Jeanna Smialek / The New York Times
Market alışverişi yapanlar bir şeylerin yanlış gittiğini fark ediyor. Hava dolu cips poşetleri. Azalmış deterjan paketleri. Şirketler fiyatlarını düşürmeden ürünlerini küçültüyor ve Reddit'ten TikTok'a ve The New York Times'ın köşe yazılarına kadar kadar tüketiciler, yaygın olarak shrinkflasyon olarak bilinen bu eğilime karşı öfkeyle dolup taşıyor. Bu uygulama yeni değil. Satıcılar yüzyıllardır fiyatları yükseltmemek için sessizce ürünleri küçültüyorlar ve uzmanlar bunun en azından 1988'de Chock Full o'Nuts'ın 1 kiloluk kahve kutusunu yaklaşık 350 grama kadar indirdiği ve rakiplerinin de bunu takip ettiği zamandan beri bariz bir kurumsal strateji olduğunu düşünüyor.
Ancak bugün öfke çok şiddetli. Başkan Joe Biden kısa süre önce yayınladığı bir videoda bu öfkeyi dile getirdi. Biden, "Beni en çok kızdıran şey, dondurmaların fiyatlarının değil ama boyutlarının küçülmesi" diye yakındı. Peki shrinkflasyon ekonomik olarak nasıl işliyor? Amerika Birleşik Devletleri'nde daha sık mı yaşanıyor ve eğer öyleyse, bu resmi verilerin enflasyonun gerçek boyutunu yakalayamadığı anlamına mı geliyor?
2016'ya göre daha az görülüyor
2016'da shrinkflasyon yaygındı. İnanması zor olabilir ama shrinkflasyon bugün birkaç yıl öncesine göre daha az yaşanıyor gibi görünüyor. Hükümet, resmi enflasyon verilerini ürünlerin küçülmesini hesaba katacak şekilde ayarlıyor ve boyut ayarlamalarını izleyen veri toplayıcılar, 2023'te birkaç yıl öncesine göre daha az ev eşyası ve gıda ürününün küçülmesi vakası yakaladı.
Miktar azaltma, genel enflasyonun düşük olduğu 2016 yılında sık görülüyordu. Çalışma İstatistikleri Bürosu analistleri, 2020'de pandeminin başlamasından sonra bunun daha nadir hale geldiğini ve son zamanlarda pandemi öncesi seviyelere dönmeye başladığını söyledi. Ancak bazı ürünlerin boyutlarında yapılan değişiklikler şu an daha fazla.
Temizlik ürünlerindeki etkisi arttı
Küçülme bu kadar sık yaşanmasa da, bugün şekerleme, deterjan ve tuvalet kağıdı gibi birkaç önemli kategoride büyük bir etkiye sahip. Kağıt havlu ve tuvalet kağıdı gibi ürünlerde 2015-19 yılları arasında yüzde 1,2 puan olan küçülme, 2019-23 yılları arasında enflasyona yaklaşık yüzde 3,6 puan katkıda bulundu. Son yıllarda miktar azaltımı şekerleme ve temizlik ürünlerindeki fiyat artışlarına da daha fazla katkıda etkili oldu.
Skimpflasyon ölçülmüyor
Atıştırmalıklarda küçülen boyutlar enflasyona 2,6 yüzde puan katkıda bulundu, bu da kabaca 2015-19 yılları arasındaki katkıya paralel. Hükümet henüz küçülmenin 2019-23 döneminde genel enflasyona ne kadar katkıda bulunduğuna dair bir analiz yayınlamadı. Shrinkflasyon ölçülürken, skimpflasyon ölçülmüyor. Shrinkflasyon resmi enflasyon verilerinde yer alıyor ancak tüketicilere pahalıya mal olan bir başka sinsi güç istatistiklerde gözden kaçıyor. Şirketler bazen maliyetlerden tasarruf etmek için daha ucuz malzemeler kullanıyor ve bu da skimpflasyon olarak adlandırılıyor. Hükümetin bunu ölçmesi çok daha zor.
Tüketiciler boyuta değil fiyata bakıyor
Kağıt havlu rulonuzun maliyeti aynıysa daha az yaprak satın alıyor olabilirsiniz. Kağıt havlularınız aynı boyuttaysa ancak daha kötü malzemeden yapılmışsa hükümet bunu enflasyon olarak kaydetmez. Yani aldığınız hazır yemeklerde zeytinyağı yerine bitkisel yağ kullanmaya başlandıysa bu verilere yansımayacaktır. Şirketler bunu yapıyor çünkü işe yarıyor. Şirketler basit bir nedenden ötürü daha fazla ücret almak yerine ürünlerini küçültmeyi tercih ediyor: Tüketiciler genellikle fiyatlara boyutlardan daha fazla önem veriyorlar. Harvard Business School'da profesör olan John Gourville, miktar azaldığında insanların genelde fark etmediğini söyledi.
Ünlü bir örnekte, Dannon yoğurtları rakibi Yoplait'ten daha büyük kaplarda satıyordu. Tüketiciler Dannon'un yoğurdunun daha pahalı olduğuna ikna oldu, sadece daha büyük olduğu gerçeğini anlamamışlardı. Gourville, sonunda şirketin pes ettiğini ve ambalajını küçülttüğünü aktardı. Times'ın 2003'teki haberine göre, boyut küçültmenin hemen ardından düşüşe geçen Dannon'un yoğurt satışları o zamandan bu yana toparlandı. Ve Dannon artık sattığı her bir bardak yoğurttan daha fazla kar elde ediyor.
Yine de tüketiciler geri adım atabilir. Bazı fiyatlandırma uzmanları, şirketler tüketicilerini değil sadece karlarını düşündüklerinde, sürekli miktar azaltmanın müşterileri kaçırabileceğinden endişe ediyor. Hammadde maliyetleri artarken ve enflasyon manşetlerdeyken, tüketiciler büyük olasılıkla şirketlerin bu artışların bir kısmını yansıtmaları gerektiğini anlamışlardır. Hatta bazı uzmanlara göre tüketiciler daha küçük ürünleri daha büyük fiyat etiketlerine tercih etmiş bile olabilirler.
© 2024 The New York Times Company
