Paul Sonne, Kim Barker / New York Times
Üç yıl önce Rusya, İran’dan aldığı kendini imha eden dronları Ukrayna’ya karşı savaşta kullanmaya başladığında, Moskova yalnızca bir saldırıda 43 tanesini saldırıda kullanarak dünya gündeminin ilk sıralarına yerleşmişti.
Bu ay ise Rusya, sadece bir gecede sınırın ötesine 800’den fazla patlayıcı dron gönderdi.
Bu büyük artışın ardında ise Başkan Vladimir Putin'in saldırı drone'larının üretimini artırma kararı var. Artık yurtiçinde iki ana tesiste monte edilen bu dronların yanı sıra, Kremlin cephede kullanılan daha küçük taktiksel dronların üretimini de büyük ölçüde artırdı. Bu üretim seferberliğine Rus bölgesel hükümetleri, fabrikalar ve hatta lise öğrencileri dahil edildi.
Rusya’nın artan arzı, yeni teknoloji ve taktiklerle birleşince, savaşın başında insansız hava araçlarında avantaj sahibi olan Ukrayna için devasa bir zorluk yarattı.
Rusya bu saldırı dronlarını, füzelerle birlikte hava savunmalarını meşgul etmek ve Ukrayna’nın silah üretim tesislerine, enerji altyapısına ve şehirlerine kitlesel saldırılar düzenlemek için kullanıyor. Ukrayna kendi adına Rusya’nın derinliklerine dron saldırılarında büyük ilerlemeler kaydetti ve Pazar günü St. Petersburg yakınlarındaki büyük bir petrol rafinerisini vurdu. Ancak Rus saldırıları daha büyük, daha sofistike ve Ukrayna ordusu bunlara, karşı taktiklerini uyarlamak için çabalıyor.
Rus dronları Polonya ve Romanya hava sahasını işgal etti
Geçen hafta tehdit NATO topraklarına da sıçradı. Polonya hükümeti, salı gecesi ve çarşamba sabahı en az 19 Rus dronunun ülkeye girdiğini, yalnızca küçük bir kısmının düşürülebildiğini açıkladı. Ardından cumartesi günü Romanya Savunma Bakanlığı, iki savaş uçağının Ukrayna’daki Rus saldırıları sırasında Romanya hava sahasında bir dronu engellediğini duyurdu. Bu iki olay, Batı ittifakının savunma konusunda yaşayacağı zorluğu gözler önüne serdi. Gelecekte, bireysel Rus saldırıları binlerce dronu içerebilir.
Carnegie Endowment for International Peace kıdemli üyesi Michael Kofman “Bu savaş, dronların hem cephe hattında hem de Rusya ve Ukrayna tarafından yürütülen saldırı kampanyalarında nasıl kullanıldığı konusunda başka bir dönüm noktasına ulaştı” dedi.
Rusya, tek yönlü saldırı dronlarının savaşa bağlı tesisleri hedef aldığını iddia ediyor. Ancak hastanelere, okullara, apartmanlara ve çocuk parklarına da isabet ederek birçok Ukraynalının ölümüne neden oldular.
Ansızın şehre saldırı düzenleyen dronelar halkın direncini kırmaya çalışıyor
Her şeyden çok bu dronlar, cephe hattından çok uzaktaki şehirlerde gece yarısı gerçekleşen büyük çaplı saldırılarla Ukraynalılara uykuyu haram ederek korku yayıyor. Amaç, halkı demoralize etmek ve savaşın yükünü taşımaya dair iradelerini kırmak.
Kofman, Rusya’nın cephede ilerlemek için kullandığı daha küçük dronlarıyla, bombardıman amacıyla kullanılan tek yönlü saldırı dronları arasında büyük bir fark olduğuna dikkat çekti.
Rusya’nın dron saldırıları geçen yıl eylülde artmaya başladı. Bu, Moskova’nın savaşta ilk kez 1000’den fazla dronu Ukrayna’ya gönderdiği aydı. Bu yıl ise sayılar fırladı.
Ukrayna'ya saldıran Rus dron sayısı bu yıl 9 kat arttı
New York Times tarafından Ukrayna hava kuvvetlerinin verileriyle oluşturulan bir veri setine göre, Rusya 2025’te şimdiye kadar Ukrayna’ya 34 binden fazla saldırı dronu gönderdi. Bu, geçen yılın aynı dönemine göre neredeyse dokuz kat fazla. Ukrayna, bu yıl kullanılan dronların %88’ini ya vurarak ya da elektronik olarak bozarak düşürdüğünü açıkladı. Bu oran 2024’te bildirilen %93'lük oranın altında.
Bu ayın ilk hafta sonunda bir gecede Rusya rekor kırarak 810 saldırı dronu gönderdi. Ukrayna bunların yaklaşık %92’sini düşürdüğünü iddia etti, ancak bu hâlâ 63 tanesinin hedefe ulaştığı anlamına geliyor. Ukrayna, 54 dronun 33 farklı yerde hedefi vurduğunu söyledi. Bu veriler bağımsız olarak doğrulanamadı.
Rusya dron üretiminde vites yükseltti
Ezici sayıların arkasında Rusya’da yaşanan bir üretim devrimi var.
Putin’in otoriter yönetimi, dronları ülke için kritik bir öncelik olarak ilan etti ve kamu ile özel kaynakları seferber ederek bir dron üretim imparatorluğu kurdu.
Yakın zamanda Rusya’nın Vladivostok kentinde düzenlenen bir ekonomik forumda katılan neredeyse her Rus bölgesi ürettiği dronları sergiledi. Üretim için öğrenci ve yabancı işçiler de devreye sokuldu. Rusya, İran ve Çin ile olan yakın ilişkilerini bilgi birikimi ve parçalar için kullandı.
Analistler, Rusya’nın şu anda İran tasarımına dayanan saldırı dronlarından yılda yaklaşık 30 bin adet üretebildiğini tahmin ediyor. Bazı uzmanlara göre bu sayı 2026’da iki katına çıkabilir.
Bu artışlar, Ukrayna’nın gelişmiş hava savunma sistemleri ve kendi dron teknolojisine rağmen neden Rus saldırılarından ağır darbe aldığını açıklıyor.
Ukrayna hükümetine bağlı Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden askeri analist Mykola Bielieskov şunları söyledi:
“Cevap basit ve net. Başlangıçta ayda yüzlerle başladılar, sonra bu yılın ilk çeyreğinde ayda 2 bin ila 3 bine çıktılar, şimdi ise ayda 5 bin ila 6 bin. Kesinlikle daha fazlası hava savunmamızı aşacak”
Yeni Taktikler ve teknoloji
Dronlar teknolojik olarak da gelişti; daha iyi güdüm sistemleri, elektronik karıştırmaya karşı daha güçlü direnç ve yeni tip harp başlıklarıyla donatıldılar.
Rusya ayrıca taktiklerini de değiştirdi.
Moskova saldırı dronlarını sürüler halinde, dalgalar halinde gönderiyor ve gerçek hedeflerden dikkat saptırmak için karmaşık güzergahlar kullanıyor. Ayrıca Ukrayna hava savunma ekiplerinin çalıştığı açık alanları baypas ederek, nehirler ve ormanların üzerinden uçuruyor. Şehirlere girdiklerinde ise yüksek binalar ve siviller için risk nedeniyle vurulmaları çok daha zor hale geliyor.
“Bu yüzden daha yüksekte uçuyorlar” diyen Bielieskov “Dalgalar halinde ya da sürüler halinde uçuyorlar; bu tamamen programlanma biçimine bağlı. Yani temelde mesele ölçek. Rus taktiklerindeki değişim. Güdüm sistemlerindeki değişim” şeklinde konuştu.
Rusya daha fazla saldırı dronu üretmeye başlayınca, Ukrayna da bunları düşürmek için yeni yöntemler geliştirmeye çalıştı.
Hava savunma birlikleri dronları gökyüzünden vurdu. Pick-up kamyonlarındaki mobil asker timleri, genellikle ağır makineli tüfeklerle dronları düşürüyor. Ukrayna ayrıca dronları elektronik olarak bozmayı da öğrendi.
Batı tarafından sağlanan pahalı yüksek teknoloji sistemler, büyük şehirleri ve kritik altyapıları koruyor ve öncelikli olarak gelen füzeler için tasarlanmış durumda.
Polonya merkezli Rochan Consulting’den askeri analist Konrad Muzyka, Ukrayna’nın resmi verilerine dayanarak sonuç çıkarmanın zor olduğunu söyledi. Ukrayna’nın dronlara karşı savunma durumunun, hava kuvvetlerinin yansıttığından daha kötü olabileceğini belirtti ve “Bence rapor ettiklerinden daha az dronu düşürüyorlar” dedi.
Bu sürekli değişen bir kedi-fare oyunu oldu.
Rusya, dronları daha yükseğe uçurmaya başladığında, Ukrayna radar donanımlı ucuz önleyici dronlar kullanarak karşılık verdi. Ancak Carnegie Endowment analisti Kofman, bu kullanımın hâlâ sınırlı olduğunu söyledi.
“Eğer bunu ölçeklendirebilirlerse, zamanla bu doygunluk sorununu çözebilirler” diyen Kofman, “Bu tamamen üretim ve ölçekli konuşlandırma meselesi” dedi.
© 2025 The New York Times Company
