Raja Abdulrahim / The New York Times
Suriye'de Beşar Esad’ın devrilmesinden bu yana yapılan ilk yurtiçi uçuş çarşamba sabahının ilerleyen saatlerinde Halep Uluslararası Havalimanı’na inmeden hemen önce, son hazırlıklar hâlâ devam ediyordu. İşçiler, pistin yanındaki çimenlik bir alandan yaklaşık bir düzine boş mühimmat kutusunu, gaz maskelerini ve miğferleri aceleyle kaldırıyordu.
Suriye’nin başkenti Şam’dan kalkan Suriye Havayolları uçağı planlanandan bir saatten fazla bir gecikmeyle indiğinde, büyük bir gazeteci kalabalığı ve güvenlik personeli bir sorun çıkma ihtimaline karşı hazır bekliyordu.
Uçuş sorunsuz geçti. Bu 10 gün önce Beşar Esad’ı başkanlıktan indiren grupların umduğu bir işaretti: Suriye’nin yeni geçiş hükümeti ülkeyi yönetebilecek durumda. Yönetimi ele geçiren gruplar Suriyelilere temel hizmetleri, yurtiçi ve uluslararası uçuşlar dâhil, sağlayabileceklerini kanıtlamak istiyor.
Esad sonrası ilk uçuşun anlamı
Halep havalimanını denetlemek üzere Hayat Tahrir el-Şam (HTŞ) tarafından görevlendirilen Anas Rustum “Bunu büyük bir başarı olarak görüyoruz, bu ülkeyi yeniden inşa etmeye geliyoruz” dedi. HTŞ, Esad hükümetine karşı yapılan saldırıya liderlik eden ve şimdi Şam’daki geçiş hükümetinin başında bulunan muhalif grup.
Yeni inen Airbus A320’nin arkasında durduğu havaalanı terminalinin önünde konuşan Rustum, Suriye liderlerinin tüm ülkelere ve havayollarına uçuşları memnuniyetle karşılamaya açık olduklarını söyledi.
Hizmetlerin yeniden sağlanmasına yönelik başka bir adım olarak, Suriye Merkez Bankası Çarşamba günü ATM’lerin ve elektronik ödeme hizmetlerinin yeniden devreye alındığını duyurdu. Ancak zorluklar hâlâ dev boyutlarda.
Suriye'nin hâlâ bütünlük içinde değil
Yeni hükümet Suriye’nin tamamını kontrol etmiyor. Esad’ı deviren muhalif ittifak kuzeybatının büyük bir kısmını ve doğu ile güneyin bazı kesimlerini kontrol ederken, diğer gruplar ülkenin geniş bölgelerini elinde tutuyor. İsrail ordusu geçen hafta güney Suriye’de toprak ele geçirdi ve Binyamin Netanyahu, salı günü bu bölgeyi bir süre daha işgal altında tutacağını belirtti.
Geçiş hükümeti ayrıca Esad döneminde ülkeye uygulanan ağır yaptırımları da devraldı. ABD, Birleşmiş Milletler ve diğerleri hâlâ HTŞ’yi bir terör örgütü olarak tanımlıyor, bu da ülkenin yeniden inşasına yardım almasını engelleyip hükümetlerin yardım göndermesini zorlaştırabilir. Grup liderleri yaptırımların kaldırılması çağrısında bulundu ve tüm silahlı grupların dağıtılacağına söz verdi.
Halep havaalanı yeni bir dönemi işaret ederken, savaşı hatırlatan izler çarşamba günü hâlâ yakındaydı. Suriye’nin yaklaşık 14 yıllık iç savaşı boyunca, bu sivil tesis, Esad hükümeti tarafından muhaliflere ve muhaliflerin elindeki bölgelerde yaşayan sivillere saldırılar düzenlemek için kullanılmıştı.
Neredeyse 30 yıldır havaalanında kule operatörü olarak çalışan Ahmed İbrahim, Esad güçlerinin kontrol kulesinin tepesine çevredeki mahallelere ateş açmak için bir makineli tüfek yerleştirdiğini ve pistin yanındaki çimenlik alana roket rampaları kurduğunu söyledi.
Havaalanı personeli birkaç gün önce bu rampaları kaldırdı. O bölgede bırakılmış boş mühimmat kutuları Çarşamba sabahı alındı. Uçuş, ana kontrol kulesi geçen yıl depremde ve muhaliflerin 30 Kasım’da şehri ele geçirmesinden sonraki kısa çatışmalarda hasar gördüğü için yedek bir kule tarafından yönetildi. Ana kuledeki pencereler kurşun delikleriyle doluydu.
Muhaliflerin saldırıları ve Esad rejiminin düşüşü, Suriye’deki uçuşları durdurmuştu. Çarşamba gününe kadar, ülkede uçan tek uçaklar, İsrail savaş uçaklarının Suriye askeri ve deniz mevzilerine yönelik yüzlerce saldırı gerçekleştiren uçaklarıydı. Birleşmiş Milletler, İsrail’e Suriye’ye yönelik saldırılarını durdurması ve ülkenin egemenliğine saygı göstermesi çağrısında bulunmuştu.
“Havaalanının çalışması, gökyüzünün işletilmesiyle bağlantılı. Ve hava koridorları, komşu ülkelerle bağlantılı” dedi Rustum.
Küçük, şık giyimli bir adam olan ve iç savaşın başlamasından bir yıl sonra, 2012 yılına kadar havaalanının iletişim müdürü olarak görev yapan Rustum, çarşamba günü heyecanını gizleyemiyordu. Suriye yetkililerinin komşu ülkelerle temasta olduğunu ve bu ülkelerin Suriye’ye uçuşlara yeniden başlamaya hazır olduklarını söyledi.
İbrahim, muhalifler Halep’i ele geçirdiğinde, havaalanı çalışanlarının başta korktuklarını söyledi. Ancak kısa sürede muhalif liderlerin tüm havaalanı personelini işlerine geri çağırmasıyla rahatladıklarını anlattı.
İbrahim, yurtiçi ve uluslararası havacılığın, Esad sonrası yeni Suriye’nin bir sembolü olabileceğini umduklarını belirtti.
Esad dönemi aksayan havayolları
Suriye Havayolları, ülkenin iki ulusal havayolundan biri. Ancak uluslararası yaptırımların yıllar boyunca etkisiyle, birçok uçağı yedek parça eksikliği nedeniyle çalıştırılamıyordu.
Halep’teki sivil havaalanının bitişiğindeki Neyrab askeri havaalanı, Esad yıllarında hükümet güçlerinin muhalif bölgeleri bombalamak için kullandığı Sovyet dönemi savaş uçaklarına ve helikopterlere ev sahipliği yapıyordu.
Askeri bölüm, Esad rejimini destekleyen Rus güçleri tarafından da kullanılan bir alan, artık terk edilmiş durumda. Bir duvarda Esad yanlısı grafitiler yazılı. Askeri havaalanındaki bir Rus karakolunda, masanın üzerinde Rusça gazeteler dağınık bir şekilde duruyor. Bir köşede hurda metal ve betondan yapılmış ilkel dambıllar yer alıyor.
Askeri karakolun avlusunda, yüzü yırtılmış bir Vladimir Putin posteri duruyor. İçeride ise Putin’in Esad ile bir arada olduğu bir fotoğrafın üzerine yumurta sürülmüş.
© 2024 The New York Times Company
