Linda Qiu / New York Times
Ekonominin durumuna ilişkin tüketici duyarlılığı 2024 başkanlık seçimlerinin şekillenmesinde önemli rol oynuyor. Başkan Joe Biden hala en büyük zayıflıklarından biri olan yüksek enflasyonla nasıl başa çıkacağını düşünüyor. Eski Başkan Donald Trump'ın sık sık yaptığı ekonomik övünmeler, pandeminin yol açtığı kitlesel iş kayıpları ve tedarik zinciri aksaklıkları nedeniyle zayıflıyor. Peki ABD'nin ekonomisi hakkındaki iki başkan adayının iddiaları ne kadar doğru?
Her iki aday da enflasyonu yanlış yansıttı
Ne söylendi?
"Sadece duymak istedikleri rakamları koymadığınızda her şeyi topladığınızda enflasyon muhtemelen %40 veya %50'dir." -Trump'ın haziran ayında Detroit'teki konuşması
"Her şeyi eklediğinizde, enerji fiyatlarını eklediğinizde, faiz oranlarını eklediğinizde bunun %50'ye kadar çıkabileceğini düşünüyorum." -Trump haziran ayında Fox News'a verdiği röportajda
Bu ifadeler yanıltıcı. Trump'ın kampanya sözcüsü Karoline Leavitt, Ocak 2021'den bu yana enerji fiyatlarında %41'lik bir artış olduğunu ve bu süre zarfında benzin gibi belirli enerji maliyetlerinin fiyatlarının %50'den fazla yükseldiğini belirtti. Ancak genel enflasyon için kullanılan tüketici fiyat endeksi, Ocak 2021'den bu yana Trump'ın tahmininin yarısından daha az, yaklaşık %20 oranında arttı. Yıldan yıla enflasyon Haziran 2022'de %9,1 ile zirve yaptı.
Buna karşılık Trump döneminde endeks Ocak 2017'den Ocak 2021'e kadar kümülatif olarak yaklaşık %7,4 artmış ve yıllık enflasyon Temmuz 2018'de %2,9 ile zirve yaptı. Endeks enerji fiyatlarını içeriyor, ancak Trump 1980'lerden bu yana çeşitli nedenlerle faiz oranlarını içermediği konusunda haklı. Çalışma İstatistikleri Bürosu'ndan ekonomistler, endeksin neden ipotek oranları yerine kira maliyetlerini dikkate aldığını açıklayan 1982 tarihli bir makalede, ipoteklerin kısmen geleceğe yönelik yatırımlar olduğunu, enflasyon endeksinin ise sadece mevcut tüketime odaklanması gerektiğini yazdılar.
Harvard Üniversitesi'nde ekonomist olan Judd Cramer, faiz oranlarının endekse dahil edilmesi ve hesaplamada yeterince ağırlığa sahip olması halinde, ortaya çıkan endeksin Biden döneminde %50 oranında yükselmiş olabileceğini söyledi. Cramer, borçlanma maliyetlerinin endekse dahil edilmesinin etkisini ve tüketici duyarlılığıyla ilişkisini değerlendiren yakın tarihli bir çalışma raporunun yazarlarından biriydi. Çalışmaya göre, konut maliyetleri ve faiz ödemeleri hesaba katıldığında, yıllık enflasyon Kasım 2022'de %7,1 olan resmi oranla karşılaştırıldığında %18'e ulaştı. Ancak Cramer, Trump'ın faiz oranlarını hesaba katan bir endeksi daha doğru bir gösterge ya da "gerçek" enflasyon oranı olarak nitelendirmesini reddetti.
Ne söylendi?
"Enflasyonun biraz yükseldiğini düşünüyorum. Ben geldiğimde %9'du, şimdi ise %3 civarında." - Biden, mayıs ayında Yahoo! Finance ile yaptığı bir röportajda
Yanlış. Biden'ın göreve geldiği Ocak 2021'de yıllık enflasyon %1,4 idi. Başkanlığının üzerinden bir yıldan fazla bir süre geçtikten sonra, Haziran 2022'de %9,1 ile zirve yaptı ve mayıs ayında %3,3'e düştü.
Trump, Biden yönetimindeki istihdam artışına ilişkin yanlış iddialarda bulundu
Ne söylendi?
"İşlerin yüzde yüzü kaçaklara gitti." - Trump Detroit etkinliğinde
Yanlış. Resmi istihdam tahminleri Trump'ın açıklamasını desteklemiyor. Çeşitli grupların tahminleri, ülkede yasa dışı olarak yaşayan göçmen nüfusunun son yıllarda arttığını, ancak Biden'ın başkanlığı sırasında yaratılan tüm işleri almaya yetecek kadar olmadığını gösteriyor. Trump'ın kampanya sözcüsü Leavitt, mayıs ayında 414.000 yabancı doğumlu işçinin arttığını, buna karşılık geçen ay 663.000 yerli doğumlu işçinin azaldığını belirtti. Ancak aylık dalgalanmalar hikayenin tamamını anlatmıyor. Örneğin nisan ayında yabancı işçi sayısı 632.000 azalırken, yerli işçi sayısı 866.000 arttı. Genel olarak, Çalışma İstatistikleri Bürosu 2023 yılında ülkede hem yasal hem de yasa dışı olarak yaşayan 29,9 milyon yabancı işçinin ve 131,1 milyon yerli işçinin istihdam edileceğini tahmin ediyor. Bu, 2020'den bu yana istihdam edilen yabancı işçilerde 5,1 milyon, yerli işçilerde ise 8,1 milyonluk bir artış anlamına geliyor.
Ne söylendi?
"Biden döneminde mart ayında sıfır imalat işi yaratıldı. Bunu biliyorsunuz, değil mi? Sıfır. Böyle bir şey olduğunu hiç sanmıyorum. Sıfır. Bunu yapmak çok zor. Sıfır." -Trump mayıs ayında Wisconsin'de bir mitingde,
Yanlış. İmalat sektörü şubat ayından mart ayına kadar toplamda yaklaşık 6,000 kişilik istihdam kaybı yaşadı ancak Trump bunun daha önce görülmemiş bir durum olduğu konusunda yanılıyor. Aksine, Çalışma İstatistikleri Bürosu'nun 1939 yılında aylık imalat istihdamını takip etmeye başlamasından bu yana, sektör ayların yaklaşık %40'ında iş kaybetti.
Ne söylendi?
"Şimdiden 15 milyon yeni istihdam yarattık. Bu bir rekor."-Biden haziran ayında yaptığı bir konuşmada
Bunun bir bağlama ihtiyacı var. Ekonomi, Biden'ın göreve geldiği Ocak 2021'den mayıs ayına kadar 15,6 milyon istihdam ekledi. Ham rakamlara göre, bu gerçekten de üç yıl içinde yeni işlerde en az 1945'ten bu yana diğer başkanların dört yıllık görev süreleri boyunca eklenen sayıdan daha büyük bir artış. Ancak yüzde olarak bakıldığında, Biden'ın ilk 40 ayı hala bazı seleflerinin tam dönemlerindeki istihdam artışının gerisinde kalıyor. Başkan Ronald Reagan'ın ikinci dönemindeki %11,2 ve Başkan Jimmy Carter'ın dört yıllık görev süresindeki %12,8'lik istihdam artışına kıyasla Biden döneminde ekonomi %10,9 daha fazla istihdam yarattı.
Biden elbette görevdeki 3 buçuk yılını seleflerinin tüm dönem ya da başkanlıklarıyla kıyaslıyor, dolayısıyla kıyaslama eşdeğer değil. Dahası, Biden'ın görevdeki ilk yılları, koronavirüs pandemisinin yol açtığı tarihi iş kayıplarını takip etti. En önemlisi, başkanlar ekonominin durumundan tek başına sorumlu değil.
İki aday 2017 vergi indirimleri konusunda da tartıştı
Ne söylendi?
"Vergilerinizi dört katına çıkarmak istiyorlar." - Trump haziran ayında Las Vegas'ta düzenlenen bir mitingde
"Sürelerinin dolmasına izin verecekler. Size şimdiye kadar sahip olduğunuz en büyük vergi artışını verecekler, hem de dört katına." -Trump haziran ayında Detroit'te bir kampanya etkinliğinde
Yanlış. Trump'ın 2017'de imzaladığı vergi indiriminin birçok unsuru 2025'te sona erecek ve Biden yüksek gelirliler ve şirketler için bazı vergi artışları önerdi. Ancak bu, vergilerin dört katına çıkarılması anlamına gelmiyor. 2017 vergi indirimleri kişisel vergi oranlarını düşürdü, standart kesintiyi artırdı ve çocuk vergi kredisini iki katına çıkardı, ancak aynı zamanda eyalet ve yerel vergiler için kesintiyi de sınırladı. Washington'da mali konuları inceleyen bir düşünce kuruluşu olan Urban-Brookings Vergi Politikası Merkezi'ne göre, 2025 yılında yasanın ortalama vergi oranını %1,4 oranında azaltması bekleniyor. En yüksek gelire sahip %5'lik kesim %2.4 ile en büyük değişikliği görecektir. Leavitt, muhafazakar bir düşünce kuruluşu olan Vergi Vakfı tarafından yapılan ve 2017 yasasının hükümlerinin uzatılmaması halinde vergi mükelleflerinin ortalama 2.800 dolarlık bir artış göreceğini tahmin eden bir analize atıfta bulundu.
Biden da sürekli olarak yılda 400.000 doların altında kazanan kişilerin vergilerinin artırılmasını desteklemediğini söyledi. Başkan son bütçesinde, bu eşiğin altında kazananlar için vergi indirimlerinin uzatılmasını önerdi.
"Zenginlerin ve büyük şirketlerin adil paylarını ödemelerini sağlamak için ek reformlar" çağrısında bulunan bütçe, 400.000 doların üzerinde kazanan bekârlar ve 450.000 doların üzerinde kazanan aileler için en yüksek bireysel gelir oranının %37'den %39,5'e çıkarılmasını öngörüyor. Ayrıca, çocuk vergi kredisinin daha da genişletilmesi ve çocuksuz işçiler için kazanılan gelir vergisi kredisinin kalıcı hale getirilmesi de dahil olmak üzere, ortalama ve düşük gelirliler için kişisel vergileri azaltacak çeşitli hükümler içeriyordu.
Biden'ın geçen yılki benzer bütçesinin Vergi Politikası Merkezi tarafından yapılan analizine göre, Biden'ın önerileri ortalama vergi oranını yaklaşık %1,9 artıracak. En üstteki %0,1'lik kesim yaklaşık %13,9 ile en büyük artışı görürken, düşük gelirlilerin vergilerinde bir azalma olacaktır. Bu da Trump'ın uyardığı %300'lük artışın yakınından bile geçmiyor. Vergi Vakfı da benzer şekilde Biden'ın önerilerinin vergi sonrası geliri tüm gelir gruplarında yaklaşık %1,1 ve ekonomik büyümedeki tahmini kayıp hesaba katıldığında %2,8 oranında azaltacağını tahmin ediyor.
Abartılı ifadeler
Ne söylendi?
"Süper zenginler için 2 trilyon dolarlık bir vergi indirimi sağladı, bu da borcu artırmaktan başka bir işe yaramadı ve sıradan insanlar ve onların iş yapma ve büyüme becerileri üzerinde çok az etkisi oldu." -Biden haziran ayında bir kampanya etkinliğinde
Bu durum abartılı. Aksi yöndeki algılara rağmen, sadece en yüksek geliri elde edenler değil, çoğu Amerikalı 2017 yasası kapsamında vergi indirimi aldı. Vergi indirimi federal borcu artırdı, ancak bazı çalışmalar ekonomik büyümeyi teşvik ettiğini gösterdi. Leavitt, 2017 yasasının aynı zamanda çocuk vergisi kredisini artırdığını ve standart kesintiyi artırarak vergileri basitleştirdiğini, bunların da sıradan insanlara fayda sağlayan hükümler olduğunu belirtti. Bağımsız Vergi Politikaları Merkezi, 2018 yılında insanların %64,8'inin federal gelir vergisinde indirim aldığını, %6,3'ünün ise artış yaşadığını tahmin ediyor. 50.000 ila 75.000 dolar arasında kazanan Amerikalıların yaklaşık %81,7'si (kabaca medyan gelir) ortalama 750 dolarlık bir vergi indirimi aldı. Bu, Kongre'nin partizan olmayan analistlere sahip Vergilendirme Ortak Komitesi'nin tahminleriyle tutarlı. Yüksek gelirliler vergi indirimi kapsamında çok daha iyi bir performans sergilerken, en yüksek gelire sahip %1'lik kesim ortalama 30.000 $'lık vergi indirimiyle toplam faydanın yaklaşık %17'sini elde etti.
©️ 2024 The New York Times Company
