Ivan Nechepurenko / New York Times
Ulusal savunmaya yönelik devlet harcamalarının gelecek yıl mevcut döviz kurlarıyla 163 milyar doların üzerinden yaklaşık 156 milyar dolara düşmesi bekleniyor. Pazartesi günü parlamentoya sunulan taslak bütçeye göre bu azalma, yüzde 7’ye varan öngörülen enflasyon hesaba katıldığında daha da büyük görünüyor.
Rusya, ordusunun cephede yavaş ilerlediği bir yıpratma savaşına sıkışmış durumda. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna’nın sert direnişine rağmen Moskova’nın daha uzun süre dayanabileceğini ve sonunda 2022’de ilhak edildiğini ilan ettiği tüm Ukrayna bölgelerini tamamen işgal etme hedefine ulaşacağını göstermeye çalışıyor.
Ukrayna ise Rusya’nın sınırlı cephe kazanımlarının ve artan ekonomik baskıların, sonunda Putin’i daha fazla savaşmanın beyhude olduğuna ikna etmesini umuyor. Ancak son aylarda Putin, geniş kapsamlı barış koşulları karşılanana kadar savaşı sürdürme kararlılığını sık sık dile getirdi; bu kararlılık giderek Rusya’nın ekonomik gerçekliğiyle çelişiyor.
Rusya’nın bütçe rakamları, savaşın büyük ölçüde sadece yüksek maaşlar için savaşan paralı askerlerle yürütülmeye devam edeceğini gösteriyor. Bu yaklaşım bütçe açığını daha da büyütürken, hükümet de Ruslara yönelik vergileri artırarak yanıt veriyor. Katma değer vergisi oranı önümüzdeki yıl yüzde 20’den yüzde 22’ye çıkarılacak.
Rusya askeri harcamalarını dört yılda dört kat artırdı
Rusya savaş harcamalarını biraz yavaşlatmaya yönelse de askeri bütçesi 2021 seviyelerinin neredeyse dört katına çıkmış durumda. Bu yılki 160 milyar doların üzerindeki bütçe, Sovyet sonrası dönemin zirvesi niteliğinde. Rusya’nın askeri bütçesi, gelecek yılki giderlerini karşılamak için hâlâ 20 milyar dolara ihtiyaç duyan Ukrayna’nınkinden neredeyse üç kat büyük.
Rusya savaş bütçesini tekrar artırmaya karar verirse, muhtemelen ya vergileri daha da yükseltmesi ya da iç borçlanmayı artırması gerekecek. Bu da, savaşı yürütürken Rus halkını etkilerinden koruma ve herhangi bir toplumsal tepkiyi engelleme çabalarına zarar verebilir.
Moskova merkezli bir yatırım danışmanlığında analist olan Sergei Suverov, bütçe açığı nedeniyle hükümetin “hazineyi istikrara kavuşturacak yollar aramaya zorlandığını” söyledi ve “Bu amaçla vergileri artırmak ve savunma dahil bazı harcamaları kısmak zorunda kaldı” dedi.
Suverov, Rusya hükümetinin mevcut finansman modelini esnetmesi halinde savaşa daha fazla kaynak ayırma kapasitesine hâlâ sahip olduğunu da ekledi. “Prensipte hükümetin daha fazla borçlanma imkanı var” diyen Suverov, uluslararası piyasaların Moskova’ya kapalı olmasına rağmen içeride hâlâ borçlanabileceğini söyledi.
Son yirmi yılda Kremlin, Rusların Sovyet sonrası kapitalizme geçişte yaşadığı, devletin fiilen iflas ettiği ekonomik kriz türlerinden kaçınmaya özen gösterdi.
Moskova, askeri harcamaları artırabilmesini, kısmen savaşın da tetiklediği nispeten yüksek petrol fiyatlarına borçlu. Ancak son 15 ayda, küresel ekonomik yavaşlama korkuları nedeniyle petrol fiyatları düştü. Batı yaptırımları da Moskova’yı petrolünü indirimli satmaya zorladı. Bunun sonucunda ülkenin petrol ve gaz gelirlerinin 2024’teki yaklaşık 135 milyar dolardan bu yıl 100 milyar dolar civarına gerilemesi öngörülüyor.
Yurt içinde ise Rusya farklı bir ekonomik gerçeklikle karşı karşıya. 2023 ve 2024’te ekonomi, artan askeri-sanayi harcamaları sayesinde yüzde 4’ün üzerinde büyüdü. Ancak bu artan harcamaların bedeli yüksek enflasyon oldu. Ülkenin merkez bankası, politika faizini yüzde 21’e kadar çıkararak buna karşı koymaya çalıştı. Halen yüzde 17 seviyesinde olan faiz oranı ekonomiyi dondurmuş durumda ve bu yıl büyümeyi yaklaşık yüzde 1’e düşürüyor.
Büyüyen bütçe açığını finanse etmek için Rusya hükümeti sadece katma değer vergisini değil, aynı zamanda kumar endüstrisi ve küçük işletmeler üzerindeki vergileri de artırıyor. Ayrıca, işgal ettiği Ukrayna bölgelerinin kalkınması dahil birçok harcama da kısılıyor.
“Vergi artışları bütçe gelir durumunu iyileştirebilir” diyen Suverov şöyle devam etti: “Ama bu, tüketici talebini vuracak ve dolayısıyla ekonomik büyümeyi yavaşlatacak”.
© 2025 The New York Times Company
