Tony Romm, Ana Swanson, Alan Rappeport / New York Times
ABD Başkanı Donald Trump, ikinci döneminde gümrük vergilerini çok amaçlı bir araç haline getirdi. Bu vergiler, ona gelir elde etme, ticaret müzakerelerini şekillendirme ve diğer ülkeleri siyasi iradesine boyun eğdirme imkânı sağladı.
Ancak Trump, Çarşamba günü öğrendiği üzere, cezalandırıcı ve giderek genişleyen ticaret savaşının temel aracı, yakında sınırına ulaşabilir.
Başkanın neredeyse her ülkeden yapılan ithalata uyguladığı kapsamlı vergilerin kaderi artık Yüksek Mahkeme’nin dokuz yargıcının elinde.
Bölünmüş bir kurulun bu tarihi davada nihai olarak nasıl karar vereceğini öngörmek imkansız; ancak bu dava, başkanlık ticaret yetkisinin sınırlarını yeniden tanımlayabilir ve Trump’ın keyfi şekilde gümrük vergisi uygulama gücünü sınırlayabilir. Yine de mahkemenin neredeyse üç saat süren sorgulaması, başkanın ekonomik vizyonu açısından politik olarak büyük önem taşıdığını ortaya koydu.
Bir yıl önce seçimi kazandığından beri Trump, Kanada, Meksika, Avrupa Birliği ve Çin dahil dost ve rakip ülkelere giderek artan oranlarda gümrük vergileri uyguladı. Bu ithalat vergileri ağırlıklı olarak Amerikan tüketicilerine ve işletmelerine yansıdı.
Trump, Kongre’nin onayı olmadan, onlarca yıllık bir “acil durum” yasasına dayanarak neredeyse her ticaret ortağına yüzde 10 oranında vergi, onlarca ülkeye ise daha yüksek oranlar uyguladı.
Hem bu vergiler hem de bunları uygulama yöntemleri, Trump için eşit derecede önemli. Başkan, kaleminin bir hareketiyle oranları değiştirebilme gücünden büyük keyif alıyor. Bu acil durum yetkisini ulusal borcu azaltmak, yerli üretimi desteklemek ve diğer ülkeleri daha avantajlı anlaşmalara zorlamak amacıyla kullandı; çoğu zaman ticaretle ilgisi olmayan hedefler için de bu gücü devreye soktu.
Trump: Tarifeler sayesinde yüz milyarlarca dolar gelir yarattık
Yargıçların duruşmayı bitirmesinin ardından Florida’daki bir etkinlikte konuşan Trump, gümrük vergilerinin mali getirilerini yeniden övünerek anlattı; bunların “yüz milyarlarca dolar” gelir yarattığını söyledi. Federal kayıtlara göre ABD, bu yıl gümrük vergilerinden 200 milyar dolardan fazla topladı. Bu, 2024’teki miktarın iki katından fazla.
Başkan, bu geliri bu yıl imzaladığı yaklaşık 4 trilyon dolarlık vergi indirim paketinin maliyetini dengelemek gibi çeşitli öncelikler için kullanacağını söyledi. Ancak Yüksek Mahkeme’de kaybetmesi, hükümeti bu paranın bir kısmını veya tamamını iade etmeye zorlayabilir. Bu, Trump ve üst düzey danışmanlarının “ekonomik felaket” olarak tanımladığı bir olasılık.
Yine de Trump ve ekibi, Çarşamba günü yenilgi ihtimalini önemsemiyor görünüyordu.
Hazine Bakanı Scott Bessent Beyaz Saray’da gazetecilere, “Mükemmel geçti” dedi, hükümetin bir B planı olup olmadığı sorulduğunda, “Bu konuda konuşmayacağım” şeklinde konuştu. Bessent, başkanın gümrük vergisi yetkileri için “Bu yetki ona en güçlü müzakere avantajını veriyor” dedi.
Yasada "tarife" kelimesi yok
Trump’ın stratejisi, Kongre’nin başkanın ticaret üzerindeki gücünü sınırlamak için 1977’de kabul ettiği “Uluslararası Acil Ekonomik Yetkiler Yasası”na dayanıyor. Ondan önce hiçbir başkan, bu yasayı gümrük vergisi koymak için kullanmamıştı. "Tarife" kelimesi yasanın hiçbir yerinde geçmiyor.
Bu yasayla Trump, uzun soruşturmalar veya Kongre’yle süren tartışmalar olmadan her ticaret ortağına yüksek vergiler uygulayabiliyor. Bu vergilere “karşılıklı tarifeler” adını da verdi ve ABD ile diğer ülkeler arasındaki sürekli ticaret açıklarını “ulusal acil durum” olarak nitelendirdi.
Ancak Trump, ABD’nin ticaret fazlası verdiği Avustralya gibi ülkelere de bu vergileri uyguladı. Ayrıca bazı vergileri cezalandırıcı nedenlerle veya ticaretin ötesinde hedeflere ulaşmak için devreye soktu.
Trump, kısmen darbe girişimini kışkırtmakla suçlanan müttefiki Jair Bolsonaro’ya yönelik muameleyi gerekçe göstererek bu yıl Brezilya’dan yapılan ithalata yüzde 50 vergi uyguladı. Meksika ve Kanada’ya uyguladığı yüksek vergileri de sınırdan geçen yasa dışı uyuşturuculara yanıt olarak sundu.
Eyaletler ve küçük işletmelerden oluşan iki grup, bu baharda Trump’ın vergilerinin yasal dayanağını ve kapsamını sorgulayan davalar açtı. Bu davalar, Çarşamba günü Yüksek Mahkeme’de birleştirilerek görüldü. Hatta mahkemenin muhafazakar yargıçları bile, Kongre’nin Anayasa’da kendisine ait olan gümrük yetkisini başkana bu kadar geniş biçimde devretmeyi gerçekten isteyip istemediğini sorguladı.
Georgetown Üniversitesi Hukuk Fakültesi profesörü Stephen I. Vladeck, “Sanırım yargıçların hepsi, bu davayı nasıl sonuçlandıracaklarının sadece ekonomik politika açısından değil, mahkemenin yönetimle olan ilişkisi açısından da büyük yankı yaratacağını biliyor” şeklinde konuştu.
Trump: Tarifeler krizleri çözmemi sağlıyor
Trump, Çarşamba günü ekonomik gündemi hakkında yaptığı konuşmada, sınırsız gümrük vergisi yetkisinin kendi gündemine nasıl hizmet ettiğini açıkça anlattı. Bu yetkinin, Japonya gibi ülkelerle ticaret anlaşmaları yapmasını ve bazı dış politika krizlerini çözmesini sağladığını söyledi.
Trump, “Gümrük vergileri olmasaydı bunların hiçbiri olmazdı” ifadelerini kullandı.
Yüksek Mahkeme, başkanın acil durum yetkisini kullanarak gümrük vergisi uygulama gücünü iptal etse bile, Trump hâlâ ithalat üzerine vergi koyabilecek. Başkan, ulusal güvenlik yasasına dayanarak kereste ve çelikten ağır kamyonlara ve banyo dolaplarına kadar çeşitli ürünlere zaten gümrük vergisi koydu.
Ancak bu yetkiler daha sınırlı; çoğu zaman sonuca varmak için uzun soruşturmalar gerektiriyor. Hiçbiri “acil durum” yasası kadar esnek değil.
“Amerikan Refahı Koalisyonu” başkan yardımcısı Nick Iacovella, acil durum yasasını “Trump yönetiminin gündemi için kesinlikle hayati” olarak tanımladı ve şunları söyledi:
“Yine de Yüksek Mahkeme davasını kaybetseler bile, şu anki politika düzeyine çok yakın bir çerçeveyi koruyabilirler”
© 2025 The New York Times Company
