Peter Baker / New York Times
Eğer, “arkadaşlarını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim” deyişi doğruysa bu, bize Donald Trump’ın ikinci dönemi için nasıl biri olmayı planladığını gösterebilir.
Uluslararası düzeni yeniden şekillendiren bir hamleyle Trump bu hafta ABD'nin, savaşın üçüncü yıldönümünde Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini kınayan BM Genel Kurulu kararına karşı oy kullanmasını sağladı. Trump'ın Rusya'nın yanında yer aldığı ülkeler arasında kimler yoktu ki? Kuzey Kore, Belarus ve Sudan…
Karşı durduğu ülkeler? İngiltere, Fransa, Almanya, Kanada, İtalya, Japonya ve dünyanın geri kalanının çoğu…
Göreve başlayalı henüz bir ay dahi olmamışken Trump, ABD’nin dünyadaki yerini radikal kararlarla yeniden şekillendiriyor. BM kararı da bu şekillendirmeye gösterilebilecek en net örneklerden biri. Trump ABD'yi, İkinci Dünya Savaşı ve öncesinden bu yana Amerika'nın en iyi dost ve müttefikleri olan ülkelere karşı, dünyanın haydut devletler kampında konumlandırıyor.
Müttefiklerle kopan bağ
ABD'nin geleneksel müttefikleriyle arasındaki bağın kopması, Amerikan dış politikasının geleceği açısından derin sonuçlar doğuruyor. Polonya, Fransa ve İngiltere'den liderler bu hafta Washington'a giderek Trump'ı tekrar yanlarına çekmeye çalışsalar da, Trump'ın onların değerlerini paylaşmadığı ve önceliklerini Amerikan çıkarlarıyla uyumlu görmediği gerçeğiyle yüzleşiyorlar.
Eğer ABD kendisini uluslararası arenada izole olmuş Rusya ve diğerleriyle aynı yerde konumlandıracaksa bu, Avrupa, Kanada, Japonya ve Güney Kore gibi müttefiklerini “kendi başlarının çarelerine bakma” ve yeni ittifak arayışı konusunda zorlayabilir. Aynı zamanda Trump’ın Moskova’ya gösterdiği hürmet, Rusya’nın Washington ve Avrupa’nın üç yıldır inşa etmeye çalıştığı diplomatik tecritten çıkmasını sağladı.
Eski Başkan Barack Obama'nın Birleşmiş Milletler Büyükelçisi ve daha sonra ulusal güvenlik danışmanı olarak görev yapan Susan E. Rice, “Trump, bu ve diğer pek çok konuda şeffaf ve utanmaz bir şekilde Rusya'nın isteklerini yerine getiriyor ve ABD'yi düşmanlarımızla aynı konuma getiriyor” dedi.
Avrupalı liderler, ABD'nin Pazartesi günü BM Genel Kurulu'nda yaptığı oylama ve ABD'nin Güvenlik Konseyi'nde işgalden Rusya'yı sorumlu tutmayan alternatif bir karar için yaptığı baskı karşısında şaşkına döndüler. Bu oylamada ABD, Çin ve Rusya birlikte oy kullanırken İngiltere, Fransa ve diğer Avrupa ülkeleri çekimser kaldı.
Trump'ın danışmanları, savaşı sona erdirmek için karmaşık ve hassas bir müzakere başlattığını ve Rusya'nın görüşlerini benimsediği gerekçesiyle kendisini eleştirenlerin Ukrayna'daki şiddetin sona ermesine karşı çıktıklarını savunuyor. Son başkan Joe Biden barış yapamadı, bu nedenle Trump'ın yaklaşımı daha iyi olmalı, ya da mantık böyle gidiyor.
Beyaz Saray basın sekreteri Karoline Leavitt Salı günkü brifinginde “Başkan nasıl anlaşma yapılacağını Amerikan başkanlığı makamına gelmiş herkesten daha iyi biliyor ve bir anlaşma yapmak için her iki tarafı da masaya getirmeniz gerekir. Ve genellikle iyi bir anlaşma yaptığınızda her iki taraf da masadan biraz mutsuz ayrılır” dedi.
Zelenskiy'i dışlama konusunda çekimser davranmadı
Ancak Trump'ın amacı bir anlaşmaya varmaya çalışırken Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i dışta bırakmazken, savaşın diğer tarafındaki kişiyi, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'yi konudan uzak tutma konusunda hiç de çekingen davranmadı. Putin'i ya da Rusya'yı eleştirmekten kaçınan Trump, savaşı Ukrayna'nın “başlattığını” iddia etti ve halk tarafından seçilen Zelenskiy'i “diktatör” olarak nitelendirdi.
Dışişleri Bakanlığı'nın 2023 tarihli bir raporuna göre ABD'nin o yıl Birleşmiş Milletler'de beraber en çok oy kullandığı ülkeler arasında Kanada, İngiltere, Avustralya ve Fransa bulunuyordu. ABD'nin tartışmalı BM oylamalarında en çok anlaşmazlık yaşadığı ülkeler arasında Suriye, Nikaragua, İran, Kuzey Kore, Çin, Küba, Belarus ve Rusya yer alıyordu.
Trump küresel mutabakatın dışında kalmakla ilgili bir endişe taşımıyor. Bu hafta Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Trump’ı Rusya'ya karşı daha temkinli ve Ukrayna'nın güvenliğini savunmaya daha istekli olması için nazikçe ikna etmeye çalıştı. Ancak Trump hiç etkilenmemiş görünüyordu. Perşembe günü Beyaz Saray'da İngiltere Başbakanı Keir Starmer'ı ağırlayacak olan Trump, Atlantik ittifakının yeni gerçekliğini bir de o görüşmede ele alacak. Ancak Avrupalı yetkililer başarı için büyük umutlar beslemiyor.
Gerçek şu ki Trump, Putin ve Kuzey Kore lideri Kim Jong Un gibi liderlerden rahatsız değil. Kendisi her zaman otokratlara duyduğu hayranlığı dile getirmiştir. 2021'de Beyaz Saray'dan ayrıldıktan sonra Mar-a-Lago'daki ofisinin duvarına, yargısız infaz, keyfi tutuklama, işkence, baskı, zorla kürtaj ve zorla kısırlaştırma ile suçlanan acımasız bir diktatör olan Kim ile mutlu bir şekilde çekilmiş bir fotoğrafını astı.
Müttefikler pahasına...
Diğer başkanlar da ulusal çıkarları için reelpolitik tavizler verirken kötü karakterler ve ülkelerle ortak hareket etmişlerdir, ancak bu fazla hevesli olmadan gerçekleşip yakın müttefikler pahasına olmamıştı. Trump ise seleflerinin çoğundan daha ileri gitmekte istekli. Trump, Macron ile düzenlediği basın toplantısında Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Salman'ı gündeme getirdi. CIA, Washington Post köşe yazarı Cemal Kaşıkçı'nın vahşice öldürülmesi ve parçalara ayrılması emrini verdiğini bildirerek prensi bir katil olarak nitelendirmişti. Trump ise prensi “tüm dünyada son derece saygı duyulan, harika bir genç adam” olarak andı.
Trump, bir diktatörlük tarafından işgal edilen bir demokrasinin zor durumdaki lideri Zelenskiy için son zamanlarda böyle övgü dolu sözler söylemedi. Ukrayna, Trump'ın öngördüğü gibi ABD'nin hizalanmasının bir parçası değil. Trump Londra, Paris ve Berlin yerine Moskova, Minsk ve Pyongyang'da şubeleri olan yeni bir kulüp kuruyor.
© 2025 The New York Times Company
