Nina Agrawal / The New York Times
Amerikalı yetişkinlerin yaklaşık yüzde 40’ının, ciddi komplikasyonlara ve hatta ölüme yol açabilecek bir karaciğer hastalığına sahip olduğu tahmin ediliyor. Halk arasında karaciğer yağlanması olarak bilinen bu rahatsızlık, çoğu zaman teşhis edilmeden ilerliyor ve ancak hastalık siroz olarak bilinen kalıcı hasar aşamasına ulaştığında fark ediliyor.
Bugüne kadar doktorlar, yalnızca diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri önermek veya diyabet ve yüksek kolesterol gibi ilişkili hastalıkları yönetmeye yardımcı olmak suretiyle müdahale edebiliyordu. Ancak bu yöntemler çoğu zaman yeterli olmuyordu. Şimdi ise umut vadeden yeni bir çalışma, kilo verme ameliyatının, siroz da dahil olmak üzere ciddi komplikasyon riskini azaltabileceğini gösteriyor.
Nature Medicine’de yayımlanan araştırmada, obezite ve metabolik bozuklukla ilişkili steatohepatit (MASH) olarak bilinen ileri düzey karaciğer yağlanmasına bağlı siroz hastalarıyla ilgili veriler incelendi. Obezite, MASH için başlıca risk faktörlerinden biri. 15 yıllık araştırmanın sonunda, bariyatrik cerrahi yani kilo verme ameliyatı geçiren hastaların, bu ameliyatı geçirmeyenlere kıyasla karaciğer kanseri gibi büyük komplikasyonlar geliştirme olasılıklarının yüzde 72 daha az olduğu ortaya koyuldu.
Bu bulgular ve kilo kaybı ilaçlarının faydalarına dair yeni araştırmalar, doktorlara karaciğer yağlanmasına karşı yeni bir umut sunuyor.
MASH, karaciğerde yağ birikimiyle başlar. Bazı hastalarda bu, iltihaplanmaya ve karaciğer fibrozisine, yani yara izine yol açar. Araştırmalar, önemli kilo kaybının fibrozisi tersine çevirebileceğini ve hastaların uzun vadeli sonuçlarını iyileştirebileceğini gösteriyor. Ancak sirozla ilgili araştırmalar çok daha sınırlı.
Washington Üniversitesi'nde gastroenteroloji bölüm başkanı Dr. Rotonya Carr, "Çoğu insan sirozu ölümcül bir hastalık olarak kabul eder. Ancak ortaya çıkan veriler bunun aksini gösteriyor” diyor.
Yeni çalışmada, Cleveland Clinic'teki araştırmacılar, hasta kayıtlarını inceleyerek obezite ve MASH nedeniyle siroz hastalığı olan 168 yetişkin tespit etti. (Siroz, uzun süreli alkol kullanımı ve hepatit gibi durumlarla da ilişkili olabilir.) Araştırmacılar yalnızca “kompanse edilmiş” sirozu olan hastaları dahil etti; yani bu hastalar, sirozun ciddi komplikasyonlarını henüz yaşamamış olanlardı.
Ameliyat geçiren hastalar arasında, 15 yıl sonunda yüzde 21’inin en az bir "büyük karaciğer komplikasyonu" yaşadığı görülürken, ameliyat geçirmeyen hastalarda bu oran yüzde 46’ydı.
Cleveland Clinic’in Bariyatrik ve Metabolik Enstitüsü direktörü ve çalışmanın baş yazarı Dr. Ali Aminian, araştırmanın, önemli ve sürdürülebilir kilo kaybının, en hasta durumda olan bazı hastalarda bile MASH’in ileriye dönük sonuçlarını engelleyebileceğini gösterdiğini belirtti.
Aminian "Obeziteyi ele alıp, insanlara kilo vermede yardımcı olursak, hastalığın seyrini nasıl değiştirebiliriz, bunu göstermeye çalışıyoruz" dedi.
Çalışmada yer almayan Yale Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde tıp profesörü ve karaciğer nakli tıbbi direktör yardımcısı olan Dr. Vandana Khungar, sirozu olan hastaların cerrahiden kaynaklanan komplikasyonlar açısından daha yüksek risk taşıdığını belirtti. Ancak, bu çalışmanın sonuçlarının etkileyici olduğunu, çünkü bazı hastaların cerrahi müdahale ile "mükemmel karaciğer sonuçları" alabileceğini gösterdiğini söyledi.
Khungar, yine de bireysel risklerin ve siroz hastalarını tedavi etme konusunda deneyimli bir merkeze erişimin cerrahinin uygun bir seçenek olup olmadığını belirlemede önemli bir rol oynamaya devam etmesi gerektiğini vurguladı.
Ancak çalışmanın birtakım sınırlamaları da var. Örneğin çalışma, hastaları tedavi gruplarına yerleştirip zaman içinde izlemek yerine, geçmiş hasta verilerine dayanıyor. Örneklem büyüklüğü nispeten küçük ve çoğunlukla beyaz hastaları içeriyor. Ayrıca, araştırmacılar veriyi saptırabilecek faktörleri göz önünde bulundurmaya çalışsalar da, iki grup arasında temel yönlerden bazı farklılıklar vardı.
Son birkaç ayda, kilo kaybı ilaçlarının MASH hastalığının bazı önemli özelliklerini, özellikle karaciğer iltihabını çözme konusunda hasta sonuçlarında iyileşme sağladığını gösteren bazı ön denemeler yapılmıştı.
Aralık ayında bir tıp konferansında sunulan semaglutid (Ozempic ve Wegovy markalarıyla bilinen) ilaçının Faz 3 çalışmasından erken sonuçlar çarpıcı etkiler gösterdi: İlaç kullanan hastaların yüzde 63’ü, placebo alan hastaların ise yüzde 34’ü MASH hastalığının çözüldüğünü gördü.
Bu denemelerin hiçbiri, siroz (Aşama 4 fibrozisi olarak kabul edilir) üzerindeki kilo kaybı ilaçlarının etkilerini incelemedi. Ancak uzmanlar, siroz için daha iyi tedavi seçeneklerinin - potansiyel olarak bariyatrik cerrahi de dahil olmak üzere - yakın bir gelecekte mümkün olabileceği konusunda iyimser olduklarını belirtiyor.
© 2025 The New York Times Company
