Ana Swanson ve Jack Ewing / The New York Times
Biden yönetimi, daha temiz araçların Amerika Birleşik Devletleri'nde üretilebilmesi için elektrikli araçlara yönelik yerel tedarik zincirini hızlandırmaya çalışıyor. Ancak tamamen Amerikan yapımı bir elektrikli araç üretme planları Çin tarafından altüst edilen bir Teksas şirketinin yaşadıkları, yönetimin sektöre ilişkin kurallara son şeklini verirken karşılaşacağı riskleri gözler önüne seriyor.
Huntsman Corp. iki yıl önce elektrikli araç bataryalarında kullanılan bir kimyasal olan etilen karbonat üretmek üzere Teksas'ta 50 milyon dolarlık bir tesisin inşaatına başladı. Bu tesis, Kuzey Amerika'da bu ürünü üreten tek tesis olacaktı ve elektrikli araç pazarına hizmet etmek üzere kurulacak batarya fabrikalarını beslemeyi amaçlıyordu.
Çin'deki tesisler fiyatları düşürdü
Ancak Çin'deki yeni tesisler faaliyete geçip pazarı doldurunca kimyasalın ton fiyatı 4 bin dolardan 700 dolara düştü. Projeye 30 milyon dolar yatıran şirket, bu yıl proje üzerindeki çalışmalarını durdurdu. Şirketin CEO'su Peter R. Huntsman, "Projeyi bugün başlatacak olsaydık, nakit şıkışıklığı yaşıyor olurduk. Aslında insanlara ürünü almaları için para ödüyor olurdum" dedi.
Ne gibi kurallar gelecek?
Biden yönetimi, Huntsman gibi şirketlerin Amerika'nın elektrikli araç endüstrisine katılmayı yeterince karlı bulup bulmayacağını belirlemeye yardımcı olacak kurallara son şeklini veriyor. Bu hafta teklif edilmesi beklenen kurallar, özellikle Çin'deki yabancı şirketlerin, milyarlarca dolar sübvansiyon alacak olan Amerikan yapımı araçlar için ne ölçüde parça ve ürün tedarik edebileceğini belirleyecek.
Yönetim, sektörü güçlendirmek ve ülkenin karbon emisyonlarını azaltmak amacıyla elektrikli araç satın alan Amerikalılara 7 bin 500 dolara kadar vergi kredisi sunuyor. Kurallar, bu programdan yararlanmak isteyen elektrikli araç üreticilerinin Çin'den ucuz bileşenler alma esnekliğine sahip olup olmayacaklarını ya da bunun yerine Huntsman gibi ABD merkezli firmalardan daha pahalı ürünler satın almaları gerekip gerekmeyeceğini belirleyecek.
Senatör Joe Manchin'in de aralarında bulunduğu iklim yasa tasarısını hazırlayan milletvekilleri, bataryasında kullanılan kritik minerallerin ya da diğer bileşenlerin "endişe duyulan yabancı bir kuruluş" tarafından üretilmesi halinde bir elektrikli otomobilin vergi indiriminden yararlanmasını engellenmesini istiyor. Kanun yapıcılar bunu Kuzey Kore, Çin, Rusya veya İran'a ait olan, onlar tarafından kontrol edilen veya onların yargı yetkisine tabi olan herhangi bir firma olarak tanımladı. Ancak Çinli bir şirketin ne olduğu ve hangi ürünün "batarya bileşeni" olarak nitelendirileceği gibi önemli sorular da dahil olmak üzere ayrıntıların doldurulmasını Biden yönetimine bıraktılar.
Yönetim, yeni kurallarla birlikte zor bir hesaplamayla karşı karşıya. Eğer daha fazla şirketin avantajlardan yararlanmasına izin verirse, Amerikalılar daha geniş bir düşük maliyetli elektrikli araç seçeneğine sahip olacak. Bu da yollara daha fazla temiz araba çıkmasını sağlayacak ve iklim değişikliğinin azaltılmasına yardımcı olacak. Ayrıca elektrikli araç üretiminden büyük ölçüde zarar eden ABD'li otomobil üreticilerinin mali durumlarını desteklemeye de yardımcı olabilir.
'Çin'e bağımlılık azaltılmalı' hedefi
Ancak böyle bir yol, yönetimin diğer önceliğinin altını oyabilir: elektrikli araçlar için daha güvenli tedarik zincirleri oluşturmak. Hükümet iklim yasasını kullanarak ABD ve müttefik ülkelerde elektrikli araç ve parçalarının üretimini artırmayı ve elektrikli araçlar ve bataryaları için küresel pazarlara hakim olan Çin'e bağımlılığı azaltmayı hedefliyor.
Fabrika açma yarışı
Bu kaygıları dengeleme çabası, otomobil ve parça üreticileri, ABD'li madenciler ve işçi sendikaları arasında bir mücadeleye yol açtı. Otomobil üreticileri kılavuz ilkeleri endişe ile bekliyordu. Yeni iklim yasasının teşvik ettiği General Motors ve Hyundai gibi otomobil üreticileri, batarya üretmek ve lityum gibi malzemeleri işlemek için Amerika Birleşik Devletleri'nde fabrikalar kurmak için yarışıyor. Ancak otomobil endüstrisi temsilcileri, Çin'den gelen malzemeler ve bileşenler olmadan elektrikli bir araç üretebilmelerine daha yıllar olduğunu söylüyor.
Çin, grafit ve işlenmiş lityum gibi bir bataryanın içindeki elektrik akışı ve bataryanın temel yapı taşları olan katot ve anotlar için gerekli olan malzemelerin üretimine hakim. Çinli firmalar, hem büyük devlet sübvansiyonları hem de muazzam ölçek ekonomileri sayesinde, dünyanın en gelişmiş elektrikli araçlarından bazılarını ve bunları üretmek için kullanılan bileşenleri diğer ülkelerdeki rakiplerinden çok daha düşük fiyatlarla satıyor.
Maliyetleri düşük tutmaya çalışıyorlar
Otomobil üreticileri de en ucuz tedarikçilerden alım yaparak maliyetleri düşük tutma konusunda yoğun baskı altında. Ford Motor geçtiğimiz ay yaptığı açıklamada, üçüncü çeyrekte elektrikli araçlardan 1,3 milyar dolar zarar ettiğini, bunun da sattığı her araçta 36 bin dolarlık bir kayba denk geldiğini söyledi. Haziran ayında, önemli parçalarını Çin'den temin eden Tesla, hükümete yabancı kuruluşlara yönelik gelecek kısıtlamaların ağır olmaması gerektiğini savunan yorumlar sundu. Tesla, yabancı alımlar üzerindeki sınırlamaların, katot ve anot gibi ana batarya parçalarıyla sınırlandırılmasını, bunları yapmak için kullanılan çeşitli mineraller veya diğer parçalarla sınırlandırılmamasını önerdi.
Sıfır Emisyonlu Ulaşım Derneği İcra Direktörü Albert Gore, en kötü durumda, "parçalarının büyük çoğunluğu ABD'den gelen ve ABD'de üretilen araçlar, tek bir parça Çin'den geldiği için vergi kredisinden mahrum kalabilir" dedi. Kuruluşunun üyeleri arasında Tesla'nın yanı sıra pil üreticileri de bulunan Gore, yönetimin bir denge kurmasını beklediğini söyledi.
Buna karşılık madenciler ve diğer batarya malzemeleri ve bileşenleri üreticileri, Çin'in ucuz parça tedarik etmesine izin vermenin ABD'yi yabancı ürün seline açabileceğini söylüyor. Bu durumun ABD'nin Çin yapımı teknoloji ve ürünler için sadece bir montaj noktası olmasını sağlayacağını ve ABD ekonomisini son derece savunmasız bırakacağını söylüyorlar.
Huntsman, hükümet Çin malzemelerinin kullanımını kısıtlamadığı sürece şirketin Teksas projesine daha fazla yatırım yapmanın bir anlamı olmadığını söyledi. Huntsman, Çin hükümetinin etilen karbonat üretimini büyük ölçüde sübvanse ettiğini ve bu sayede küresel kimyasal üretiminin yüzde 90'ını gerçekleştiren Çinli firmaların bu ürünü çok ucuza satabildiğini söyledi. Huntsman, "Asıl soru, Amerika Birleşik Devletleri'nin buna nasıl karşılık vermek istediği?" diye sordu.
© 2023 The New York Times Company
