Alex Travelli / New York Times
Ekonomisi giderek büyüyen Hindistan, hisse senedi fiyatları yükselirken dünyanın en iyi performans gösteren ekonomileri arasında yer aldı. Hükümet gözle görülür biçimde havalimanlarına, köprülere, yollara ve temiz enerji altyapısına yatırım yapıyor. Hindistan'ın bu yılki gayri safi yurt içi hasılasının ABD ve Çin’den daha hızlı olarak yüzde 6 artması bekleniyor. Ancak ufak bir pürüz var: Hint şirketler bu hıza ayak uyduramıyor.
Şirketlerin yeni makineler almak ve fabrika kurmak gibi işleri için yatırdıkları para durgun. Hindistan ekonomisinin bir parçası olan yatırımlar küçülüyor. Hindistan borsasına para akarken yurt dışından gelen uzun vadeli yatırımlar azalıyor. Yani ülke ekonomisinde kırmızı ışık ve yeşil ışık aynı anda yanıyor. Hindistan hükümetinin yakın zamanda harcamalarını azaltması gerekecek. Özel sektörden yeterince gelir toplanamazsa ekonomisi büyük bir yükün altına girmiş olacak.
Ulusal hedef için büyüme miktarı az
Hindistan’ın büyümesinin durmasını bekleyen kimse olmasa da yüzde 6’lık artış ülkenin hedeflerini karşılamaya yetmiyor. Ülkenin nüfusu günden güne artıyor ve hükümet, Çin’i yakalayıp 2047 yılına kadar gelişmiş bir ülke olmak gibi ulusal bir hedef belirledi. Çoğu ekonomist, bu tür bir sıçramanın yılda %8 veya %9'a yakın sürdürülebilir bir büyüme gerektirdiğini söylüyor.
Ülkeye yapılan eksik yatırım Başbakan Narendra Modi için de bir zorluk teşkil edebilir. Modi, 2014'ten beri Hindistan'ı yabancı ve Hindu şirketlerin iş yapması için daha kolay bir yer haline getirmeye odaklanıyor. Modi baharda yapılacak seçimlerle karşı karşıya. Yavaşlayan yatırım, yöneticilerin, bankacıların veya yabancı diplomatların, muhalif görünme korkusuyla tartışmayı sevdiği bir konu değil. Ancak ekonomi hem güçlü hem de zayıf yönlerin sinyallerini verirken yatırımcılar da tedbirli davranıyor.
Hindistan ekonomisine dair ortak fikir emlak krizi nedeniyle Çin’in yavaşlayan ekonomisinden faydalanması gerektiği. Çin'in Batı ile jeopolitik gerilimleri, yabancı şirketleri Çin'deki üretimi başka ülkelere kaydırmaya motive ederek Hindistan için başka bir açılım sunuyor. Silikon Vadisi risk sermayesi fonu Celesta'nın yönetici ortağı Sriram Viswanathan, Hindistan için bir fırsat olduğunu söyleyerek yatırımcıların tedarik zincirinde yaratılan boşluğu doldurmak istediklerini anlattı.
"Kamu yatırımı yeterli değil"
Dünya Bankası, Hindistan'ın salgın sırasında artan altyapı harcamalarına yönelik kararlılığını övdü. O zamandan bu yana hükümet yolların, limanların ve enerji kaynaklarının tuğla ve harçla iyileştirilmesi için ödeme yaptı. Ancak misyonu; gelişmekte olan ekonomileri daha yukarılara taşımak olan Dünya Bankası, milyarlarca dolarlık hükümet harcamasının kurumsal harcamalarda patlama yaratmasının kritik önem taşıdığını söylüyor. Bankanın ekonomistleri şirketleri fabrika kurmaya ve işçi almaya teşvik etmesi durumunda ortaya çıkan bir kalabalık etkisinden söz ediyor. Geçtiğimiz yıl banka, neredeyse üç yıldır tahmin ettiği gibi, yakın bir kalabalıklaşmanın beklendiğini açıklamıştı. Dünya Bankası Hindistan ülke direktörü Auguste Tano Kouamé, nisan ayında düzenlediği basın toplantısında, "Güven artışını hızlandırmak için kamu yatırımı yeterli değil. Özel sektörün yatırım yapması için daha derin reformlara ihtiyacınız var” dedi.
İşletmelerin yatırım yapmayı beklemesinin bir nedeni de Modi'nin güçlü kabinesi. İş dünyası siyasi liderlikte istikrara ihtiyaç duyuyor. Hindistan nadiren bu kadar köklü bir lidere sahip oldu. Aralık ayında yapılan üç büyük seçimde Modi, ana muhalefet partisini mağlup etti ve bu yıl yeniden seçilme şansına sahip gibi görünüyor. Modi açıkça iş dünyasının tarafını tutuyor.
Sektörü bir gecede yok etti
Modi’nin hükümeti ekonomiyi yönetmede belirgin derecede müdahaleci bir rol oynuyor. Ağustos ayında hükümet, yurt içinde üretimi teşvik etmek amacıyla dizüstü bilgisayar ithalatına kısıtlamalar getirdiğini duyurdu. Bu durum işletmeleri çıkmaza soktu ve kısıtlamalar geri çekildi. Benzer şekilde temmuz ayında hükümet çevrimiçi bahis şirketlerine geriye dönük %28 vergi uygulayarak 1,5 milyar dolarlık bir sektörü bir gecede yok etti.
“Yerli yatırımcılar savunmasız hissediyor”
Modi'ye ve siyasi çevresine yakın iş dünyası özellikle iyi performans gösterdi. En göze çarpan örnekler, Mukesh Ambani'nin Reliance Industries ve Adani Grubu oldu. Toplam piyasa güçleri son yıllarda devasa bir büyüme gösterdi. Her şirketin hisseleri, Modi'nin başbakan olduğu zamana göre altı kat daha fazla değere sahip. Bazı küçük şirketler vergi uygulama kurumlarının hedefi oldu. 2014'ten 2018'e kadar Modi hükümetinin baş ekonomi danışmanı olarak görev yapan Arvind Subramanian, “Adani veya Ambani değilseniz Hindistan'ın düzenlemelerinde hain sayılabilirsiniz. Yerli yatırımcılar kendilerini biraz savunmasız hissediyor” diye ekledi.
Modi hükümetinin son dokuz yılı, iş dünyasında herkes için pek çok şeyi iyileştirdi. Kritik sistemler daha iyi çalışıyor, birçok yolsuzluk türü dizginlendi ve ticaretin dijitalleşmesi büyüme için yeni alanlar açtı. Subramanian “Modi hükümetinde gerçekten karmaşık ve ilginç olan şey, çok fazla abartılı reklam, yaygara ve manipülasyonun olmasıdır. Ancak bunlar başarının temeli üzerine inşa edildi” dedi.
Kararlar yavaş alınıyor
Yine de Hindistan'a milyarlarca yatırım sermayesi getirmekle görevli yabancı yetkililer, Hindistan'da iş yapmanın sıkıntılarının devam etmesinden şikayetçi. Bir onay işleminin her aşamasına çok fazla yetkili katılıyor ve yasal kararların alınması bile acı verici derecede yavaş kalıyor.
Buradaki en büyük kumar, Hindistan'ın Çin'den küresel ticaretten önemli bir pay alıp alamayacağıdır. Duruma dair en bilinen örnek, tedarik zincirinin bir kısmını yavaş yavaş Çin'den uzaklaştıran 3 trilyon dolarlık mega şirket Apple oldu. iPhone, Hindistan pazarının sadece yüzde 5’ine sahip olsa da şu anda dünyadaki iPhone'ların yaklaşık %7'si Hindistan'da üretiliyor. JPMorgan Chase, Apple'ın 2025 yılına kadar bu oranı %25'e çıkarmayı planladığını tahmin etti. Bu noktada Hindistan için her türlü şey mümkün hale gelecek.
© 2023 The New York Times Company
