Keith Bradsher / New York Times
Çin ekonomisi resmi verilere göre bahar aylarında istikrarlı bir şekilde büyüdü. Büyümeye, fabrikalara ve yüksek hızlı tren hatları gibi büyük projelere yapılan yerli yatırımların yanı sıra dünya genelinde devam eden ihracat akışı katkı sağladı.
Ulusal İstatistik Bürosu’nun Salı günü yaptığı açıklamaya göre, yılın ikinci çeyreğinde, Nisan-Haziran döneminde Çin ekonomisi önceki üç aya göre %1,1 büyüdü. Bu büyüme hızı devam ederse ekonomi yıllık yaklaşık %4,1 oranında büyüyecek. Bu oran yılın ilk üç ayındaki büyümeden yalnızca biraz daha yavaş.
Çin’in gayrisafi yurt içi hasılasına ilişkin rapor, ülkenin üretim odaklı ekonomisinin, Nisan sonu ile Mayıs başında kısa süreliğine %145’e ulaşan Başkan Donald Trump’ın ağır gümrük tarifelerine rağmen ayakta kaldığını gösteriyor. Pazartesi açıklanan ticaret verileri, Çin’in ABD’ye ihracatının Mayıs ortasında tarifeler konusunda sağlanan ateşkesin ardından Haziran’da toparlanmaya başladığını ancak hâlâ zayıf seyrettiğini ortaya koydu.
Çin Güneydoğu Asya'ya yöneldi
Buna karşılık Çin’in diğer ülkelere, özellikle Güneydoğu Asya’ya yaptığı ihracat ise artış gösterdi. Bu ihracatın önemli bir kısmı, yeniden ABD’ye satılmak üzere yapılıyor. Ayrıca Avrupa ve Afrika’ya da ihracat arttı.
Çin’de perakende satışlar, konut piyasasındaki yavaş çöküşün tüketici harcamaları üzerinde baskı oluşturmaya devam etmesiyle Haziran ayında Mayıs’a kıyasla hafifçe düştü. Bu zayıflık, Çin’in sürekli büyüyen üretim sektörünü ayakta tutmak için artan şekilde dış talebe bağımlı olduğunu gözler önüne serdi.
Yılın ilk üç ayında, birçok yurtdışı alıcı tarifelerden önce siparişlerini hızlandırarak Çin ekonomisine ivme kazandırmıştı. Analistler bu nedenle ikinci çeyrekte daha zayıf bir performans bekliyordu, ancak bu gerçekleşmedi.
Üretim beklentileri bozacak kadar güçlü
Üretim o kadar güçlü ki bazı analistler tüm yıl için tahminlerini yukarı çekmeye başladı. Bir araştırma kuruluşu olan Oxford Economics, geçen hafta 2025 yılı tahminini %4,3’ten %4,7’ye çıkardı.
İhracat talebini karşılamak için fabrika yatırımları hızla artıyor. Ancak üretim kapasitesindeki aşırı arz, imalat ürünlerinin fiyatlarını keskin şekilde düşürdü. Fabrika ve yüksek hızlı tren hatlarının hızlı inşası, yılın ilk yarısında %11,2 düşen gayrimenkul yatırımlarındaki düşüşü fazlasıyla telafi etti.
Tüketici harcamaları ise Çin’in zayıf noktası olmayı sürdürüyor ve daha da kötüleşiyor. Ulusal İstatistik Bürosu’na göre tüketim mallarının perakende satışları, Haziran ayında bir önceki aya göre %0,16 düştü ancak geçen yıla göre hâlâ %4,8 artış gösterdi.
"Büyümenin temeli daha da sağlamlaştırılmalı"
İstatistik Bürosu Başkan Yardımcısı Sheng Laiyun yaptığı açıklamada “Yurt içi etkin talep yetersiz ve ekonomik toparlanma ile büyümenin temeli daha da sağlamlaştırılmalı” şeklinde konuştu.
Çin, harcamayı teşvik etmek için geçen yıl başlattığı kapsamlı bir sübvansiyon programıyla çalışıyor. Ulusal hükümet ve eyalet yetkilileri aracılığıyla Çin, hanelere elektrikli otomobiller, klimalar ve diğer imalat ürünleri satın almaları için sübvansiyon sağladı. Özellikle de daha enerji verimli modellere geçmeleri hedeflendi. Programın bir diğer amacı da, aşırı kapasite ve fiyat savaşları nedeniyle zarar eden fabrikalara destek olmaktı.
Ancak program o kadar popüler oldu ki bazı şehir yönetimleri Haziran ayında bütçeleri tükenince uygulamayı sınırlandırdı.
Çin ekonomisi, Pekin’in tercih ettiği ölçüme göre ikinci çeyrekte özellikle güçlü göründü; geçen yıla kıyasla %5,2 büyüdü.
Birçok analist, Çin’in büyüme istatistiklerinin güvenilirliğini sorguluyor. Hükümet uzun süredir bu verileri kendi politikalarının temel göstergesi olarak öne sürüyor. Hükümetin bu yılki hedefi, geçen yıla göre “yaklaşık %5” oranında büyüme sağlamak.
Çin’in zor dengesi: İhracat ve tüketim
Çin ekonomisi birbiriyle yakından bağlantılı iki sorunla karşı karşıya: Zayıf harcamalar ve ürün bolluğu.
Haliyle fiyatlarda istikrarlı bir düşüş oldu. Daireler, elektrikli otomobiller ve diğer birçok büyük harcama kalemi daha ucuz hale geldi.
“Şimdi bir daire alırken insanlar ne diyor? Sadece ucuz olsun istiyorlar” diyen Wuhan’da bir emlakçı olan Ma Yanghua şöyle devam etti: “Bir şey alırken herkes en ucuzunu istiyor; ne kadar ucuz o kadar iyi”
Fiyatlardaki genel düşüş, yani deflasyon, şirket kârlarını kemirirken maaşlar üzerinde baskı yaratabilir. Hanehalkı ve işletmelerin borçlarını ödeyecek kadar gelir elde etmesi zorlaşır.
Çin tahvil faizleri son 11 yılın en düşük seviyesinde
Çin buna, faiz oranlarını keskin şekilde düşürerek yanıt verdi. Çin tahvil faizleri son 11 yılın en düşük seviyesinde. Bu, emlak geliştiricilerinin, üreticilerin ve diğer işletmelerin borçlanmasını ve yatırım yapmasını kolaylaştırdı.
Buna rağmen emlak sektörü hâlâ ciddi sıkıntıda. Geçen sonbahar ve kış dengelendikten sonra konut fiyatları yeniden düşüşe geçti.
Ekonomistler, hükümetin halkın cebine daha fazla para koyması gerektiğini söylüyor. Böylece insanlar daha çok harcama yapabilir ancak merkezi hükümet hâlâ tasarrufu vurguluyor.
Çin’de emekli maaşları zaten çok düşük (kırsalda yaşayanlar için aylık yalnızca 20 dolar kadar) ve hükümet geçen hafta bu maaşların bu yıl sadece %2 artacağını duyurdu.
© 2025 The New York Times Company
