Annie Roth / New York Times
2019'da Fransız yüzücü Benoit Lecomte, denizlerdeki plastik kirliliği hakkında farkındalık yaratmak için Büyük Pasifik çöp alanında 500 metreden (300 deniz mili) fazla yüzdü. Denizde sık sık yalnız olmadığını fark edince şaşırdı. Lecomte "Plastiğin yüzdüğü her yekin çevresinde yaşam vardı" dedi,
Okyanusun çöp torbası
Alan bir çöp adasından çok plastik şişeler, balık ağları, lastikler ve diş fırçalarından oluşan bir çöp çorbasıydı. Okyanusta topluca neustonlar olarak bilinen, yüzen mavi ejderhalar, physalia physalis ve diğer küçük yüzey canlıları vardı.
Neustonlar alanda daha yoğun
Lecomte’u gemiden destekleyen bilim adamları, alanın yüzey sularını sistematik olarak örnekledi. Ekip alanın içindeki neustonların çok daha yüksek konsantrasyonlarda olduğunu bulguladı. Bazı kısımlarında neredeyse plastik parçaları kadar nueston vardı. North Carolina Üniversitesi'nde yardımcı doçent ve çalışmanın yardımcı yazarı olan Rebecca Helm, “Hipotezim, döngünün yaşamı ve plastiği benzer şekillerde yoğunlaştırdığıydı. Ancak orada gördüklerimiz gerçekten şaşırtıcıydı. Yoğunluk afallatıcıydı. Onları o konsantrasyonda görmek inanılmazdı” diyor.
Okyanusu temizlemek zorlaşabilir
Bulgular geçen ay bioRxiv'de yayımlandı ve henüz akran denetimine tabi tutulmadı. Ancak çalışmaları desteklenirse, Helm ve diğer bilim insanları çevrecilerin alandaki devasa ve sürekli artan plastiği çıkarma çabalarının karmaşıklaşabileceğini söylüyor.
Dünyanın okyanuslarında küresel rüzgarlar ve Dünya'nın dönmesinin oluşturduğu kuvvetler ile desteklenen beş döngü var. Bunlar büyük dairesel akım sistemleridir ve kuvvetli girdaplar gibi hareket eder. Yani etraflarında yüzen şeyler nihayetinde merkezine çekilir.
79 bin ton plastik atık, onlarca canlı
Yüzen plastik atıklar yaklaşık yüz yıldır girdaplara dökülerek çeşitli çöp alanları yaratıyor. Bunların en büyüğü Büyük Pasifik çöp alanı, Hawaii ve California’nın ortasında bulunuyor. Okyanus Temizleme Vakfı’na göre alan en az 79 bin ton plastik içeriyor. Tüm bu çöpler, canlılar için harika bir dayanak haline geldi.
Helm ve meslektaşları, ağlarıyla denizden birçok canlıyı çıkardı: Rüzgarlı denizciler, serbest yüzen polipler, denizanasının çeyrek boyundaki kuzenleri ve ayaklarındaki bezden salgıladıkları sabuna benzer mukusta hava kabarcıklarını hapsederek, ayakta kalmak için "sallar" yapan mor deniz salyangozları. Aynı zamanda, bu canlıların çöp alanı içinde üreyebileceklerine dair olası kanıtlar da buldular.
Neustonlar bir gizem
California’daki Monterey Körfezi Akvaryumu'ndan araştırmacı Andre Boustany, "Şaşırmadım. Buranın sürüklenen plastiklerin toplanma alanı olduğunu biliyoruz, öyleyse neden bu sürüklenen canlılar için de geçerli olmasın ki?” dedi.
Özellikle karadan uzakta, okyanus girdaplarının kalbinde bulunan neustonlar hakkında çok az şey biliniyor.
San Diego California Üniversitesi'nden araştırmacı bilim insanı Lanna Cheng, “Onları incelemek çok zor çünkü açık okyanusta meydana geliyorlar. Çok pahalıya mal olan deniz seferlerine çıkmadıkça neustonları toplayamazsınız” diye anlatıyor.
Öncü çalışma
Bu çalışma ölçek ve kapsam açısından son derece sınırlı olsa da canlıların yaşam tarihi ve ekolojisi hakkında çok az bilgi olduğu için bilim insanlarına değerli bulgular sunuyor. Ancak Helm çalışmanın başka bir anlamı olduğunu da belirtiyor: Plastik atıkları çöp alanından temizlemek için çalışan kuruluşların, çalışmanın ne anlama geldiğini de düşünmeleri gerekebilir.
Temizleme çabaları zarar veriyor
Büyük Pasifik çöp alanındaki yüzen plastiği çıkarmak için çalışan birkaç kâr amacı gütmeyen kuruluş var. Hollanda’nın en büyüğü Okyanus Temizleme Vakfı, rüzgarlar ve akıntılar tarafından deniz yüzeyi boyunca çekilen döküntüleri toplamak ve yoğunlaştırmak için özel bir ağ geliştirdi. Ağ dolduğunda, gemiler çöpleri uygun şekilde tasfiye etmek için karaya çıkarılıyor.
Önce okyanuslar araştırılmalı
Helm ve diğer bilim adamları, bu tür ağların neustonlar da dahil olmak üzere deniz yaşamını tehdit ettiği konusunda uyarıyorlar. Ağın tasarımında, kazara yakalanmaları azaltmak için ayarlamalar yapıldı. Ancak Helm, alandan plastiğin büyük çapta çıkarılmasının neustonlar için tehdit oluşturabileceğine inanıyor.
Bilim insanı “Halihazırda okyanusta bulunan plastik hakkında ne yapacağımızı bulmaya gelince, bence gerçekten dikkatli olmamız gerekiyor.
Çalışmanın sonuçları, açık okyanusu manipüle etmeye, değiştirmeye, temizlemeye veya oradan mineral çıkarmaya çalışmadan önce kapsamlı araştırmaların gerektiğini gösteriyor” diyor.
Kimilerine göre öncelik plastik
Okyanus Temizleme Vakfı’nda oşinograf olan Laurent Lebreton, Helm ile aynı fikirde değil. Lebreton “Bu çalışmaya nasıl tepki vermemiz gerektiğine dair herhangi bir sonuca varmak için henüz çok erken. Plastik kirliliğinin diğer türler üzerindeki etkilerini hesaba katmalısınız. Sistemimizle her hafta birkaç ton plastik topluyoruz. Bunların hepsi çevreyi etkiliyor” diye konuşuyor.
1 milyondan fazla canlıyı öldürüyor
UNESCO'ya göre okyanuslardaki plastik, deniz yaşamı için ciddi tehdit oluşturuyor. Her yıl 1 milyondan fazla deniz kuşunu ve 100 bini aşkın deniz memelisini öldürüyor. Balıklardan balinalara kadar her şey plastiklere dolanabilir. Hayvanlar genellikle plastiği yiyecek sanıyor ve mideleri plastikle doluyken açlıktan ölüyor.
"Musluğu kapatmamız gerekiyor"
Bir albatrosun boğulmasına neden olmayan veya bir deniz filini dolamayan okyanus plastikleri ise gıda ağının her dalına nüfuz eden, çevreden uzaklaştırılması neredeyse imkansız olan mikro plastiklere ayrılıyor.
Herkesin hemfikir olduğu şey, plastiğin okyanusa akışını durdurmamız gerektiği. Lecomte, "Musluğu kapatmamız gerekiyor" diyor.
© 2022 The New York Times Company
