Ephrat Livni / New York Times
ABD istihbarat kurumları Rusya'nın uzaydaki yörüngelerde bulunan uydulara nükleer silah doğrultabileceği konusunda uyarıda bulundu. Yörüngeye bir silah yerleştirmek sadece askeri bir tehdit değil, aynı zamanda uzay ekonomisi ve dünya ekonomisi için de bir risk. Uyduları sigortalayan az bilinen ama hızla büyüyen bir endüstri var ama bu endüstri nükleer silahlara karşı sigorta sağlamıyor.
Trilyonlarca dolar tehlikede
Uyduları sigortalayan Atrium Space Insurance Consortium'da sigortacı olan David Wade'e göre, uydulara dayanan hizmetler de dahil edildiğinde yüz milyarlarca (ve muhtemelen trilyonlarca) dolar tehlikede. NASA ve diğer kaynaklardan gerçek zamanlı uydu izleme verilerini derleyen bir site olan Orbiting Now'a göre yörüngedeki 8.000'den fazla uydudan binlercesi özel şirketlere ait. Rus silahının, çoğu ticari uydunun faaliyet gösterdiği Dünya yörüngesinin alçağında yer alan uyguları hedef almak için tasarladığı söyleniyor.
Uydu ticareti çılgınlığı
SpaceX'in Starlink'i uzay tabanlı internet hizmetleri sektörünü domine ediyor ve Amazon'un da uzayda büyük hedefleri var. Ancak son yıllarda fırlatma maliyetlerindeki keskin düşüş (büyük ölçüde SpaceX tarafından yönlendirilen) birçok küçük oyuncu için girişi mümkün kıldı ve Federal İletişim Komisyonu'nun geçen yıl bir Uzay Bürosu açmasına neden olan bir uydu ticareti çılgınlığına yol açtı.
Wade yörüngedeki tüm sigortalı uyduların toplam değerinin 25 milyar dolar olduğunu tahmin ediyor. Buna elde ettikleri gelir dahil değil. Uydu Endüstrisi Birliği 2022 yılında hükümet dışı uydu hizmetlerinden elde edilecek gelirin 113 milyar dolar olacağını tahmin ediyor.
Uzay ekonomisine yatırım hızla artıyor
Mevcut en son tahmine göre, uzay faaliyeti bu yıl toplam 620 milyar doları bulabilir. Uzay eğitimini ve girişimini destekleyen kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Uzay Vakfı'nın tahminine göre bu rakam 2022'de 545 milyar dolardı. Uzay ekonomisine yönelik hedefler arasında nadir mineraller ve su madenciliği, turizm, iletişim ve veri aktarım altyapısı yer alıyor. Perşembe günü, Intuitive Machines'in SpaceX roketiyle seyahat eden araç, Ay’a inen ilk özel araç oldu. Bazıları bunun daha uzak endüstriyel görevler için yakıt yapımında kullanılabilecek su madenciliğine yol açacağını umuyor.
Bir uzay silahı diğer işletmeleri de gölgeleyebilir
Tarımdan teknolojiye kadar birçok endüstri uydulara bağımlı; denizcilik, taşımacılık, bankacılık ve tedarik zinciri yönetimi gibi sektörler ise uyduları kullanan GPS'e bağımlıdır. Space Finance Corporation'ın CEO'su ve Michigan Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde uzay politikası öğretim görevlisi olan Donald Moore, tehdidin aynı zamanda uzay şirketlerinin değerlemeleri üzerinde genel olarak depresif bir etki yaratacağını söyledi.
Uzay politikası üzerinde çalışan kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Güvenli Dünya Vakfı’nın baş program sorumlusu Brian Weeden, Savunma Bakanlığı'nın ticari uyduları ulusal güvenliğe entegre etmeye yönelik yeni bir stratejinin ayrıntılarını açıklamasının beklenmesi gibi, yeni tehdidin ABD hükümetinin özel oyunculara güvenme planlarına da zarar verebileceğini belirtti.
Bazıları riskten şüpheleniyor
Kesin etkiler; silahla ilgili bilinmeyenlere, şirketlerin acil durum planlamasına ve diğer faktörlere bağlı olacak. George Washington Üniversitesi'nde uzay politikası profesörü ve NASA'nın eski baş ekonomisti Henry Hertzfeld, “İletişim kurmaya devam edebiliriz. Hala yer altından geçen telefon hatlarımız var” dedi. Ayrıca uzay faaliyetlerini de tehlikeye atacağı için Rusya'nın bu tehdidi ortaya çıkaracağından şüphe ediyor. Özellikle, uluslararası bir uzay anlaşmasını da ihlal edecek.
Riskler sigorta kapsamında değil
David Wade “Savaş eylemleri, uydu karşıtı cihazlar ve nükleer reaksiyon, nükleer radyasyon veya radyoaktif kirlenme (uzay ortamında doğal olarak meydana gelen radyasyon hariç) için istisnalar genellikle uzay sigortası poliçesinde listelenir” dedi.
Uzay sigortası komisyoncusu olan Russell Sawyer, ABD uzay modelinin büyük ölçüde ticarileşmeye bağlı olduğunu söyledi. Hükümetin riski özel şirketlere yüklediğini ve nükleer tehdidin gerçekten ciddi olması durumunda bu eğilimin değişebileceğini söyleyerek “Hükümete ihtiyaç duyulur” dedi.
© 2024 The New York Times Company
