Carlotta Gall / New York Times
İnsan Hakları İzleme Örgütü ve diğer birçok kuruluş iki yıllık soruşturmanın sonunda Mariupol kararını açıklayarak binlerce sivilin ölmesine neden olan çatışmalarda Rus lider Vladimir Putin ve diğer üst düzey Rus yetkililerin savaş suçundan soruşturulması gerektiğini açıkladı. Şubat 2022'den Mayıs 2022'ye kadar olan süreçte Rusya’nın Mariupol’e gerçekleştirdiği saldırı savaşın en ölümcül safhalarından biriydi. Siviller bodrumlardaki sığınaklarda mahsur kaldı ve saldırılar uluslararası kınamalara yol açtı.
10 üst düzey Rus yetkili listelendi
New York merkezli İnsan Hakları İzleme Örgütü, Rus kuvvetlerinin komuta zincirini yeniden yapılandırdı ve aralarında Putin'in de bulunduğu 10 üst düzey yetkiliyi listeledi. Savunma bakanı Sergei Şoygu ve büyük olasılıkla o dönemde Mariupol'da işlenen savaş suçlarının komuta sorumluluğunu taşıyan General Valery Gerasimov da listede yer alıyor. Saldırıya katılan en az 17 Rus veya Rusya'ya bağlı birlik tespit edildi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü, Ukraynalı insan hakları örgütü Truth Hounds ile birlikte çalışarak çoğunluğu Mariupol'den göç eden kişiler olmak üzere 200’den fazla görüşme gerçekleştirdi. Ayrıca şehrin yıkımına ilişkin ayrıntılı bir araştırma için SITU Research'ün 3 boyutlu canlandırmalarından, görsel ve mekânsal analizlerinden yararlanıldı. Rusya, adli tıp uzmanlarının Mariupol'u ziyaret etmesine izin vermedi. İnsan Hakları İzleme Örgütü, Rus hükümetinin soruşturmanın bulgularını kamuoyuna açıklamadığını ayrıca müfettişlerin sorularına yanıt vermediğini söyledi.
Uluslararası hukuki ihlal eden saldırılar
İki yıl süren araştırmada, Rusya'nın iki hastaneye, konutlara, gıda depolama ve dağıtım tesislerine yönelik hava ve topçu saldırılarının uluslararası hukuku ihlal ettiği ortaya çıktı. Müfettişler, raporun incelediği bomba sahalarının içinde veya yakınında Ukrayna askeri varlığına dair hiçbir kanıt bulunmadığını, bu durumun da saldırıları hukuka aykırı bir şekilde ayrım gözetmeksizin yaptığını belirtti. Raporda, askeri varlığın sınırlı olduğu bazı durumlarda saldırıların hukuka aykırı bir şekilde orantısız olduğu belirtildi. Ayrıca insani yardımın hukuka aykırı olarak engellendiği, tahliyelerin yapıldığı ve bölge sakinlerinin Rusya'ya zorla nakledildiğine dair kanıtlar da bulundu. Tüm bunlar savaş suçu anlamına gelebilir.
Toplu mezara gömüldüler
Araştırma, 12.9 kilometrekarelik merkezi bölgedeki binaların %93'ünün hasar gördüğünü veya yıkıldığını ve saldırılar boyunca en az 8 bin kişinin çatışma veya savaşla ilgili nedenlerden öldüğünü ortaya çıkardı. Bu sayı, Ukrayna hükümetinin tahminlerinden daha düşük ancak birçok kurbanın toplu mezarlara gömüldüğü şehirdeki mezarlıkların uydu görüntüleri incelenerek hesaplanıyor.
Ölenlerin gerçek sayısı hiç bilinmeyecek
Raporun yazarları, kurbanların gerçek sayısının hiçbir zaman bilinemeyeceğini çünkü birçoğunun hala kayıp olduğunu ve Rus hükümetinin hasarlı binaları buldozerlerle yerle bir edip yeniden inşa etmek için bir başlattığı kampanya nedeniyle kanıtların çoğunun çoktan ortadan kaldırıldığını söyledi. İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün kriz ve çatışma direktörü Ida Sawyer, "İşgal güçleri, şehirdeki yüzlerce potansiyel suç mahallindeki fiziksel delilleri etkili bir şekilde sildi" dedi.
Ancak gazeteciler tarafından kaydedilen ifadeler ve videolar ile hayatta kalanların ve kurtarma ekiplerinin ifadeleri apartman komplekslerinin üzerine atılan ve mahzenlerde barınan aileleri öldüren bombaların yol açtığı hasarı ortaya çıkardı. Enkazlardan çıkarılan cesetler sokaklarda battaniyelere sarılıp toplu olarak hendeklere gömüldü. Ukrayna hükümeti, Rus güçlerinin saldırısı altındaki diğer şehir ve kasabalarda her gün onlarca benzer bombanın kullanıldığını bildirdi.
Patlayıcıları sonlandırma çağrısı
İnsan Hakları İzleme Örgütü tüm ülkelere, nüfusun yoğun olduğu kentsel alanlarda patlayıcı kullanımının yasaklanması çağrısında bulundu. Raporun özetinde, "Nerede ve kim tarafından olursa olsun şehirlerde, kasabalarda, köylerde geniş alan etkisine sahip patlayıcı silahların her türlü kullanımı kınanmalı ve sonlandırılmaya çalışılmalıdır" denildi.
© 2024 The New York Times Company
