Roni Rabin / The New York Times
7 Ekim sabahı saat 6:45'te teknoloji şirketi UBQ Materials'ın kurucusu Jack "Tato" Bigio, işletme müdürüyle konuştu ve Hamas'ın kendilerine yakın bir bölgede olduğunu söyledi. Diğer çalışanlar güvenli odalarda saklandıklarını mesajla bildirirken, bir çalışan da kocasının karnından vurulduğunu söyledi.
Bigio, "Kıyamet günü gibiydi" dedi.
Hamas'ın İsrail'e yönelik saldırısı, UBQ Materials'ı Gazze Şeridi sınırına 32 km mesafede bulunan fabrikasını kapatmaya zorladı ve işgücünü olumsuz etkiledi. İki çalışan öldürüldü. Birçoğu evlerini kaybetti ve 160 km uzağa taşındı.
İşletmeler zor durumda
2012 yılında kurulan UBQ Materials, ev çöplerini masa ve sandalyeler, McDonald's tepsileri ve Mercedes-Benz için araba parçaları yapımında kullanılan plastik ikamesine dönüştüren bir teknoloji kullanıyor. Şirket saldırılar sonrası üç hafta içinde faaliyete geçmeyi başardı, ancak diğer pek çok şirket operasyon ve finansman konusunda devam eden sorunlarla karşı karşıya.
İsrail 23 bin Filistinliyi öldürdü
Sivil ve savaşçı ölümleri arasında ayrım yapmayan Gazze'deki sağlık bakanlığına göre 7 Ekim'den bu yana yaklaşık 23 bin Filistinli İsrail tarafından öldürüldü. Bölgenin kuzeyinden tahliye edilen yaklaşık 1 milyon kişi güneye kaçtı. Gazze Şeridi; açlık, su, elektrik ve iletişim ağlarının kesintiye uğraması ve birçok hastanenin hasar görmesi nedeniyle sınırlı tıbbi bakımla birlikte büyük bir yıkıma uğradı.
İsrailli yetkililere göre, Hamas'ın 7 Ekim'deki saldırıları İsrail'de 1200 kişinin ölümüne ve 100'den fazlası hala Gazze'de olmak üzere yüzlerce kişinin rehin alınmasına neden oldu. Savaş, yüz binlerce yedek askerin askere çağrılması ve 200 bin kişinin kuzey ve güneydeki sınır bölgelerinde yerlerinden edilmesiyle hayatı altüst etti.
İsrail ekonomisi de zarar gördü
Savaş İsrail ekonomisine de zarar verdi. Turizm neredeyse durma noktasına geldi ve hükümet harcamaları büyük ölçüde arttı. Teknoloji şirketlerine vurulan darbe, İsrail ekonomisinin temel itici gücü haline gelen bir sektöre olan güveni sarstı.
350 bin yedek askerin askere çağrılması birçok şirketin faaliyetlerini sekteye uğrattı. Devlet tarafından finanse edilen bir kurum olan İsrail İnovasyon Kurumu ve Start-Up Nation Policy Institute tarafından yapılan bir ankete göre, birçok müşteri siparişi beklemeye alındı veya tamamen iptal edildi ve yatırımcılar yeni siparişler için çekimser davranmaya başladı.
İsrail İnovasyon Kurumu, İsrail'in teknoloji sektörünün son on yılda hızla büyüdüğünü ve tüm ihracatın neredeyse yarısını ve ekonomik çıktının beşte birini oluşturduğunu söyledi.
OECD: İsrail ekonomisi ağırlaşacak
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), bunun sonucunda savaşın İsrail ekonomisinde "geçici ama belirgin bir yavaşlamaya" neden olacağını söyledi. 7 Ekim saldırılarından önce yüzde 3 civarında büyüyen ekonominin bu yıl yüzde 1,5 oranında yavaşlaması bekleniyor. İşgücü sıkıntısı, düşük tüketici ve iş dünyası güveni ve yüksek enflasyon ekonomiyi olumsuz etkiliyor.
İsrail Maliye Bakanlığı'nda eski bir ekonomik tahminci olan Jonathan Katz, bir başka endişenin de Başbakan Netanyahu'nun sağcı hükümeti ile İsrail Yüksek Mahkemesi arasındaki anlaşmazlık. Bu olumsuz durum, yabancı yatırımları da etkiliyor.
Yatırımcıları kaybetme korkusu
Katz, "Şimdi asıl soru, yabancıların hala İsrail'in yüksek teknolojisine yatırım yapmak isteyip istemeyecekleri ya da paralarını İrlanda gibi güvenli ve sakin bir yere yatırmayı tercih edip etmeyecekleri" dedi.
İsrail Merkez Bankası, zayıflayan ekonomiyi canlandırmak için geçen hafta faiz oranlarını çeyrek puan düşürerek yüzde 4,5'e çekti. Bu, Covid salgınının başlamasından bu yana yapılan ilk faiz indirimi oldu ve merkez bankası başkanı Amir Yaron, ek indirimlerin beklendiğini söyledi.
Yaron, ekonominin halihazırda savaş koşullarına uyum sağladığını ve iyileşme işaretleri gösterdiğini, ancak uzun süreli çatışmaların sonuçlarının kayda değer olacağını söyledi.
Yaron, özellikle istikrarın önemini ve merkez bankasının daha fazla kamu borcuna ve daha yüksek bütçe açıklarına yol açmasını beklediği artan hükümet harcamalarını dizginleme ihtiyacını vurguladı.
Yabancı işçi sayısı artacak
İsrail, belirsizliği azaltmak için İsrail Şekeli'nin istikrara kavuşturulması da dahil olmak üzere çeşitli adımlar attı. Hükümet, ani işgücü sıkıntısını gidermek için ülkeye girişine izin verilen yabancı işçi sayısını 50 binden 70 bine çıkarmayı planlıyor. Yurtdışından halihazırda gelen işçiler çoktan kaçmış durumda ve Batı Şeria kökenli 100 binden fazla Filistinlinin İsrail'de çalışması yasaklandı.
Son haftalarda ordu, kısmen bu kadar büyük bir yedek asker konuşlandırmasının ekonomik maliyeti nedeniyle, Gazze Şeridi'nden en azından geçici olarak birkaç bin askeri geri çekmeye başladı.
Yine de Yaron, 1 Ocak'ta Netanyahu'ya, Hamas ve Hizbullah saldırısına uğrayan Gazze ve Lübnan sınırı yakınlarındaki topluluklar için iç ihtiyaçların yanı sıra savunma ve güvenliğe daha fazla harcama yapılması gereken bir dönemde mali öncelikler konusunda sert bir uyarıda bulundu. Netanyahu hükümetinin Batı Şeria'daki yerleşimleri ve aşırı Ortodoksları finanse etmesine yönelik eleştiriler savaşın ilk gününden bu yana sürüyor.
Gerekli adımlar geç olmadan atılmalı
Yaron, "Harcamalarda kesintiye gidilmesi, gereksiz bakanlıkların kaldırılması ve savaşın ihtiyaçları göz önünde bulundurularak gelirlerin arttırılması yoluyla bütçenin ayarlanması için şimdi harekete geçilmemesi, gelecekte ekonomiye çok daha pahalıya mal olacaktır" dedi.
İsrail İnovasyon Kurumu, özellikle finansman sıkıntısı çeken yeni girişimler olmak üzere teknoloji şirketlerini desteklemek üzere 100 milyon dolarlık devlet fonuna sahip. Geçen ay yarı iletken devi Intel'in hükümetten 3.2 milyar dolar hibe aldıktan sonra İsrail'in güneyindeki bir çip fabrikasını genişletmek için 25 milyar dolarlık bir yatırım planladığını açıklaması sektörü hareketlendirdi.
İnovasyon Kurumu Genel Müdürü Dror Bin, "Tüm girişimcilerimiz, yurtdışındaki müşterilerimiz bizi ne kadar desteklerse desteklesin ve bizimle ne kadar empati kurarsa kursun, taahhütlerimizi yerine getiremediğimiz takdirde yollarına devam etmek zorunda olduklarını biliyor" dedi.
© 2024 The New York Times Company
