Emily Schmall / New York Times
Boğaz ağrısı. Burun tıkanıklığı. Ateş, vücut ağrıları ve yorgunluk. Sıcaklıklar düştükçe grip vakaları da artmaya başladı. Birçok insanın bağışıklık sistemi bu semptomları yaklaşık bir hafta içinde ortadan kaldırabilir. Ancak diğerleri için grip ağır hastalıklara, hastaneye yatışa ve hatta ölüme yol açabilir. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre, grip enfeksiyonları sadece Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl 710.000 hastaneye yatışa ve 51.000 ölüme neden oluyor. CDC tarafından 2010'dan 2023'e kadar griple ilgili hastaneye yatışları inceleyen yeni bir analiz, insanları ciddi sağlık sonuçları açısından en fazla risk altına sokan bazı faktörleri açıkladı.
2 tip grip virüsü her sezon salgınlara yol açıyor
1- Yaş
Küçük çocuklar ve yaşlılar sürekli olarak en yüksek oranlarda grip nedeniyle hastaneye yatırılıyor çünkü bağışıklık sistemleri daha büyük çocuklar veya daha genç yetişkinlerinkinden daha az sağlam, yani enfeksiyonu savuşturmak için daha az kapasiteye sahipler. Her sezon ortalığı kasıp kavuran iki tür grip virüsü bulunuyor: Tip A ve Tip B. 2010 yılından bu yana en yüksek hastaneye yatış oranları, influenza Tip A virüslerinin baskın olduğu grip sezonlarında meydana geldi; CDC bunun nedeninin yaşlı yetişkinlerin bir Tip A virüsü olan H3N2'den daha fazla etkilenme eğiliminde olmaları olduğunu söyledi.
2- Nörolojik bozukluklar
Epilepsi, serebral palsi ve dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu gibi nörolojik rahatsızlıkları olan bazı çocuklar kas ve akciğer fonksiyonlarında sorun yaşayabilir ve öksürmekte veya solunum yollarındaki sıvıları temizlemekte güçlük çekebilirler. Bu durum grip semptomlarını şiddetlendirebilir veya zatürreye yol açabilir.
3- Akciğer hastalıkları
Grip, solunum yollarında kronik iltihaplanmaya neden olan astım rahatsızlığı olan çocuklarda astım ataklarını tetikleyebilir. Ayrıca zatürreye ve hastaneye yatmayı gerektirebilecek diğer solunum sorunlarına da yol açabilir. Bağışıklık sistemi zayıflamış olan kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan yetişkinlerde, vücut grip ataklarını daha zor atlatabilir. Bir enfeksiyon da solunum yollarını daha da alevlendirerek hastaların nefes almasını daha da zorlaştırabilir.
4- Hamilelik
CDC'nin incelediği 13 grip sezonu boyunca grip nedeniyle hastaneye kaldırılan üreme çağındaki kadınların yaklaşık %30'u hamileydi. Çalışmalar hamilelik hormonlarının bağışıklık sistemini baskıladığını, bunun da daha ağır hastalıklara ve daha yüksek hastaneye yatış oranlarına yol açtığını gösteriyor. Hamilelik sırasında geçirilen bir grip enfeksiyonu fetüs için de bazı riskler taşıyor.
5- Obezite ve kronik metabolik hastalıklar
Çocuklar ve yetişkinler için obezite, gripten kaynaklanan ciddi hastalıklar için bir risk faktörü oluşturuyor. Bunun nedeni birkaç farklı faktör olabilir. Örneğin, Vanderbilt Üniversitesi Tıp Merkezi'nde bulaşıcı hastalıklar uzmanı olan Dr. William Schaffner, aşırı kilonun akciğerlerden enfeksiyonu temizlemek için gereken derin nefesleri almayı daha zor hale getirebileceğini söyledi. Obezite genellikle diyabet ve hipertansiyon gibi diğer metabolik hastalıklarla da ilişkilendiriliyor. Diyabet hastalarında grip, kan şekeri seviyelerinin kontrol edilmesini zorlaştırabilir. Duke Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde endokrinoloji, metabolizma ve beslenme bölümünde tıp profesörü olan Dr. Susan Spratt, yüksek glikoz seviyelerinin beyaz kan hücresi işlevini etkileyerek enfeksiyonları kötüleştirdiğini ve iyileşme sürelerini uzattığını söyledi.
6- Kalp hastalığı
CDC'ye göre, grip nedeniyle hastaneye kaldırılan yetişkinlerin yaklaşık yarısında kalp hastalığı var. Northwestern Medicine'da kardiyolog olan Dr. Sadiya Khan, kardiyovasküler hastalığı olan kişilerin bağışıklık sistemleri daha az güçlü olan yaşlı yetişkinler olma eğiliminde olduğunu söyledi. Yapılan araştırmalar, gribin kardiyovasküler hastalığı olan kişilerde kalp krizi ve felç riskini artırdığını gösteriyor, diye konuştu. Khan, “Kalp hastalığı olan kişiler enfeksiyonun yarattığı stresi daha az tolere edebilirler” dedi.
7- Yüksek tansiyon
En son iki grip sezonunda, grip nedeniyle hastaneye yatırılan 18-49 yaş arası hastaların dörtte birinde yüksek tansiyon vardı. Hastaneye yatırılan 65 yaş üstü hastaların yaklaşık dörtte üçünde bu durum vardı. Yüksek tansiyon arterleri sertleştirebilir ya da hasar verebilir ve dolaşım sistemini zorlayabilir. Spratt, hipertansiyonu olan kişilerde gribal enfeksiyonun kalbe daha da fazla yük bindirebileceğini söyledi.
8- Aşılanma durumu
Grip aşılarının çocuklarda ve yetişkinlerde hastaneye yatış riskini önemli ölçüde azalttığı tespit edildi. Yakın zamanda yapılan bir analiz, grip mevsiminin yılın erken dönemlerinde görüldüğü beş Güney Amerika ülkesinde aşılamanın bu yıl hastaneye yatış oranını %34,5 oranında azalttığını ortaya koydu. Ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde grip aşısı yaptırma oranı giderek azalıyor. Geçen yıl 6 ay ve üzeri Amerikalıların yarısından biraz daha azı grip aşısı yaptırdı. Grip aşısı yaptırmadaki eşitsizlikler, hastaneye yatış oranlarında görülen ırksal ve etnik farklılıkları kısmen açıklayabilir. CDC, çalışmasında her yaştan Siyah hastaların çoğu mevsimde en yüksek oranlarda hastaneye yatırıldığını tespit etti. Siyah, Amerikan yerlisi veya Alaska yerlisi hastaların gribe bağlı hastaneye yatış oranlarının beyaz hastalara kıyasla 1,5 ila 3,5 kat daha yüksek olduğu tespit edildi.
© 2024 The New York Times Company
