Kevin Roose / New York Times
Yıllar önce, Silikon Vadisi’nin insan işçiler yerine yapay zeka kullanma çabaları hakkında yazmaya başladığımda, çoğu teknoloji yöneticisi en azından bu konuda yalan söyleme nezaketine sahipti.
“İşçileri otomatikleştirmiyoruz, onları destekliyoruz” derlerdi bana. “Yapay zekâ araçlarımız işleri yok etmeyecek. İşçileri sıradan angaryalardan kurtaracak, onlara yardımcı olan asistanlar olacaklar.”
Tabii ki, çalışanları yatıştırmak ve kurumsal otomasyon planlarına zemin hazırlamak için sıklıkla kullanılan bu tür sözler, çoğu zaman yöneticilerin niyetlerinden çok teknolojinin sınırlamaları hakkında fikir veriyordu. O dönemde yapay zekâ, çoğu işi otomatikleştirmek için yeterince iyi değildi ve özellikle teknoloji, danışmanlık ve finans gibi beyaz yaka sektörlerde üniversite mezunu çalışanların yerini almak için kesinlikle yeterli değildi.
Bu durum değişmeye başladı. Günümüzde bazı yapay zekâ sistemleri yazılım geliştirebiliyor, detaylı araştırma raporları hazırlayabiliyor ve karmaşık matematik ve fen problemlerini çözebiliyor. Yeni nesil yapay zekâ “ajanları” uzun görev dizilerini yerine getirebiliyor ve tıpkı bir insan gibi kendi yaptıkları işi kontrol edebiliyor. Bu sistemler hâlâ birçok alanda insanlardan geri kalsa da, bazı uzmanlar üniversite mezunları arasındaki son dönemdeki işsizlik artışının, şirketlerin bazı yeni mezun çalışanların yerine yapay zekâyı kullanmaya başladığının bir işareti olabileceğini düşünüyor.
Perşembe günü, San Francisco’da düzenlenen ve tüm işleri (benimkini, sizinkini, doktorlarımızın ve avukatlarımızın, yazılım geliştiricilerin, mimarların ve çocuklarımıza bakanların işlerini) otomatikleştirmeyi hedefleyen yeni bir yapay zekâ girişimi olan Mechanize’in etkinliğinde işsiz bir geleceğe dair bir bakış yakaladım.
Mechanize’in kurucularından 29 yaşındaki Tamay Beşiroğlu, "Amacımız işleri tamamen otomatikleştirmek. Tam otomatik bir ekonomiye ulaşmak ve bunu olabildiğince hızlı gerçekleştirmek istiyoruz" dedi.
Tam otomasyon hayali yeni değil. İktisatçı John Maynard Keynes 1930’larda makinelerin neredeyse tüm işleri otomatikleştireceğini, maddi bolluk yaratacağını ve insanları tutkularının peşinden gitmekte özgür bırakacağını öngörmüştü.
Elbette bu asla gerçekleşmedi. Ancak yapay zekâ alanındaki son gelişmeler, kitlesel iş otomasyonunu mümkün kılabilecek bir teknolojinin yakın olduğu inancını yeniden alevlendirdi. Anthropic CEO’su Dario Amodei kısa süre önce yapay zekânın önümüzdeki beş yıl içinde tüm beyaz yaka giriş seviyesi işlerin yarısını ortadan kaldırabileceği uyarısında bulundu.
Mechanize, bunu mümkün kılmak için çalışan girişimlerden biri. Şirket, Beşiroğlu, Ege Erdil ve Matthew Barnett tarafından bu yıl kuruldu. Üçü daha önce yapay zekâ sistemlerinin yeteneklerini inceleyen Epoch AI adlı bir araştırma şirketinde birlikte çalışmıştı.
Şirket, Stripe’ın kurucularından Patrick Collison ve Google’ın baş yapay zekâ bilimcisi Jeff Dean gibi tanınmış teknoloji liderlerinden yatırım aldı. Şu anda beş çalışanı var ve önde gelen yapay zekâ şirketleriyle çalışıyor. (Hangi şirketlerle çalıştıklarını gizlilik anlaşmaları nedeniyle açıklamadılar.)
Mechanize’in işleri yapay zekâ ile otomatikleştirme yaklaşımı, yaklaşık on yıl önce bir bilgisayarı Go oyununda insanüstü seviyeye getirmek için kullanılan pekiştirmeli öğrenme adlı bir tekniğe odaklanıyor.
Günümüzde önde gelen yapay zekâ şirketleri, dil modellerinin yanıt üretmeden önce yaptığı ek hesaplamalarla çıktıları iyileştirmek için pekiştirmeli öğrenmeyi kullanıyor. Bu modeller genellikle “düşünen” veya “akıl yürüten” modeller olarak adlandırılıyor ve kod yazma veya matematik problemleri çözme gibi dar alanlarda etkileyici derecede başarılılar.
Ancak çoğu iş, birden fazla görevi yerine getirmeyi gerektiriyor. Bugünün en iyi yapay zekâ modelleri hâlâ daha karmaşık iş yüklerini veya büyük kurumsal sistemleri yönetmek için yeterince güvenilir değil.
Bunu aşmak için Mechanize, bu modellerin belirli bir senaryoda ne yapması gerektiğini öğretecek ve başarılarını değerlendirecek kapsamlı testler oluşturarak yeni eğitim ortamları yaratıyor.
Mechanize, pekiştirmeli öğrenmenin şimdiden bazı başarılar gösterdiği bir alan olan bilgisayar programlaması ile başlıyor. Ancak aynı stratejinin diğer beyaz yaka mesleklerdeki işleri de otomatikleştirmek için kullanılabileceğini umuyor.
Şirketin blog yazısında "Bir insanın bir bilgisayarda yapabileceği hemen her sorumluluğu üstlenebilen yapay zekâ sistemleri yarattığımızda başarıya ulaştığımızı gerçekten anlayacağız” ifadeleri yer alıyor.
Tam otomasyon yıllar sürebilir
Mechanize’in kurucuları, işleri bu şekilde otomatikleştirmenin zorluklarının farkında. Barnett, tam otomasyonun 10 ila 20 yıl süreceğini tahmin ettiğini söyledi. (Erdil ve Besiroğlu ise 20 ila 30 yıl öngörüyor.)
Bu tahminler, Silikon Vadisi standartlarına göre temkinli sayılıyor. Ve birçok iş-yerine yönelik yapay zekâ teknolojisi geliştiren şirketin kapalı kapılar ardında çalışmasına kıyasla, Mechanize’in ne yapmak istediğini açıkça dile getirmesi memnuniyet verici.
Ancak onların sunumunda, işlerini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalan insanlar için empati ya da toplumun bu kadar derin bir değişime hazır olup olmadığına dair bir kaygı göremedim.
Beşiroğlu, yapay zekânın sonunda “radikal bolluk” ve yeniden dağıtılabilecek bir servet yaratacağına ve bu servetin işten çıkarılan çalışanlara evrensel temel gelir şeklinde verilerek yüksek yaşam standartlarını koruyacaklarına inandığını söyledi.
Ancak iş-yerine yönelik yapay zekâ teknolojisi geliştiren diğer birçok şirket gibi, Mechanize’in de yapay zekâ temelli bir ekonomiye geçişi kolaylaştırmak için yeni politika önerileri yok; sosyal güvenlik ağını genişletmek ya da çalışanları yeni işlere hazırlamak için parlak fikirleri de yok — sadece mevcut işleri olabildiğince hızlı şekilde ortadan kaldırma hedefleri var.
Soru-cevap sırasında söz alıp sordum: Tüm işleri otomatikleştirmek etik mi?
Kendisini liberteryen olarak tanımlayan Barnett, bunun etik olduğunu düşündüğünü söyledi. Yapay zekânın ekonomik büyümeyi hızlandıracağını ve tıpta ve bilimde yaşam kurtarıcı atılımlar sağlayacağını, tam otomasyonlu müreffeh bir toplumun hâlâ insanların çalıştığı düşük büyümeli bir ekonomiden daha iyi olacağını savundu.
Barnett "Eğer toplum olarak çok daha zengin olursak, insanların işlerini kaybetmesinin bunun karşısında önemsiz kalacağını düşünüyorum" dedi.
En azından dürüst davranıyorlar.
© 2025 The New York Times Company
