Biden yönetimi, İsrail'in Gazze Şeridi'nin Refah kentindeki askeri operasyonunu sınırlama ve Hamas'la ateşkes anlaşması yapma çabalarının bir parçası olarak CIA başkanını çarşamba günü İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile görüşmeye gönderdi. Ziyaret, Başkan Joe Biden'ın İsrail'e yönelik en sert açıklamalarından bazılarını yaptığı ve İsrail'in Refah'a yönelik büyük bir kara harekâtı planlarında ilerlemesi halinde ülkeye top mermisi ve diğer silahları vermeyeceği uyarısında bulunduğu sırada gerçekleşti.
"Sivilleri Amerikan bombaları ile öldürüyor"
CNN'e verdiği bir mülakatta konuşan Biden çarşamba günü İsrail'in bölgede sivilleri öldürmek için Amerikan bombaları kullandığını da kabul etti. Biden, "Eğer Refah'a girerlerse, geçmişte Refah'la, şehirlerle ve bu sorunla başa çıkmak için kullanılan silahları tedarik etmeyeceğim" dedi. Biden, ABD'nin İsrail'in savunmasını sağlamaya devam edeceğini ancak Refah'ın kentsel alanlarına atılabilecek top mermilerinin sevkiyatını engelleyeceğini vurguladı.
Biden ilk kez nüfuzunu kullandı
Biden, 1 milyondan fazla Filistinlinin sığındığı Refah'a yönelik büyük bir saldırıda kullanılabileceği endişesiyle geçen hafta 3 bin 500 bombanın sevkiyatını durdurmuştu. Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'e düzenlediği saldırıdan bu yana Biden ilk kez İsrail'in silahları üzerindeki nüfuzunu kullanarak savaşın nasıl yürütüldüğünü etkilemeye çalıştı ve iki müttefik arasında alışılmadık bir şekilde aleni bir sürtüşme yaşandı.
Uzmanlar, bu adımların bir arada ele alındığında, Biden'ın İsrail'in Gazze'deki savaşı yürütme biçimine karşı artan hayal kırıklığının bir göstergesi olduğunu söyledi. Yine de bu adımların çatışmanın genel gidişatını değiştirmesinin pek mümkün olmadığını söylediler. İsrail'in eski ulusal güvenlik danışman yardımcılarından Chuck Freilich, "Biden'ın bastırılmış hayal kırıklığı ve sonunda patlak verdi. Yönetim İsrail'e verdiği çok güçlü destek ile iç baskı arasında ince bir çizgide yürüyor" dedi.
İlişkilerde büyüyen çatlaklar
Gazze'deki savaş yedinci ayına girerken, siviller ve savaşçılar arasında ayrım yapmayan Gazze sağlık yetkililerine göre, ölenlerin çoğu kadın ve çocuk olmak üzere ölü sayısı 34 bini aştı. Bu süreçte Biden, Ekim ayında Hamas liderliğindeki saldırının ardından İsrail'in kendini savunma hakkına tam destek veren bir pozisyondan yavaş yavaş sivil kayıpları sınırlamayı ve kuşatma altındaki Filistin bölgesine insani yardımı artırmayı amaçlayan tutarlı bir baskı kampanyasına geçti.
Bu değişim iki ülkenin on yıllardır süren ilişkilerinde giderek büyüyen çatlaklar yarattı ve bu çatlaklar son olarak İsrail'in Hamas'ın önemli bir askeri kalesi olduğunu söylediği ancak 1 milyondan fazla yerinden edilmiş Filistinlinin çadır kentlere sığındığı Refah'ı işgal etme planıyla daha da derinleşti. Hamas pazar Refah'tan Kerem Şalom'daki bir diğer hayati geçit yakınlarındaki bir İsrail mevzisine roket saldırısı düzenleyerek dört askerin ölümüne neden oldu.
ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin çarşamba günü bir Senato komitesine verdiği demeçte ABD'nin en başından beri İsrail'in bu savaş alanındaki sivilleri hesaba katmadan ve korumadan Refah'a büyük bir saldırı düzenlememesi gerektiği konusunda net olduğunu ve yine durumu değerlendirirken yüksek faydalı yük mühimmatlarının bir sevkiyatını durdurduklarını söyledi.
Demokratların baskıları da etkili oldu
İsrail'in eski diplomatlarından Alon Pinkas, ABD'nin kararında Netanyahu'ya karşı artan Amerikan hayal kırıklığının yanı sıra bazı Demokrat Kongre üyelerinin İsrail'in ABD silahlarını kullanımının daha yakından denetlenmesi yönündeki baskılarının da etkili olduğunu söyledi. Ayrıca bunun İsrail'e Refah'a yönelik geniş çaplı bir işgalin başka sonuçları olabileceğine dair bir işaret olduğunu da sözlerine ekledi. Pinkas, "Bunun arkasındaki mantık bir uyarıdır: Eğer kendinize çeki düzen vermezseniz, daha pek çok engelle karşılaşabilirsiniz" dedi.
"Yönetim yardımları gönderme niyetinde"
Ancak ABD'nin bu hamlesi İsrail'e bir mesaj verme amacı taşısa da bazı eksiklikleri var. Biden yönetimi İsrail'e verilen tüm silahları durdurmuyor ve bu noktada geçen hafta alıkonulan bombalarla ilgili nasıl bir yol izleneceği konusunda nihai bir karar vermedi. Aslında yetkililer, yönetimin 827 milyon dolar değerinde silah ve teçhizat içeren son yardım dilimini henüz onayladığını söyledi. Yetkililer, yönetimin Kongre tarafından yeni tahsis edilen paranın her dolarını gönderme niyetinde olduğunu söyledi.
Gerilim giderek arttı
Biden ve Netanyahu arasındaki gerilim son aylarda giderek arttı. Beyaz Saray'ın görüşme özetine göre, bir ay önce yapılan bir telefon görüşmesinde Biden ilk kez Netanyahu'nun rotasını değiştirmemesi halinde ABD'nin savaşa verdiği desteği yeniden gözden geçirme tehdidinde bulundu. Biden görüşme sırasında açıkça silahları sınırlayacağını ya da keseceğini söylemese de, bu ima edilen bir olasılıktı.
O zamandan bu yana Beyaz Saray, İsrail'in sivil kayıpları sınırlamak ve insani yardımların ulaştırılmasını kolaylaştırmak için daha fazlasını yaparak Başkan'ın taleplerine yanıt verdiğini belirtti. Bazı açılardan İsrail, bazı ABD'li askeri yetkililerin başından beri istediği hedefe yavaş yavaş yaklaştı: Hedefe yönelik operasyonlara öncelik veren daha detaylı bir operasyon.
Ancak Refah'ın olası bir işgali ve uluslararası arabulucular tarafından müzakere edilen ateşkes anlaşmasının şartları konusundaki farklılıklar Beyaz Saray ile İsrailliler arasında yeni gerilimlere yol açtı. İsrail ve Hamas'tan müzakereciler, ateşkes için önerilen bir anlaşmaya yönelik uluslararası baskıların arttığı bir ortamda çarşamba günü Kahire'deydi ancak İsrailli yetkililer taraflar arasında büyük uçurumlar olduğunu söyledi.
Görüşmelerle ilgili olarak isminin açıklanmasını istemeyen İsrailli bir yetkiliye göre, Netanyahu artan aciliyetin bir işareti olarak çarşamba günü öğleden sonra İsrail'de CIA Direktörü William Burns ile bir araya geldi. Rehine müzakereleri konusunda bilgi sahibi bir başka kişi de Burns'ün İsrail'e gittiğini doğruladı. Burns son günlerde Gazze'de tutulan rehinelerin ve İsrail'de tutulan Filistinli mahkumların serbest bırakılmasını sağlayacak bir ateşkes anlaşması için bölgede mekik dokuyordu.
©️ 2024 The New York Times Company
