Alexandra Stevenson - Constant Méheut / The New York Times
Ukrayna'nın en üst düzey diplomatı Çarşamba günü Çin Dışişleri Bakanı ile bir araya gelerek Ukrayna'nın Rusya ile savaşına diplomatik bir çözüm bulma ve Çin'in bu mücadelede daha merkezi bir rol oynamasına yönelik artan istekliliğinin sinyallerini verdi.
Dmytro Kuleba, Çin'in güneyindeki Guangzhou kentinde Çinli yetkili Wang Yi ile yaptığı görüşmenin ardından yaptığı açıklamada “Ukrayna'da adil bir barışın Çin'in stratejik çıkarlarına uygun olduğuna inanıyorum” dedi ve ekledi: “Çin'in barış için küresel bir güç olarak oynadığı rol önemlidir”
Kuleba, Ukrayna'nın bu tür müzakerelere koşullar koyduğunu açıkça ifade ederek, Rusya ile ancak Rusya “iyi niyetle müzakere etmeye hazır olduğunda” masaya oturacağını söyledi. Ancak Kuleba, “Şu anda Rus tarafında böyle bir hazırlık görmüyoruz” demeyi de ihmal etmedi.
Çin ziyaretinin zamanlaması
Kuleba, Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana ilk kez Çin'i ziyaret ediyor. Kuleba'nın ziyareti, Ukrayna'nın savaşta yavaş yavaş zemin kaybettiği ve Batı'dan alacağı destek konusunda belirsizliğin arttığı bir döneme denk geliyor.
Rusya ve Ukrayna 2022 baharında kısa bir süre barış görüşmeleri yapmış ancak kritik konular nedeniyle görüşmeler kısa sürede kesilmişti.
Çin ABD'ye denge unsuru olmak istiyor
Çin için Kuleba'ya ev sahipliği yapmak, ülkenin ABD'ye karşı bir denge unsuru olarak küresel güvenlik sorunlarında daha büyük bir rol oynama arzusunu yansıtıyor. Aynı zamanda Batı'nın Çin'in Rusya ile yakınlaşmasına yönelik eleştirilerini çürütmeye de hizmet ediyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre Wang, Çin'in krize siyasi bir çözüm bulmaya kararlı olduğunu belirterek, zamanlama henüz doğru olmasa da Rusya ve Ukrayna'nın “farklı derecelerde müzakere etmeye istekli olduklarına dair sinyaller gönderdiklerini” sözlerine ekledi.
Rusya: Müzakereleri hiç reddeden taraf olmadık
Kremlin sözcüsü Dmitry S. Peskov gazetecilere yaptığı açıklamada Kuleba'nın Rusya ile müzakerelere açık olduğunu bildirmesinin kendi duruşlarıyla uyumlu olduğunu söyledi ve Rusya'nın müzakereleri hiçbir zaman reddetmediğini sözlerine ekledi.
Ukraynalı ve Batılı yetkililer ise Rusya'nın iyi niyetli barış görüşmelerine açık olduğu fikrini reddediyor. Kremlin'in sık sık müzakerelerle ilgili mesajlarını, Kremlin'in Ukrayna'yı teslim olmaya zorlama kararlılığını gizlemek için tasarlanmış bir propaganda hilesi olarak tanımlıyorlar.
İki tarafın büyük anlaşmazlıkları
Devlet Başkanı Vladimir Putin'in ateşkes koşulları - Ukrayna'nın Rusya'nın kısmen kontrol ettiği dört cephe bölgesinden vazgeçmesi ve NATO askeri ittifakına asla katılmayacağını taahhüt etmesi - Ukrayna için bir başlangıç değil ve müzakerelere çok az ya da hiç yer bırakmıyor. Ukrayna ise topraklarının tam kontrolünü yeniden ele geçirmek ve NATO'ya katılmak istiyor ki bu da Rusya'nın hoşuna gitmiyor.
Çin'in 2023'te ortaya koyduğu 12 maddelik bir planla Rusya ve Ukrayna arasında arabuluculuk yapmaya yönelik önceki girişimi Avrupalı liderler tarafından reddedilmişti. Çin o zamandan beri savaşta bir rol üstlenmekten kaçınmış, geçen ay İsviçre'de Ukrayna'nın ev sahipliğinde düzenlenen barış zirvesine Rusya davet edilmediği için katılmayı reddetmişti.
Yeni bir barış zirvesi masada mı?
Zirve Hindistan ve Suudi Arabistan gibi bölgesel güçlerin desteği olmadığı için bir sonuca varamadı. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy kısa bir süre önce yaptığı açıklamada Ukrayna'nın bu yıl içinde, Kasım ayındaki ABD başkanlık seçimlerinden önce ikinci bir barış zirvesi düzenlemeyi hedeflediğini ve Rusya'nın da bu zirveye katılması gerektiğini söyledi.
Washington'daki bir dış ilişkiler düşünce kuruluşu olan Stimson Center'ın Çin programı direktörü Yun Sun, Çin'in şimdi, kısmen Ukrayna'nın savaşın nasıl sona erebileceği konusunda daha gerçekçi olabileceği inancına dayanarak, devreye girme zamanının geldiğini hesaplıyor olabileceğini söyledi.
Sun, “Çinliler bir arabulucu rolü oynamak istediler ve daha önce bunu yapamadılar çünkü zamanlama olgun değildi, Ukrayna hala savaşı kendi şartlarıyla kazanabileceğine inanıyordu” dedi.
Ukrayna Çin olmadan barışın olacağına inanmıyor
Ukrayna'da, Çin'in katılımı olmadan barış görüşmelerinin “anlamlı olmayacağı” konusunda giderek artan bir anlayış olduğunu söyleyen düşünce kuruluşu New Europe Center'da uzman olan Natasha Butyrska şöyle konuştu: “Çin, Rusya'yı barış görüşmelerine katılmaya zorlayabilecek bir ülke” d
Butyrska, Kuleba'nın ziyaretinin kısmen Çin'in ikinci barış zirvesine katılımını güvence altına almayı amaçladığını da sözlerine ekledi.
Trump rüzgarı Ukrayna'yı Çin'e itiyor
Ukrayna'nın barış görüşmelerini hızlandırmak istemesinin bir nedeni de bu sonbaharda yapılacak ABD başkanlık seçimlerini Trump'ın kazanma ihtimali. Donald Trump'ın savaşı hızlı bir şekilde sona erdirme sözü vermesi, Ukrayna'da Trump'ın Rusya'nın bugün işgal ettiği toprakları elinde tutmasını sağlayacak ve Ukrayna'ya yeniden saldırabilecek bir pozisyonda bırakacak bir barış anlaşması için bastıracağı korkusunu arttırdı.
Ukrayna ordusu da Rus birlikleri ilerleyip kasabaları ele geçirdikçe 950 km'den fazla uzanan bir cephe hattı boyunca geri adım atıyor. Halkın büyük çoğunluğu Rusya'nın barış şartlarına şiddetle karşı çıksa da barış görüşmelerine duyulan ihtiyaç giderek daha fazla kabul görüyor.
Çin arabuluculuk yapmak için eşsiz bir konumda çünkü en üst düzey lideri Xi Jinping'in Putin ile iyi bir ilişkisi var. İkili, ülkelerinin devlet başkanları olarak onlarca kez bir araya geldi. Bir araştırma grubu olan Carnegie Rusya Avrasya Merkezi'nin direktörü Alexander Gabuev, Çin'in Rusya üzerinde ekonomik güce de sahip olduğunu söyledi.
Gabuev, “Teorik olarak bu kozu Rusya'yı zorlamak için kullanabilirler” dedi.
© 2024 The New York Times Company
