Adam Goldman / New York Times
Muhabirlerle dolu ciplerden oluşan silahlı konvoy Refah'a doğru ilerliyor, yıkık dökük evlerin ve harap olmuş apartmanların önünden geçiyordu. Humvee'lerimizden indiğimizde Mısır sınırına yakın olan bu bölgeyi bir durgunluk kapladı. Beton levhalar ve bükülmüş inşaat demirleri yaralı manzarayı süslüyordu. Yavru kediler enkazın arasından çıkıyordu. Bir zamanlar hayat dolu olan sokaklar şimdi bir moloz labirentine dönüşmüştü. Herkes gitmişti.
Yabancı gazetecilere şehri gezdirdiler
İki ay önce başlayan İsrail saldırısından kurtulmak için 1 milyondan fazla insan kaçtı. Birçoğu defalarca yerinden edildi ve şimdi kilometrelerce uzanan çadır kentlerde yaşıyor, sevdiklerini kaybetmenin yasını tutarken belirsiz bir gelecekle karşı karşıya kalıyorlar. İsrail Refah'ta Hamas'a karşı yürüttüğü operasyonu sonlandırdığını açıklarken, ordu yabancı gazetecileri denetimli bir ziyaret için şehre davet etti. Ordu, sivil bölgelere yerleşmiş Hamas savaşçılarına karşı hassas ve itidalli bir şekilde mücadele ettiğini söylüyor. Ancak ölüm, yıkım ve sivillerin kitlesel olarak yerlerinden edilmesi İsrail'i diplomatik olarak giderek yalnızlaştırdı.
İsrail amacına ulaşamadı
Gazze Sağlık Bakanlığı'na göre çatışmalarda 38.000'den fazla Filistinli öldü. Bu rakam siviller ve Hamas savaşçıları arasında ayrım yapmasa da, mayıs ayında İsrail'in Refah'taki bir çadır kampına 250 kiloluk iki bomba atması sonucu ölen onlarca kişiyi de içeriyor. İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ölen Filistinli sayısını yaklaşık 30,000 olarak verdi ve bunun yaklaşık yarısının sivil olduğunu söyledi. İsrail işgalinin amacı Hamas'ı yok etmek ve rehineleri kurtarmaktı. Şimdiye kadar ikisini de başaramadı.
Orduya göre Refah'taki Hamas tugayının en az 900 üyesi ve toplamda 15,000 Hamas savaşçısı öldürüldü. Ancak Netanyahu'nun "tam zafere ulaşıldı" açıklamasından üç ay sonra ordu, Refah kuşatmasının Hamas tugayının sadece üçte birini ortadan kaldırdığını kabul etti. Hamas'ın lider kadrosu hâlâ sağlam ve yaklaşık 120 rehinenin Gazze'de bir yerlerde kaldığına inanılıyor, ancak yaklaşık üçte birinin öldüğü düşünülüyor.
Siviller çaresiz
Şehirden kaçan Filistinlilerin ne zaman dönecekleri ve döndüklerinde ne bulacakları konusunda hiçbir fikirleri yok. 57 yaşındaki Marwan Shaath, kendisinin ve ailesinin üç katlı evlerini geride bıraktıklarını söyledi. Röportajında "Burası gelecek nesiller için aile evi olacaktı" dedi. Arkadaşlarının ona gönderdiği fotoğrafları gördükten sonra “Çok kötü vurulmuş. Yarısı çoktan yıkılmış. Duvar yok, pencere yok ve büyük bir kısmı yanmış” dedi.
Bubi tuzakları kurdular
İsrailli yetkililer Refah'taki çatışmaların yoğun olduğunu ve Hamas'ın yüzlerce bubi tuzağı kurduğunu söyledi. Yetkililer bize uzaktan kumandalı patlayıcılarla doldurulmuş 50 galonluk içme suyu tanklarıyla donatılmış bir evi gösterdiğini söyledikleri bir video gösterdiler. Cuma günü İsrail ordusu Refah'ta onlarca Hamas savaşçısını öldürdüğünü söyledi ve Refah'ta savaşan Nahal Piyade Tugayı'nın komutanı Albay Yair Zuckerman bize bilgi verirken Hamaslı mevkidaşıyla alay ederek “Refah tugay komutanı nerede?” diye sordu. Refah'a yaptığımız ziyareti ordu denetledi. Konvoyla birlikte kalmak zorundaydık, ancak İsrailli yetkililer çalışmalarımızı gözden geçirmedi ya da sansürlemedi. Hamas temsilcileri mesajlara yanıt vermedi.
Güç dengesizliğini yansıtan görüntüler
Çatışmalar nedeniyle paramparça olmuş bir mahallenin çevresini gördük. İsrail güçlerinin güneyden Refah'a girerek tankları ve askerleri için koridorlar açtığı yer belliydi. Hava kum ve döküntülerle doluydu. Ordu bize, yetkililerin Hamas'ın İsrail güçlerini izlemesine ve onlara karşı saldırı planlamasına olanak sağladığını söylediği, bir mahallenin etrafına yerleştirilmiş kameraların fotoğraflarını gösterdi. İsrailli askerler birçok evde Rus yapımı füzeler gibi gelişmiş silahlarla birlikte Hamas'a ait savaş kitleri bulduklarını söylüyor. İsrailli yetkililer bu tür taktiklerin, Hamas savaşçılarının silahları sakladığı ve zulaladığı bazen kalabalık mahallelerde savaşmayı haklı çıkardığını savunuyor. Ancak Hamas'ın gerilla taktikleri, sofistike bir ordu ile kaçak silahlara dayanan bir savaşçı arasındaki güç dengesizliğini de yansıtıyor.
Hamas’ın kaçakçılık yolları
İsrailli yetkililere göre bu kaçakçılığın büyük bir kısmı bulunduğumuz yerden çok uzakta olmayan Refah sınır kapısında ve Mısır'a giden tünellerde gerçekleşiyor. Silah akışını durdurmak İsrail'in Refah'taki operasyonunun temel nedenlerinden biriydi. İsrailli yetkililer bu kaçakçılık yollarını Hamas'ın "oksijeni" olarak tanımlıyor. İsrail'in uzun süredir devam eden ablukasına ve Mısır'ın yeraltı kaçakçılığını durdurma kampanyasına rağmen, İsrail askeri sözcüsü bize askerlerin sınır boyunca tüneller bulduğunu söyledi. Kaç tane olduğunu söylemedi. Bu tünellerin kaç tanesinin savaş başlamadan önce aktif olduğu net değildi. Ordunun baş sözcüsü Tuğamiral Daniel Hagari, “Sınırın yanında çok sayıda terör altyapısı inşa edildi” dedi.
‘Siz de aynısını yapardınız’
İsrailli yetkililer, Hamas liderliğindeki saldırganların İsrail'e girerek rehine aldığı ve aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu sivilleri öldürdüğü 7 Ekim terör saldırılarından bu yana öldürülen yaklaşık 700 askerin kimliğini tespit etti. Yetkililer o gün yaklaşık 1,200 kişinin öldüğünü söylüyor. Bunlardan biri de Nahal'in bir önceki komutanı Albay Jonathan Steinberg'di. Ölümünden saatler sonra Zuckerman onun yerine geçti. Bize kendisinin ve birliklerinin Refah'ta işi bitirmeyi planladıklarını söyledi. Ciplere bindik ve Refah'ın geri kalanının denize kadar uzanan manzarasını gören yakındaki başka bir noktaya gittik. Hagari küçük kumlu bir tepeye tırmandı. Bir başka Refah mahallesi olan Tal al-Sultan'ı işaret etti. Orada rehinelerin tutulduğunu söyledi. Aralarında küçük bir grup Amerikalı da olabilirdi. Onları kurtarmak için kurtarma operasyonları ya da askeri baskı gerektiğini söyleyerek “Rehineleri geri getireceğiz. Sizin ülkelerinizden herhangi biri de 7 Ekim'den sonra aynı şeyi yapardı” dedi.
© 2024 The New York Times Company
