakmak.
Bu strateji geçtiğimiz üç hafta boyunca 40 binden fazla İsrail askerinin, İsrailli yetkililerin Hamas komutanlarının yoğunlaştığını söylediği Gazze'yi kuşatmasıyla ortaya çıktı. Askerler savaşçılara ve sığınaklara saldırırken bir yandan da İsrailli yetkililerin Hamas güçlerinin saklanmasına ve operasyon yapmasına olanak sağladığını söylediği geniş bir tünel ağını hedef aldı. İsrailli yetkililer ayrıca Gazze'nin kalbine bu kadar derinden saldırmanın Hamas'a rehinelerin serbest bırakılması konusunda bir anlaşmaya varması için baskı yapacağını değerlendirdi.
Şifa iddianın odağı oldu
İsrail uzun zamandır Hamas'ı yoğun nüfuslu Gazze Şeridi'nde sivilleri canlı kalkan olarak kullanmakla suçluyor ve Gazze'deki evlerin, okulların, camilerin ve hastanelerin yakınına yeraltı askeri tesisleri yerleştirdiğini söylüyor. İsrail ordusu Hamas'ın hastanenin altındaki tünellerden oluşan geniş bir labirenti üs olarak kullandığını iddia ettiği için Şifa bu anlatının A kanıtı haline geldi. Şu ana kadar İsrail'in stratejisinin işe yaradığı söylenemez.
ABD'li askeri yetkililer, İsrailli muhataplarının kendilerine, İsrail'in Gazze'nin güneyinde ayrı bir girişim hazırlayarak saldırıyı genişletmeden önce kuzeyde haftalarca sürecek temizlik operasyonları beklediklerini söylediklerini aktardı. İsrail ordusunun baş sözcüsü Tuğamiral Daniel Hagari cuma günü geç saatlerde yaptığı açıklamada birliklerinin "Hamas'ın bulunduğu her yerde ve şeridin güneyinde" saldırılarına devam edeceğini söyledi.
"Kuzey'de kontrolü kaybettiler"
İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant pazartesi günü yaptığı bir video açıklamasında İsrail'in tünellere karşı faaliyetleri hızlandırdığını ve Hamas savaşçılarının kuzeyde kontrolü kaybederek güneye kaçtıklarını söylese de askeri analistler Gallant'ın açıklamalarının birçok soruyu beraberinde getirdiğini belirtiyor. Savaşçıları güneye doğru ilerlerken halkın geri kalanına karışırsa Hamas nasıl ortadan kaldırılacak? Gazze'deki sivil kayıplar artarken, 7 Ekim'deki vahşette yaklaşık bin 200 insanını kaybeden İsrail, ateşkes için artan uluslararası baskıya daha ne kadar dayanabilir? En önemlisi, Şifa baskın için yeterince önemli bir askeri hedef miydi?
"Riskleri azaltacak zamanları yoktu"
İsrail, Gazze Sağlık Bakanlığı'na göre hem sivilleri hem de savaşçıları içeren 12 bin kişilik yüksek ölü sayısının sorumlusu olarak kısmen Hamas'ın askeri tahkimatlarını ve komuta merkezlerini yerleşim bölgelerinde ve Şifa gibi hastanelerde gizleme kararını gösteriyor. Ancak ABD'li yetkililer İsrail'in hızlı bir şekilde kara harekâtı başlatma kararı almasının İsrailli komutanlara sivillere yönelik riskleri azaltacak kapsamlı bir planlama için çok az zaman bıraktığını ve yüksek bir sivil ölüm oranını garantilediğini söyledi.
Hastane özellikle dikkat çeken bi nokta haline geldi. Ordu Şifa'nın altında geniş bir tünel ağı ve komuta merkezi olduğuna dair kanıtları henüz kamuoyuna sunmadı ve İsrail hastanenin çok önemli bir askeri hedef olduğunu göstermesi için giderek artan bir uluslararası baskı altında.
"Hastaneyi aramak zaman alacak"
Cuma günü İsrailli askeri yetkililer, Hamas üyeleri ve bubi tuzaklarıyla karşılaşma riski nedeniyle hastanenin aranmasının zaman alacağını ve köpekler ve savaş mühendisleri kullanmak zorunda kalacaklarını söyledi. Üç İsrailli subaya göre İsrail güçleri yavaş ilerliyor ve şu anda hastane alanının sadece bir kısmını kontrol ediyor. Ayrıca orada keşfedilen bir kuyuya girmekten de kaçınıyorlar.
Ancak ordu, hastanenin altında bir yeraltı tünel kompleksinin en azından bir kısmına dair kanıtları olduğunu iddia ediyor. İsrailli bir yetkilinin cuma günü askerler tarafından şafta indirilen bir kamera tarafından çekildiğini söylediği ve The New York Times tarafından incelenen bir video, bunun insan yapımı bir tünel olduğunu ve en az bir şeridin insanların geçişi için yeterince geniş olduğunu gösteriyor. Tünelin uzunluğunun 15 metre ya da daha fazla olduğu görülüyor ve tünelin sonunda yetkilinin söylediğine göre patlayıcılara karşı güçlendirilmiş bir kapı var. Videoda kapıda, İsrailli yetkiliye göre kapının diğer tarafından tünele tek yönlü ateş edilmesini sağlayan küçük bir lomboz olduğu görülüyor.
"Rehinelerin geleceğini dikkate almadı"
İsrail ordusu konusunda uzman olan Yagil Levy, Şifa'ya saldırmanın açık bir stratejinin parçası olmaktan ziyade bir güç ve kudret gösterisi olduğunu söyledi. Levy, İsrail'in bunu yaparak rehinelerin hayatını tehlikeye atmış olabileceğini de ekledi .Levy, "Ordu Şifa'ya girerek rehinelerin geleceğini ya da güvenliğini gerçekten dikkate almadı" dedi. Şifa Hastanesi yakınlarında iki cesedin bulunmasının esir takasını geciktirerek rehineleri kaybettiklerinin açık bir işareti olduğunu söyledi.
Karada temkinli hareket ediliyor
ABD ordusunun Merkez Komutanlığı'ndan emekli Orgeneral Kenneth McKenzie, İsrail ordusunun Hamas'ın İsrail'e yönelik roket atışlarını bastırmak ve kendi birliklerine yönelik riskleri azaltmak gibi bazı hedeflerine ulaştığını söyledi. Kara harekâtında 55'ten fazla İsrail askerinin ölmesi, savaş uçakları ve topçu birlikleri hedefleri vururken İsrail ordusunun karada temkinli hareket ettiğinin bir göstergesi. Ancak McKenzie, İsrail ordusunun kaç üst düzey Hamas liderini öldürdüğünün hala belirsiz olduğunu söyledi. İsrail'in Gazze'nin bazı bölgelerini enkaza çevirme ve binden fazla Hamas savaşçısını öldürme kararı, çoğu geniş tünel ağında bulunan yaklaşık 240 rehinenin serbest bırakılması için şu ana kadar büyük bir anlaşma sağlamadı.
İsrail, Hamas ve Filistin İslami Cihat saldırganlarının 7 Ekim'de İsrail'in güneyine saldırarak kadınları, çocukları, bebekleri ve yaşlıları öldürmesinin ardından kara harekâtına başladı. İsrailli yetkililer tecavüz ve diğer vahşet iddialarını soruşturuyor. Hamas savaşçıları vahşeti neşeyle duyurmak için video kameralar kullandılar. Pentagon son haftalarda İsrail'e sürekli silah ve mühimmat akışı sağladı. Savunma Bakanlığı yetkilileri, ABD Özel Harekat güçlerinin rehine kurtarma çalışmalarına yardımcı olmak için Gazze Şeridi üzerinde silahsız MQ-9 gözetleme dronları uçurduğunu, ancak İsrail'in karadaki askeri operasyonlarına destek vermediğini söylüyor.
ABD'li bir askeri yetkili, Pentagon'un Merkez Komutanlığı'nın başındaki General Michael Kurilla'nın Gazze'deki kara operasyonu ve ileriye dönük askeri planlar hakkında brifing almak üzere cuma günü İsrail'e gittiğini söyledi. Bu Kurilla'nın 7 Ekim saldırılarından bu yana İsrail'e yaptığı ikinci ziyaret. General ve üst düzey kurmayları İsrail Genelkurmay Başkanlığı'ndaki planlama departmanı üyeleri ve diğer üst düzey İsrailli askeri yetkililerle günlük temas halinde. Bu arada savaş uzadıkça, 360 bin yedek askerin savaşmak için sivil işlerinden ayrılmasıyla İsrail ekonomisi üzerindeki baskı da artıyor. McKenzie, "Zaman ne uluslararası alanda ne de ülke içinde İsrail'in yanında değil" dedi.
© 2023 The New York Times Company
