Adam Rasgon, Liam Stack, Natan Odenheimer / New York Times
İsrail'in eski savunma bakanlarından Moshe Yaalon, İsrail'i Gazze Şeridi'nde savaş suçu işlemek ve etnik temizlik yapmakla suçlayarak, savaş zamanında güvenlik kurumunun bir üyesinden nadir görülen bir eleştiri getirdi. Moshe Yaalon'un İsrail'in en büyük televizyon kanallarından birine verdiği röportaj da dahil olmak üzere birçok kez yaptığı yorumlar, İsrail ordusunun Gazze'deki tutumuna yönelik eleştirilerin arttığı bir dönemde geldi. Eleştiriler, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun müttefikleri tarafından hızla yalanlandı ve kınandı; ülkeye zarar vereceği ve düşmanlarına yardım edeceği söylendi.
Yaalon, ikinci ayaklanma sırasında İsrail ordusunun genelkurmay başkanı ve mevcut savaştan önce İsrail ile Hamas arasındaki en uzun çatışma olan 2014 Gazze savaşı sırasında Netanyahu'nun savunma bakanı olarak görev yaptı. Ancak 2016 yılında Netanyahu ile yollarını ayırdı ve o zamandan beri İsrailli liderin eleştirmenlerinden biri haline geldi.
'İlhak ve etnik temizliktir'
Cumartesi günü düzenlenen bir etkinlikte Yaalon, Netanyahu hükümetini Gazze'deki eylemlerinden dolayı kınadı. Yaalon "Bizi sürükledikleri yol işgal, ilhak ve etnik temizliktir. Kuzey şeridine bakın” dedi. Ayrıca İsrail'in, Netanyahu hükümetindeki aşırı sağcı politikacılar tarafından desteklenen bir fikir olan Gazze'de yerleşim yerleri inşa etme yönüne doğru çekildiğini söyledi. Etkinlikte röportajı yapan kişi Yaalon'a İsrail'in etnik temizlik yapma yolunda olduğunu düşünüp düşünmediğini sorduğunda Yaalon şu yanıtı verdi: "Beit Lahia diye bir yer yok. Beyt Hanun yok. Şu anda Jabalia'da operasyon yapıyorlar. Temelde Arapların bölgesini temizliyorlar" dedi ve İsrail'in militan grup Hamas'a karşı başlattığı yeni saldırının son aylarda büyük hasara yol açtığı Gazze'nin kuzeyindeki kasaba ve şehirlere atıfta bulundu. Ekim 2023'te Hamas öncülüğünde İsrail'e düzenlenen ölümcül saldırıya yanıt olarak başlayan savaştan bu yana Gazze'de on binlerce Filistinli öldürüldü.
İddialarını ikiye katladı
Yaalon pazar günü bir devlet radyosuna verdiği demeçte suçlamalarını ikiye katlayarak Netanyahu hükümetinin İsrailli komutanları Uluslararası Ceza Mahkemesi'ndeki davalara maruz bıraktığını ve hayatlarını riske attığını söyledi. Reshet Bet radyo kanalına konuşan Yaalon, İsrail Savunma Kuvvetleri'ni kastederek "Kuzey şeridinde görev yapan IDF komutanları adına konuşuyorum. Bana ulaşarak orada olup bitenlerden duydukları korkuyu dile getirdiler" dedi. Yaalon daha sonra hükümete açık bir göndermede bulundu: “Günün sonunda savaş suçu işliyorlar” derken, sorununun askerlerde olmadığını da açıkça ifade etti. Pazar gecesi yayınlanan bir başka röportajında ise yine sözlerinin arkasında durdu ve hatta artık İsrail'in dünyanın en ahlaklı ordusuna sahip olduğunu söylemediğini belirtti ki bu iddia ülkeyi savunanlar tarafından sıklıkla dile getiriliyor.
'Orduyu yozlaştırdı'
İsrailli yayın kuruluşu Channel 12'ye verdiği demeçte “Bunu söylemek benim için çok zor” diyerek İsrail'in siyasi liderliğinin “orduyu yozlaştırdığını” da sözlerine ekledi. Ordunun, operasyonel nedenlerle hareket ettiğine inanarak kasabaların boşaltılması emrini verdiğini söyledi. Ancak İsrail'in bazı siyasi liderlerinin aslında yerleşim yerleri için bölgeyi boşaltma niyetinde olduğunu öne sürdü. İsrail ordusu, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin Netanyahu ve eski savunma bakanı Yoav Gallant hakkında Gazze'de insanlığa karşı suç ve savaş suçu işledikleri gerekçesiyle tutuklama kararı çıkarmasından 10 gün sonra gelen Yaalon'un suçlamaları hakkında yorum yapmayı reddetti.Netanyahu'nun ofisi tutuklama kararlarında yer alan suçlamaları reddederek bunları “saçma ve yanlış” olarak nitelendirdi ve mahkemeyi antisemitizm motivasyonuyla hareket etmekle suçladı.
Düşmana yardımla suçlandı
Yaalon'un yorumları, Yaalon'un eski bir üyesi olduğu Netanyahu'nun Likud partisi tarafından kınandı. Gallant pazar günü yaptığı açıklamada Yaalon'un açıklamalarının “düşmanımıza yardım eden ve İsrail'e zarar veren bir yalan” olduğunu söyledi. Gallant sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda İsrail ordusunun “kendilerine dayatılan karmaşık ve zorlu savaşta uygulanabilecek en yüksek standartlara göre hareket ettiğini” söyleyerek "Talimatlar ve emirler her zaman yasalara uygun olarak verildi" dedi. İsrail İletişim Bakanı Shlomo Karhi, Yaalon'un “tüm kırmızı çizgileri aştığını” söylerken, Likud'un ateşli milletvekillerinden Tally Gotliv, Yaalon'u “en büyük düşmanlarından daha kötü” olarak nitelendirdi.
İsrail, savaşın başlamasından bu yana, çatışmanın ilk haftası ve ekim ayı da olmak üzere birçok kez Gazze'nin en kuzeyindeki Filistinlilere bölgeyi boşaltmaları çağrısında bulundu. On binlerce kişi bu uyarılara kulak vererek kaçtı, ancak birçoğunun ya ayrılamadıkları ya da ayrılmak istemedikleri için bölgede kaldığına inanılıyor. Yaalon'un açıklamaları, siyasi yelpazenin farklı kesimlerinden İsraillilerin UCM'nin Netanyahu ve Gallant hakkında yakalama emri çıkarmasına karşı birleştiği bir dönemde gelmesi bakımından dikkat çekiciydi. Pazar gecesi yapılan röportajda Netanyahu için çıkarılan yakalama emrinin haklı olup olmadığı sorulan Yaalon, bu konuda karar verici olmak istemediğini söyledi ancak emri kınamadı. Yaalon sözlerine şöyle devam etti: “Bence ahlaki açıdan bakıldığında burada bizim açımızdan iyi olmayan birkaç şey oldu.”
'Ahlaksız ve adaletsiz'
İsrailliler ve liderleri (pek çok ülkedeki insanlar gibi) savaş zamanlarında askerlerin etrafında toplanma eğiliminde oldukları için bu olaylar da alışılmadıktı. Eski İsrailli yetkililerin savaşla ilgili eleştirileri, ordunun potansiyel savaş suçlarına varan davranışlarına değil, stratejiye ya da Hamas'la ateşkes anlaşması yapılıp yapılmamasına odaklandı. The New York Times'ın ulaştığı dört eski üst düzey İsrailli güvenlik yetkilisinden sadece biri yorum yapmayı kabul etti. Geçmişte Netanyahu'yu eleştiren Shin Bet iç istihbarat teşkilatının eski direktörü Ami Ayalon, İsrail'in Gazze'deki eylemlerinin “etnik temizlik ”in yasal tanımına uyup uymadığından emin olmadığını söyledi. Ancak İsrail hükümetinin orduya yönelik politika direktiflerini “ahlaksız ve adaletsiz” olarak nitelendirdi ve bunların komutanları ve askerleri Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından kovuşturmaya maruz bırakabileceğini söyledi.
© 2024 The New York Times Company
