Valerie Hopkins / / The New York Times
Rusya’da rejimi sarsan ve 36 saat süren silahlı kalkışma girişimi sırasında, Vladimir Putin’in Ukrayna’daki savaşta kilit rol verdiği Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Kremlin’in en üst rütbeli kumandanı General Valeri Gerasimov ortalıklarda yoktu. Putin şimdi istikrarlı ve güçlü bir imaj çizmeyi amaçlarken bütün bu süreçte halka hitap etmeyen ve herhangi bir beyanatta bulunmayan Savunma Bakanı’nı kamuoyunun karşısına çıkmaya itiyor.
Sessiz destek
Pazartesi sabah saatlerinde Bakan Şoygu’nun askeri mevzilere ziyaretini gösteren bir video yayınlandı. Kremlin’i takip eden bazı uzmanlar bu durumu Şoygu’ya “sessiz bir destek” olarak yorumladı. Bazı askeriye uzmanları ise videonun Wagner Grubu kurucusu Yevgeni Prigojin liderliğinde girişilen silahlı kalkışma öncesi cuma günü çekilmiş gibi göründüğüne dikkat etti. Putin pazartesi günü üst kademeden güvenlik yetkilileriyle bir araya geldiğinde Şoygu da oradaydı. Devlet televizyonunda yayınlanan görüntülerde Savunma Bakanı başı önde ve ellerini kavuşturmuş bir vaziyetteydi.
Prigojin hep cephedeydi
Dün Başkan Putin görkemli bir konuşmayla Rus güvenlik güçlerinin çabaları ve emeklerine methiyeler düzerken Şoygu yine üniformasıyla oradaydı. Sonrasında Kübalı mevkidaşı ile Rusya Ulusal Savunma Kontrol Merkezi’nde bir görüşme gerçekleştirdi. Bakan, Rus ordusunun Zvezda TV adlı kanalında yayında “ABD’nin on yıllardır gayrimeşru ve kabul edilemez bir abluka altına aldığı ‘özgürlük adası’ Küba’ya yardım etmeye, Kübalı dostlarımıza omuz vermeye hazırız” şeklinde konuştu. Şoygu ve Gerasimov, Putin’in sadık dostları olarak görülüyorlar ama son aylarda kamuoyunun gözü önünden epey uzak kaldılar ve yalnızca önemli törenlerde görüntülendiler. Prigojin ise bu esnada cephenin en önünde, cesetler arasında, etrafında bombalar yağarken çekilmiş videolarını dolaşıma sokuyordu.
Eleştiren başka liderler de var
Prigojin iki yetkiliyi de defalarca açıkça eleştirdi ve onların Rus ordusunun mustarip olduğu sorunların kaynağı olarak nitelendirdi. Bazı diğer saygın Rus liderler de Şoygu ve Gerasimov’dan yana hoşnutsuzluklarını belirttiler. Rusya’nın ekim ayında Ukrayna’daki Lyman şehrinden geri çekilmesinden sonra ülkenin güneyindeki özerk Çeçenistan Cumhuriyeti lideri Ramzan Kadirov, Telegram uygulamasında yazdığı bir metinde “Rusya’nın üst düzey komuta kademesinin utancını kanla yıkamak için cepheye sürülmesi gereken beceriksiz bir generali koruduğunu” söyledi.
“Sorun Frunzenskaya’da”
Aynı sıralarda iktidar partisi Birleşik Rusya’nın ateşli bir üyesi olan parlamenter Andrey Guryulov da ordunun tepesindeki isimleri yetersiz bulan açıklamalarda bulunmuştu. Savunma Bakanlığı’nın adresine gönderme yaparak “Sorun cephede değil. Sorun hiç kimsenin bir şeyleri anlamaya çalışmadığı ve hiçbir sorumluluğu üstlenmediği Frunzenskaya’da. Orada değişim olmadığı sürece hiçbir şey değişmeyecek” ifadelerini kullanmıştı.
“Veda etmeliler”
Geçen sonbahar kızı bombalı saldırı sonucu ölen Putin’in sadık dostu Aleksandr Dugin dahi Rusya Başkanı’yla birlikte Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko’yu kahraman olarak ansa da Wagner kalkışmasının sorumlularının Şoygu ve Gerasimov taraftarları olduğunu isim vermeden ima etti. Dugin pazartesi günü Telegram’da “Bu eyleme neden olan, bu eylemi icra eden, bu eylemi önleyemeyen ve bu eylem başladığında anında aksiyon alamayan her kim varsa acilen bulunduğu konuma veda etmeli” şeklinde bir paylaşımda bulundu.
Başkan’ın sıkı dostu
2012’de savunma bakanı olana dek acil durumlar bakanlığı görevini yürütürken oldukça popüler olan Şoygu’nun Putin ile uzun yıllara dayanan sıkı bir dostluğu var. İkili, Ukrayna işgalinden çok önceleri birlikte avlanırken, balık tutarken ve mantar toplarken defalarca kez görüntülenmişti. 2019 yılında Putin’in doğum günü öncesi uçsuz bucaksız Rusya taygalarında uzun yürüyüşler yaptıkları bir tatil geçirdiler. Ancak Putin’le olan bu samimiyeti, aleyhtarlarının asker kökenli olmadığı için Şoygu’ya ağır eleştiriler yöneltmesini önleyemedi.
Rus paradoksu
Gerasimov sıklıkla yetkin bir kumandan olarak görülse de bazı analistler Kremlin’in askeri karar alma mekanizmalarını hızlandırmak adına tepeden dayatılan kararları uygulamaya hevesli birini aradığı için onu seçtiğini söylüyor. Prigojin’in kalkışmasından bu yana Gerasimov kamuoyuna açıklama yapmadı. Putin Rus ordusunu daha fazla kontrolü altına almak adına on yıllardan beri süren çabaları uyarınca Şoygu ve Gerasimov’u görevlerinde tutmuş olabilir. Rus ordusu alanında uzman Andrey Soldatov “Bu bir Rus paradoksu” diyor. “Putin’in orduyu siyasi olarak etkilemek için zayıf ve uzlaşmacı kişilere ihtiyacı var. Çünkü son 30 yılda hatırlayacağı şey en berbat savaşların bile şöhretli generaller yarattığı olacaktır.”
©️ 2023 The New York Times Company
