Julia Jacobs / The New York Times
Bir Ukrayna köyündeki modern sanat müzesinin duvarlarında Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin en kanlı çatışmalarından biri olan Mariupol'un düşüşünün resmi asılı. Parlak turuncu bir gökyüzünde, Rus uçakları uçarken, keçeli kalemle çizilen dumanlar yıkık dökük binalardan yükseliyor.
Resmin sanatçısı adı Roman olan 9 yaşında bir çocuk. Aynı galeride 7 yaşındaki İlya'nın mavi-yeşil bir tankının resmi asılı. Bunun altında, 10 yaşındaki Taras'ın yağlı pastellerle çizdiği silahlı bir Ukraynalı asker, yıldızlarla dolu bir gökyüzüne karşı nöbet tutuyor.
Eserler, çoğu savaş nedeniyle yerinden edilmiş ve ülkenin batısında, doğudan saldırılara karşı sığınak görevi görmüş bir şehir olan Lviv'deki hastanelerde, yetimhanelerde ve sanat stüdyolarında resim yapmaya davet edilen Ukraynalı çocukların sergisinin bir parçası. İki bavula konan ve Chicago'ya götürülen parçalar arasında yeni yürümeye başlayan çocukların parmak resimleri ve genç sanat öğrencilerinin karmaşık çizimleri vardı. Tablolar, 1971'de kurulan ve Alexander Archipenko, Jules Olitski ve Patrick Caulfield'ın eserlerinden oluşan kalıcı bir koleksiyona sahip olan Ukrayna Modern Sanat Enstitüsü'ndeki bir galeriyi dolduruyorlar.
Geçen ay soyutlama üzerine bir sergi açıldı ve Roman, İlya ve Taras gibi sanatçıların işleri öne çıktı. Müzede küratör yardımcısı olan Christina Wyshnytzky, geçenlerde bir öğleden sonra galeride dolaşırken, "Onların sanatsal ifade anlayışı, her yetişkinin sahip olmasını istediği bir şey" dedi.
Anne-kız ders vermeye başladılar
Eserler, savaşın ilk günlerinde, Lviv Ulusal Politeknik Üniversitesi'nde resim eğitimi veren bir sanatçı olan 45 yaşındaki Nataliia Pavliuk ve burada bir mimarlık ve tasarım öğrencisi olan 21 yaşındaki kızı Yustyna Pavliuk tarafından düzenlenen sanat dersleri aracılığıyla yapılmaya başlandı.
Ukraynaca konuşan ve kızı söylediklerini tercüme eden Nataliia Pavliuk, "Ukrayna'nın kazanmasına yardımcı olmak için neler yapabileceğimizi düşünmeye başladık. Pek çok insanın ilgiye ve sanat terapisine ihtiyacı var, biz bu konuda iyi olduğumuzu biliyoruz” dedi.
Travma yaşayanlar daha hafif resimler yapıyor
Pavliuk'lar hastaneleri, yetimhaneleri ve yerinden edilmiş aileler için kurulan modüler evleri boya, pastel ve kağıt tedarik ederek ziyaret ettiler. Pek çok çocuk savaşı tanklar, askerler, uçaklar kullanarak tasvir etmeyi seçti ancak en şiddetli travmayı yaşayanların daha hafif resimlere odaklanma eğiliminde olduklarını söylediler.
Ailelerini ve arkadaşlarını kaybettiler
Yustyna Pavliuk, Lviv'deki bir çocuk hastanesinde, doğu Ukrayna'dan Mariia adlı 8 yaşındaki bir kızın mutfak masasının üzerine oturan turuncu çizgili bir kedi çizdiğini hatırlıyor. Mariia'ya kardeşi olup olmadığı sorulduğunda, başkent Kiev'den bindiği bir otobüsün ateş altında kalması sonucu kız kardeşinin öldüğünü söyledi.
Pavliuks, Lviv'deki bir sanat galerisindeki ücretsiz bir derste, Veronika adlı 10 yaşındaki bir kızın, bir arkadaşının yanında dururken pembe-turuncu bir elbiseyle kendini resmettiğini söyledi. Figürlerin arkasına, Veronika savaşta ölen tüm arkadaşlarının barınabileceğini hayal ettiği bir ev çizdi. Rus bombardımanı sırasında bir parmağını ve bir gözünü kaybettiğini anlattılar. Veronika’nın ailesi ise savaşta öldürüldü. Yustyna Pavliuk, “Onlarla birlikte çalışırken ağlamaya başlamamak çok zor. Ama onlar yaşamaya devam ediyorlar” dedi.
Chicago'daki sanat müzesinde savaş, çalışmaların merkezinde yer aldı. Bir Ukrayna bankasının yanında ve süslü bir Ukrayna kilisesinin karşısında yer alan müze, galerilerinden birini savaş hakkında sanat yapmak isteyenlere açtı. Müzenin küratörü Adrienne Kochman, müzenin ayrıca savaşa yardım etmek isteyen insanlar ve bölgeye yerleşmiş mülteciler için bir tür kaynak merkezi haline geldiğini söyledi.
Pavliuks, eserleri Facebook üzerinden paylaştı ve müze yönetim kurulu üyesi ve ailenin uzaktan akrabası olan Marta Farion’un dikkatini çekti. Farion, hibe almalarına ve Michigan, Ann Arbor'da çocukların çalışmalarını sergiledikleri Amerika Birleşik Devletleri'ne bir gezi ayarlamalarına, Arkansas'ta bir sanat akademisine gitmelerine yardım etti. Pavliuks, Children of War başlıklı Chicago sergisindeki eserlerin birçoğunun satıldığını ve gelirin Ukrayna'daki çalışmalarını sürdürmeye harcandığını söyledi. Sergi, 12 Şubat'a kadar sürecek.
Nataliia Pavliuk Facebook'ta bir gönderide Ukraynaca "Bazıları için sadece karalamalar. Ama bizim için bunlar en samimi ve en güzel sanat eserleridir” diye yazdı. Wyshnytzky, bir sanat tarihi dersinde olduğu gibi eserleri incelemeyi seviyor. Popasna'dan 4 yaşındaki bir kızın çiçek koleksiyonu gibi görünen bir tablosu, Wyshnytzky'ye Modern Sanat Müzesi'nde asılı duran bir Ernst Ludwig Kirchner çalışmasını hatırlatıyor. Ayrıca, Ukrayna'nın ulusal çiçeği ve ülke ile dayanışma sembolü olan ayçiçeklerinin bir çocuğun natürmortunun van Gogh benzeri tarzına dikkat çekti.
Wyshnytzky, "Müze ortamında oldukları için yüceltilmişler ve bence sanat hakkında başka türlü konuşmanın kötü bir hizmet olduğunu düşünüyorum” dedi ve gülerek ekledi: Sotheby's'de milyonlar eden bunun gibi soyut eserler görürsünüz.
Sergi, Nataliia Pavliuk'un Lviv'deki sanat stüdyosu müşterilerinin yanı sıra sosyal hizmet merkezlerinde ücretsiz derslere katılanların eserlerini içeriyor. 10 yaşındaki Anna, stüdyoda mavi-sarı bayraklı bir tarlada duran Ukraynalı bir askerin hayaletini resmetti. Bir askerin çocuğu olan 12 yaşındaki Glib, ailesini bir Rus füze saldırısına karşı koyarken resmetti.
Stüdyoda 15 yaşındaki bir sanat öğrencisi olan Yaryna Kupybida, bir Rus hava saldırısı nedeniyle Mariupol'daki bir doğum hastanesinden kaçmak zorunda kalan hamile bir kadının viral bir fotoğrafına ilgi duyduğunu söyledi. Kadının yüzü kanlar içinde, yorgana sarılı olduğu görülüyor.
Lviv'in dışında bir kasabada yaşayan ve fotoğrafı internette gören Yaryna, yeni doğan bebeğini battaniyeye sarılı taşıyan kadını resmetti. Yaryna, “Bu kadın için bir gelecek olması benim için umuttu” dedi. Saldırıdan birkaç gün sonra Associated Press, kadının bebeğinin başarıyla dünyaya getirildiğini bildirdi.
© 2023 The New York Times Company
