Delger Erdenesanaa / The New York Times
Ülkelerin gezegeni ısıtan sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik yıllardır verdikleri taahhütlere rağmen, emisyonlar artmaya devam ediyor. Bilim insanları bu hafta yayınlanan kapsamlı bir analizde, fosil yakıtların yakılmasıyla açığa çıkan karbondioksitin 2023 yılında 2022 yılına kıyasla yüzde 1,1 oranında artmasının beklendiğini ortaya koydu.
Yenilenebilir enerjideki büyüme engellemiyor
Her yıl bu raporu hazırlayan Global Carbon Project'ten araştırmacılar, sonuçları Birleşik Arap Emirlikleri'nin Dubai şehrinde düzenlenen ve dünya liderlerinin küresel ısınmayı sanayi öncesi sıcaklıkların 1,5 ya da 2 santigrat derece üzerinde sınırlama yönündeki uluslararası hedefe doğru ilerlemeyi gözden geçirdikleri küresel iklim görüşmeleri COP28'de açıkladılar. Fosil yakıt kullanımında devam eden artış, yenilenebilir enerjideki hızlı büyümeye rağmen gerçekleşiyor.
Oslo'daki CICERO Uluslararası İklim Araştırmaları Merkezi'nde kıdemli araştırmacı olan ve raporun 121 yazarından biri olan Glen Peters, "Sadece yenilenebilir enerji kaynaklarını desteklemek iklim sorununu çözmeyecektir. Fosil yakıtların gerçekten azalmasını sağlayacak politikalara sahip olmalısınız. Sadece umut edemeyiz" ifadelerini kullandı.
2019'dan daha yüksek olması bekleniyor
Küresel ekonomi corona virüs pandemisine yanıt verirken emisyonlar 2020'de keskin bir düşüş gösterdi. Ukrayna'daki savaş da enerji kullanımını biraz azalttı. Ancak emisyonlar toparlandı ve yeniden artıyor. Çalışmaya göre 2023 yılında karbondioksit emisyonlarının 2019 yılına göre yüzde 1,4 daha yüksek olması bekleniyor.
East Anglia Üniversitesi'nde iklim bilimi profesörü ve raporun yazarlarından Corinne Le Quéré, corona virüsün kafa karıştırıcı etkisiyle geçen birkaç yılın ardından, bu yıl sonuçlar açısından daha net olduğunu söyledi. Le Quéré, "İklim değişikliğinin etkileri göz önüne alındığında, insanlık için gerçekten çok riskli bir yörüngedeyiz" dedi. İnsanlar, özellikle hızla büyüyen ekonomilerde daha fazla kömür, petrol ve gaz yakmaya devam etti. Çin'de fosil yakıtlardan kaynaklanan karbondioksit emisyonlarının 2023 yılında, 2022 yılına kıyasla yüzde 4 oranında artacağı tahmin ediliyor. Hindistan'da ise yüzde 8,2 oranında artacağı ön görülüyor.
26 ülkede emisyonlar azaldı
Tek bir ülkeye atfedilemeyecek faaliyetler olan uluslararası uçuşlar ve deniz taşımacılığından kaynaklanan emisyonların da bu yıl yüzde 11,9 oranında artması bekleniyor. Geçtiğimiz on yılda, Brezilya, Japonya, Avrupa Birliği'nin büyük bölümü, Güney Afrika ve Amerika Birleşik Devletleri dahil olmak üzere aynı zamanda önemli ekonomik büyümeye sahip 26 ülkede fosil yakıt emisyonları azaldı. Ancak bu ülkeler grubu fosil yakıtlardan kaynaklanan küresel karbondioksit emisyonlarının sadece yüzde 28'ini temsil ediyor ve bu düşüşler henüz 2015 Paris Anlaşması sıcaklık hedeflerine uyum sağlayacak kadar hızlı değil. Le Quéré, "Tüm ülkelerin ekonomilerini daha hızlı karbonsuzlaştırmaları gerekiyor" dedi.
En büyük zorluklardan biri, gelişmekte olan ülkelere fosil yakıtların yaygınlaştırılması yerine yenilenebilir ve diğer temiz enerji projelerinin inşası için ihtiyaç duydukları finansmanı sağlamak. Fosil yakıtların yakılması karbondioksit emisyonlarının tek kaynağı değil. Ormansızlaşma ve Dünya'nın peyzajında yapılan diğer değişiklikler de büyük miktarlarda sera gazı salınımına neden olabiliyor. Rapora göre bu peyzaj emisyonları son yıllarda biraz azalmış olabilir ancak bunların ölçülmesi daha zor, bu nedenle de bulgular belirsiz. Sera gazları artmaya devam ettikçe, küresel ısınmayı sınırlandırmak için emisyonları zamanında durdurmanın zorluğu da artıyor. Peters, "Bu gemi tam yol ileri gidiyor. Ve gemiyi geri döndürmek zaman alıyor" diyerek uyarıda bulundu.
Sıcaklık 7 yılda 1,5 dereceyi aşabilir
Gezegen şu anda 1850'den 1990'a kadar olduğundan yaklaşık 1.2 santigrat derece daha sıcak. Yeni rapora göre mevcut sıcaklık ve emisyon eğilimleri göz önüne alındığında, dünyanın 1,5 derecelik bir sıcaklık artışını aşma olasılığının yüzde 50'den fazla olmasına yaklaşık yedi yıl var. Yakın zamanda yapılan diğer çalışmalar da benzer uyarılarda bulundu.
"Anlaşmalar gerekli ancak yeterli değil"
COP28 öncesinde, birlikte dünyadaki sera gazı emisyonlarının üçte birinden fazlasını oluşturan Amerika Birleşik Devletleri ve Çin, fosil yakıtların yerini almak amacıyla güneş, rüzgar ve diğer yenilenebilir enerjilerini arttırmak için bir anlaşmaya vardı. Anlaşma bağlayıcı değil ve ülkelerin bu hedefi nasıl uygulayacaklarını ve bu hedefe nasıl ulaşacaklarını belirtmiyor. Le Quéré, "Bu ortak anlaşmalar olumlu ve gerekli ancak yeterli değil" dedi.
Le Quéré iklim zirvesinde, ülkelerin fosil yakıtları belirli ve hızlı bir zaman çizelgesinde aşamalı olarak azaltmayı kabul etmelerini isteyeceğini söyledi. Cumartesi günü 118 hükümet, Çin ve Hindistan'ın çekimser kalmasına rağmen, fosil yakıt kullanımını azaltırken dünya çapında yenilenebilir enerjiyi üç katına çıkarma ve enerji verimliliğini iki katına çıkarma sözü verdi. Bazı müzakereciler bu taahhüdün COP28'in nihai karar belgesine dahil edilmesi için bastırıyor, ancak bunu yapmak için mevcut tüm ülkelerin mutabakatı gerekiyor.
© 2023 The New York Times Company
