Cora Engelbrecht ve Carlotta Gall / The New York Times
Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana Kremlin ile arabuluculuk yapmaya çalışan Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, salı günü Birleşmiş Milletler'e hitaben yaptığı konuşmada, Rusya'nın ele geçirdiği toprakları geri vermesi çağrısında bulunduktan hemen sonra kendisini savaşta arabulucu olarak nitelendirdi.
"Savaş asla bir zafer olmayacak"
Erdoğan, üç yıl aradan sonra ilk kez tamamen yüz yüze toplanan 77. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun açılış gününde yaptığı konuşmada, “Savaşın asla bir zaferi olmayacağını ve adil bir barış sürecinin kaybedeni olmayacağını düşünüyoruz. Anlaşmazlığın çözümünde diplomasinin öneminin her zaman altını çiziyoruz” dedi.
Erdoğan, Türkiye'nin şimdiye kadarki müzakerelerde oynadığı rolü, özellikle de Birleşmiş Milletler'in yanı sıra Ukrayna limanlarından tahıl ihracatı yapılmasına yönelik bir anlaşmada arabulucu olarak oynadığı rolü övdü, ve ekledi: Rasyonel, adil ve uygulanabilir bir diplomatik süreçle bu krizden onurlu bir çıkış yoluna ihtiyacımız var.
"İşgal edilen topraklar iade edilecek"
Pazartesi günü yayınlanan bir röportajda Erdoğan, Rusya'nın ele geçirdiği tüm Ukrayna topraklarını geri vermesi gerektiğini söyledi ve arabuluculuk yaptığı müzakerelerin bu yönde ilerlediğini belirtti. PBS NewsHour’a konuşan Erdoğan, “İşgal edilen topraklar Ukrayna'ya iade edilecek” dedi. Erdoğan röportaj sırasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i savaşı yürüttüğü için eleştirmemeye dikkat etti ancak toprakların geri verilmesi konusunda net konuştu.
“Bizim beklentimiz bu” diyen Erdoğan, “Bizim isteğimiz de bu. Putin bazı adımlar attı. Biz belli adımlar attık. Bir işgal haklı gösterilemez” ifadelerini kullandı.
Erdoğan kendisini Ukrayna ve Rusya arasında arabulucu olarak konumlandırdı. Görüşmeler sonuçsuz kalsa da Mart ayında İstanbul'da ön barış görüşmelerine ev sahipliği yaptı. Erdoğan ilk başta İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya katılma çabalarına itiraz ederek üyelik sürecini erteledi. BM arabulucularıyla, Ukrayna'dan tahıl ihracatına izin veren bir anlaşmayı da başarıyla gerçekleştirdi.
Pazartesi günü verdiği röportajda, Putin'in yakın zamanda Özbekistan'da bir araya geldiklerinde kendisine "mümkün olan en kısa sürede buna son vermeye istekli olduğu" izlenimini verdiğini söyledi. Erdoğan, “Bu kayıplarla sonuçlanan bir çatışmadır. İnsanlar ölüyor ve günün sonunda kimse kazanamayacak” dedi. Erdoğan, çatışmanın bu aşamasında kimin avantajlı olduğu konusunda yorum yapmayı reddetti ancak Türkiye'nin herhangi bir barış görüşmesinde Rusya ile Ukrayna arasında birincil arabulucu olabileceğini söyledi.
Daha da yakınlaştılar
Erdoğan, Rusya'nın 2014'te ele geçirdiği Karadeniz yarımadası olan Kırım’ı topraklarına katmasına da karşı olduğunu ifade etti. Moskova'dan defalarca "Kırım'ı gerçek sahiplerine iade etmesini" istediğini ve sonuç alamadığını söyledi.
İki lider arasındaki ilişki, son yıllarda dalgalı güç dinamikleri ve karşılıklı çıkarlarla daha da yakınlaştı. Türkiye, Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline karşı çıktı ancak Erdoğan, ülkesinin ekonomisinin çöktüğü bir seçim yılına girerken Türkiye'deki Ukrayna savaşının etkilerini hafifletmeye çalışarak Putin ile yakın bir ilişki sürdürmeye çalıştı.
Yaptırımları uygulamadı
Erdoğan, Rusya'nın endüstrisine ve daha geniş ekonomisine karşı Batılı ekonomik yaptırımları uygulamayı reddetti ve iki lider diplomatik ortaklıklarını genişletmek ve ekonomik işbirliğini müzakere etmek için birkaç kez bir araya geldi.
Pazartesi günkü yorumlar, geçen hafta Azerbaycan ile Ermenistan arasında on yıllardır süren bir çatışmanın merkezinde yer alan Dağlık Karabağ sınırında, Türkiye'nin Azerbaycan'ı desteklemesi ve Rusya'nın Ermenistan'ı kurtarmak için müdahale etmesiyle çatışmalar patlak verdiğinde geldi. Ölümcül çatışmalar, Moskova'nın askerlerinin bir kısmını Güney Kafkasya'dan Ukrayna'ya taşımasının ardından Rusya'nın bölgesel çatışma üzerindeki etkisini kaybetme ihtimalini artırdı.
© 2022 The New York Times Company
