Keith Bradsher / The New York Times
Çin'in Rusya ile olan karlı sınırında kamyon satan bir bayi, Rus müşteriler sayesinde satışlarını son bir yılda iki katına çıkardı. Çin'in komşusuna ihracatı o kadar güçlü ki Çinli inşaat işçileri bu yaz sınırda depolar ve 20 katlı ofis kuleleri inşa etti.
Sınır kasabası Heihe, Çin'in Rusya ile giderek yakınlaşan ekonomik ilişkisinin bir özeti gibi. Çin, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden kazançlı çıkarken, bu durum Rusya'nın otomobil ve bilgisayar çipleri de dahil olmak üzere çeşitli ürünlerin alımında Batı'dan Çin'e yönelmesine neden oldu.
İhracat 200 milyar doları aştı
Rusya da Çin'e büyük indirimlerle petrol ve doğal gaz sattı. Rus çikolataları, sosisleri ve diğer tüketim malları Çin süpermarketlerinde bol miktarda bulunur hale geldi. Rusya ve Çin arasındaki ticaret bu yılın ilk 11 ayında 200 milyar doları aştı ki bu iki ülkenin 2024 yılına kadar ulaşmayı beklemediği bir seviyeydi.
Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı Çin'den de bir 'imaj' desteği aldı. Devlet medyası, Çin'de ve dünyanın dört bir yanında sürekli olarak Rus propagandası yapıyor. Rusya Çin'de o kadar popüler ki sosyal medya fenomenleri Çin'in doğudaki en kuzey eyaleti Heilongjiang'ın başkenti Harbin'e akın ederek buradaki eski bir Rus katedralinin önünde Rus kıyafetleriyle poz veriyor.
Çin'in en üst düzey lideri Xi Jinping ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, iki ülkenin yakın ilişkilerini kamuoyuna pek çok kez gösterdiler. Xi Eylül ayı başında Harbin'i ziyaret etti ve Heilongjiang'ı Çin'in "kuzeye açılan kapısı" ilan etti. Çin'in Rusya'ya ihracatı bu yılın ilk 11 ayında, Ukrayna'nın işgalinden önceki 2021 yılının aynı dönemine kıyasla yüzde 69 arttı.
Stratejik bir seçim
Çarşamba günü Pekin'de Rusya Başbakanı Mikhail Mishustin ile bir araya gelen Xi, "Çin-Rusya ilişkilerinin iyi bir şekilde sürdürülmesi ve geliştirilmesi, iki halkın temel çıkarları temelinde her iki tarafça yapılan stratejik bir seçimdir" dedi.
Çin'in Rusya ile ticaretindeki artıştan en çok kazananlar araç üreticileri oldu.
Heihe'de yakın zamanda, sürücülerinin kapılarında Rusya'nın sembolü olan 'ayı' çıkartmaları bulunan dizel yük kamyonları Amur Nehri köprüsünden Rusya'ya götürülmek üzere bekliyordu. Köprü yeni olduğu gibi, devlete ait Şanghay Otomotiv Endüstrisi Şirketi'nin bir markası olan Genlyon rozetlerini taşıyan kamyonlar da yeniydi. SAIC olarak bilinen şirket, İngiltere'den satın aldığı MG gibi otomobil markalarını da üretiyor.
Japonya'yı da arkada bıraktı
Satışlar, Çin'in bu yıl dünyanın en büyük otomobil ihracatçısı olarak Japonya'yı geçmesine yardımcı oldu. Mercedes-Benz ve BMW gibi Alman üreticiler eskiden Rusya'da güçlü satıcılardı, ancak Avrupa, ABD ve müttefiklerinin ülkeye yönelik yaptırımlarına tepki olarak geri çekildiler.
Ruslar neredeyse sadece içten yanmalı otomobiller satın alıyor. Çin'de bu araçlardan fazlasıyla var çünkü tüketiciler hızla elektrikli araçlara yöneldi.
Kara sınırı ise Çin'in Rusya'ya demiryoluyla araç taşıyabileceği anlamına geliyor ki bu da Çin'in araç ihracatı için kendi okyanus ötesi taşıyıcı gemi filosuna sahip olmaması nedeniyle önemli bir faktör.
Çinliler Rus otomotiv pazarını ele geçirdi
Sonuç mu? GlobalData Automotive'e göre Çinli otomobil üreticileri Rusya pazarının yüzde 55'ini ele geçirdi. Bu oran 2021'de yüzde 8'di.
San Diego'da bir Asya otomotiv danışmanı olan Michael Dunne, "Daha önce tek bir ülkeden otomobil üreticilerinin bu kadar hızlı bir şekilde bu kadar çok pazar payı kaptığını hiç görmemiştik. Çinlilere talih kuşu kondu" dedi.
ABD'den Çin'e Rusya uyarısı
Amerika Birleşik Devletleri Çin'i Rusya'ya silah göndermemesi konusunda sert bir şekilde uyardı ve henüz bunu yaptığına dair bir kanıt bulamadı. Ancak Çin'in Rusya'ya sattığı insansız hava araçları ve kamyonlar gibi bazı sivil ekipmanların askeri kullanımları da var.
Pekin'in Rusya'yı kucaklaması Çin'in inşaat sektörüne de sınırlı da olsa bir destek sağladı. Ekonomi, neredeyse üç yıl süren katı "sıfır COVID" önlemlerinin bıraktığı yaraları sarmaya çalışıyor.
Çin genelinde emlak piyasası krizde. On milyonlarca daire boş ya da tamamlanmamış durumda ve yeni projeler durdu. Heihe'de ahşap kapı satıcısı olan Zhang Yan, "Birçok bina inşa edildi, ancak içinde yaşayan kimse yok" dedi.
Emlak krizine Rus formülü
Ancak bazı işçiler, bu yıla kadar kamyon durakları, gümrük işleme merkezleri, demiryolu sahaları, boru hatları ve diğer altyapıların eksik olduğu 2 bin 600 millik Rusya sınırında iş buluyor. Heihe gibi şehirlerde inşaatlar yaz boyunca hızla ilerledi, ancak soğuk kış için durakladı.
İki ülke arasında ticareti yapılan en önemli ürünlerden biri olan enerji için boru hatlarına ihtiyaç var.
Batı'nın uyguladığı yaptırımları baypas eden ucuz Rus enerjisi, başta Almanya olmak üzere diğer ülkelerdeki imalatçıları son iki yılın büyük bölümünde keskin bir şekilde artan enerji maliyetleriyle karşı karşıya bırakırken, Çin fabrikalarının küresel pazarlarda rekabet etmesine yardımcı oldu.
Gaz işbirliği genişletiliyor
Rusya, Sibirya'nın Gücü boru hattı üzerinden Çin'e doğal gaz sevkiyatını arttırıyor ve Ukrayna savaşından önce Avrupa'ya hizmet veren sahalardan gaz taşıyacak ikinci bir boru hattı inşa etmek için görüşmeler yapıyor. Çin ve Rusya ayrıca Ukrayna savaşından üç haftadan kısa bir süre önce Rusya'nın en doğusundan Çin'in kuzeydoğusuna gaz taşıyacak üçüncü ve daha küçük bir boru hattı inşa etme konusunda anlaştı ve bu projenin inşaatı hızla devam ediyor.
© 2023 The New York Times Company
