Jim Tankersley / New York Times
Super Bowl günü Beyaz Saray cips, kurabiye ve spor içecekleriyle dolu bir masanın yanında oturan ve gülümseyen Başkan Joe Biden'ın fiyatlarda herhangi bir indirim yapmadan popüler gıdaların paket boyutlarını ve porsiyonlarını küçülten şirketleri eleştirdiği kısa bir video yayınladı. Biden “Shrinkflasyon dedikleri şeyden bıktım artık” dedi.
While you were Super Bowl shopping, did you notice smaller-than-usual products where the price stays the same?
— President Biden (@POTUS) February 11, 2024
Folks are calling it Shrinkflation and it means companies are giving you less for every dollar you spend.
I’m calling on the big consumer brands to put a stop to it. pic.twitter.com/wL1NsEh78F
Porsiyon az fiyatlar yüksek
Video sosyal medyada viral oldu ve on yıldan uzun bir süredir “shrinkflasyon” trendlerini inceleyen Edgar Dworsky adlı bir tüketici savunucusunu sevindirdi. Dworsky, ilki 2023'ün başlarında, ikincisi de videonun yayınlanmasından birkaç gün önce olmak üzere Biden'ın ekonomi yardımcılarına iki kez brifing verdi. İlk brifing hiçbir yere varmamış gibi görünüyordu. İkincisinde ise Biden'ın yeni favori ekonomik argümanı olan, şirketlerin fiyatlardaki hızlı yükselişi kullanarak ceplerini doldurdukları, tüketicilere daha az şey verirken fiyatları yüksek tuttukları iddiası açıkça dile getirildi.
Başkan'ın videosunda yer alan Oreos ve Wheat Thins gibi ürünlerin hepsi Dworsky'nin Consumer World web sitesinde belgelediği shrinkflasyon örnekleriydi. Enflasyon ılımlı bir seyir izlese de, tüketiciler yüksek market fiyatlarına öfkelenmeye devam ediyor. Dworsky, Biden'ın küçülmeye odaklanmanın gücünü fark etmesinden memnun olduğunu söyledi. Bir röportajında "İyi bir sözcü buldum. Bu seviyeye yükselmiş çok fazla tüketici eğitimi konusu düşünemiyorum” dedi.
Artan fiyatlar nedeniyle onay oranlarının düştüğünü gören Biden, yeniden seçilme kampanyasının ortasında sevdiği bir suçlama mesajı buldu: şirketlerin kar marjları yüksek kalsa bile, fiyatları artırırken ya da sabit tutarken, şekerlemelerin, dondurma kutularının ve diğer gıda maddelerinin boyutlarını küçülttükleri için şirketleri eleştirmek.
Cezai adımlar atabilir
Hükümet yetkilileri ve diğer müttefikler, Başkan'ın bu taktikle şirketleri Amerikalıları ‘kazıklamakla’ suçlamaya başladığını ve bu uygulamayı engellemek için yeni cezai adımlar atmayı düşündüğünü söylüyor, ancak atabileceği adımları belirtmiyorlar. Biden'ın önümüzdeki hafta yapacağı Ulusa Sesleniş konuşmasında da shrinkflasyonu eleştirmesi bekleniyor. Biden ayrıca, Federal Ticaret Komisyonu'nun marketler de dahil olmak üzere, şirketlerin fahiş fiyatlarını daha agresif bir şekilde soruşturması ve cezalandırması için güçlendirmeyi amaçlayan yeni bir yasayı da benimseyebilir.
Büyük şirketleri suçladı
Beyaz Saray yetkilileri Senatör Bob Casey'nin bu konuda Başkan'ın kulağını çınlattığı belirtiyor. Casey'nin ofisi geçen yıl, atıştırmalıklar ve tuvalet kağıtlarında görülen fiyat artışlarının yaklaşık onda birinin, şirketlerin bir poşetteki kurabiye ya da bir rulodaki yaprak sayısını azaltmasından kaynaklandığını hesaplayan sert bir shrinkflasyon raporu yayınladı. Casey, yeniden seçilme kampanyasında bu konuyu merkeze alarak, tüketicileri temel ihtiyaç maddelerini yeterli miktarda almakta zorlayan fiyat artışları için büyük şirketleri suçladı. Bir röportajında “Bunların bazıları gerçekten zararlı. Kağıt havlu almak ya da tavuk almak ya da market alışverişi yapmak ya da çocuk bezi almak için bir yıl bekleyemezsiniz” dedi.
Liberal senatörler ve Washington'daki bazı düşünce kuruluşları, görev süresinin başlarında Biden'ı, tüketici fiyatlarında son kırk yılın en büyük artışı hakkında kurumsal açgözlülüğü suçlamaya itti. Senatör Elizabeth Warren, 2021'de fiyatlar yükselmeye başladığında şirketleri tüketicileri kazıklamakla suçladı.
Harvard Üniversitesi'nden Jason Furman gibi önceki yönetimlerin kıdemli yetkilileri de dahil olmak üzere bazı Demokrat ekonomistler, enflasyonun sorumlusunun fiyat artışları olduğu iddialarını reddetti. Biden bu argümanı sadece kısmen benimsedi, et ve petrol şirketlerini seçici bir şekilde eleştirdi ve pandemi nedeniyle tıkanan tedarik zincirleri de dahil olmak üzere enflasyonun diğer itici güçleri hakkında kapsamlı bir şekilde konuştu.
Biden'ın eski ekonomi danışmanı Bharat Ramamurti, “Bazı insanların istediği kadar geniş bir azar değildi” dedi ve yine de Biden'ın 2021 ve 2022'de seslendiği şirketlerden öfkeli telefonlar aldığını söyledi. Ramamurti, o zamandan bu yana yapılan anketlerin, Amerikalıların bakkaliye ürünleri de dahil olmak üzere fiyat artışları nedeniyle şirketlere kızgın olduğunu gösterdiğini belirtti. Ramamurti, Biden'ın shrinkflasyon stratejisinin bir parçasının da ‘halkla ortak yerde buluşmaya çalışmak ve gerçekten akılda kalan konular hakkında konuşmak” olduğunu söyledi.
Gıda maliyetleri düştü
Beyaz Saray yetkilileri konunun politik olduğunu kabul ediyor ancak Biden'ın söylemini başka faktörlerin de yönlendirdiğini söylüyor. Ekonomistler enflasyon düşerken bile şirket kar marjlarının ısrarla yüksek kalması karşısında şaşırmış durumda; gıda üretim maliyetleri geçtiğimiz yıl market raflarındaki gıda fiyatlarından çok daha hızlı düştü. Biden seçmenlerle market fiyatlarını kapsamlı bir şekilde tartıştı. Super Bowl videosunda da belirttiği gibi, kendisi bir dondurma fanatiği.
Biden'ı şirketleri fiyat artışları konusunda daha erken ve daha agresif bir şekilde hedef almaya iten savunucular, Başkan’ın yeni odak noktasını memnuniyetle karşıladılar. Washington'daki liberal düşünce kuruluşu Groundwork Collaborative'in yönetici direktörü Lindsay Owens, bir röportajda Biden'ın yorumlarının, seçmenlerin düşen enflasyona rağmen bakkaliye ve diğer temel fiyatların neden inatla yüksek kaldığını anlamalarına yardımcı olmak için iyi bir zamanlama olduğunu söyledi. Owens “Tedarik zinciri kısmı artık insanlarda yankı uyandırmıyor. Raflar dolu. Son kilometreyi anlatmaya çalıştığınızda, bu onun önemli bir parçası” dedi.
© 2024 The New York Times Company
