Aaron Boxerman, Patrick Kingsley, Adam Rasgon / New York Times
ABD'li yetkililere göre, CIA direktörü Gazze Şeridi'nde tutulan rehinelerin serbest bırakılması ve ateşkesin uzatılması konusunda müzakereler için yeni bir baskı yapmaya hazırlanıyor. Yetkililere göre direktör, Avrupa'da üst düzey İsrailli, Mısırlı ve Katarlı yetkililerle görüşecek. Görüşmede özellikle iki konuda İsrail ile Hamas arasındaki büyük uçurumu kapatmayı umuyor: Ateşkes süresi ve Gazze'deki Hamas liderlerinin akıbeti.
Müzakereler nasıl gidiyor?
Kasım ayında bir hafta süren ateşkes, Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'e düzenlediği saldırıda kaçırılan 100'den fazla rehinenin serbest bırakılmasına olanak tanıdı. Anlaşma kapsamında 240 Filistinli mahkum da serbest bırakıldı. O zamandan beri, her iki taraf da yeni anlaşma için zorlu koşullar belirledi.
Mossad liderinin hem Katar'da hem de Avrupa'da Katarlı yetkililerle görüşmesiyle rehine müzakereleri kesintili bir şekilde ilerledi. Hamas'ın siyasi liderlerinin çoğu Katar'da yaşıyor. Gazze Şeridi'ne komşu olan Mısır da önemli bir rol oynadı.
ABD'li yetkililere göre CIA Direktörü William Burns üst düzey İsrailli, Mısırlı ve Katarlı yetkililerle görüşecek. İsrail'in, rehinelerin serbest bırakılmasının bir parçası olarak çatışmaların daha uzun süre durdurulmasını kabul etme istediğinin müzakereler için yeni bir soluk yarattığı söylendi.
Beyaz Saray, geri kalan rehinelerin serbest bırakılmasını sağlayacak daha büyük bir anlaşmanın mümkün olabileceğini umut etse de herhangi bir yeni anlaşma muhtemelen rehinelerin aşamalı olarak serbest bırakılmasını içerecek.
Medyaya sızdırılan öneriler İsrail’i karıştırdı
İsimlerini açıklamak istemeyen yetkililer son haftalarda arabulucuların çok az ilerleme olmasına rağmen birden fazla plan öne sürdüğünü açıkladı. Önerilen ateşkesin süresi haftalardan aylara kadar değişiyor. Önerilerden bazılarının medyaya sızdırılması İsrail'de tartışmalara yol açtı. Sağcı politikacılar, savaşı vaktinden önce bitireceğini söyledikleri planlara karşı çıkacaklarını söylediler.
İsminin açıklanmaması kaydıyla konuşan iki ABD'li yetkiliye göre, Beyaz Saray'ın en üst düzey Orta Doğu koordinatörü Brett McGurk, rehinelerin serbest bırakılması için çalışmak üzere bölgeye geri döndü.
Yeni bir ateşkes için hangi koşullar öne sürülüyor?
Hamas yetkilileri, ateşkes kapsamında yalnızca Gazze'de kalan ve sayılarının 100'den fazla olduğuna inanılan rehineleri serbest bırakacaklarını söylüyor. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu Gazze'nin kontrolünü Hamas'ın elinde bırakacak kalıcı ateşkes yönündeki herhangi bir anlaşmayı kabul etmeyeceğini söyledi.
Üst düzey bir Batılı diplomat ve bölgesel bir diplomat, yakın zamanda varılan bir anlaşma çerçevesinde, arabulucuların istikrarlı bir ateşkes sağlamak amacıyla geri kalan rehinelerin ve Filistinli mahkumların aşamalı olarak serbest bırakılmasını önerdiğini söyledi.
Görüşmeler nerede tıkanıyor?
En büyük engel, ateşkesin önceki gibi geçici mi, yoksa kalıcı mı olacağı. İki diplomat, İsrailli yetkililerin, Hamas'ın Gazze liderliğinin bölgeyi terk edip sürgüne gitmesi halinde kalıcı bir ateşkes düşünebileceklerini öne sürdüğünü söyledi. Hamas yetkilileri ise bu fikri reddetti. Üst düzey bir Hamas yetkilisi Husam Badran, “Hamas ve liderleri Gazze'deki topraklarındalar. Ayrılmayacağız” dedi.
Bu planın önündeki bir diğer olası engel: Netanyahu'nun kasım ayında Mossad'a Hamas liderleri nerede olurlarsa olsunlar karşı saldırıya geçmelerini söylemesi, muhtemelen Hamas içinde liderlerin Gazze dışında güvende olup olmayacağına dair korkuları artırdı.
Savaş bittikten sonra Gazze’ye ne olacak?
Bir diğer müzakere konusu ise silahlar sustuktan sonra Gazze'nin geleceğinin ne olacağıyla ilgili. Biden yönetimi yetkilileri, İsrail işgali altındaki Batı Şeria'nın bazı kısımlarını yöneten Filistin Yönetimi'nin Gazze'yi kontrol etmek için geri dönmesini umduklarını söyledi. ABD'li yetkililer her iki bölgenin de gelecekteki Filistin devletine dahil edilmesini istiyor.
Netanyahu Filistin Yönetimi'nin geri dönmesini istemiyor
Hamas, 2007 yılında Gazze'nin kontrolünü ele geçirerek, Filistin Yönetimi'nin iktidardaki partisi El Fetih’i ihraç etmişti. Eğer Hamas savaştan sonra Gazze'de kalırsa muhtemel bir engel yaratacak. Netanyahu, Filistin Yönetimi'nin mevcut haliyle Gazze'yi yönetmeye geri dönmesini reddediyor. Ayrıca savaştan sonra bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasına karşı çıkacağını belirtiyor.
Mahmud Abbas liderliğindeki Filistin Yönetimi'nin ciddi iç zorluklarla karşı karşıya kalması, işleri daha karmaşık hale getiriyor. Anketler çoğu Filistinlinin Abbas'ın istifasını istediğini gösteriyor. Abbas en son 2005 yılında dört yıllık bir dönem için seçildi ve eleştirmenler onu, İsrail yönetimini sona erdirmeyi başaramayan, giderek otokratikleşen bir hükümete başkanlık etmekle suçluyor.
© 2024 The New York Times Company
